Матбуот хизмати – 56 sahifasi – Тошкент шаҳар суди

СУДЛАР АТРОФИДАГИ АХБОРОТ: МАНФААТ ҲАММА НАРСА, МАНФААТ ҲЕЧ НАРСА…

Бугун шиддатли аср, яъни ахборот энг қиммат товарга айланиб улгурган даврда яшаяпмиз.

Ахборотга эгалик устунликни тақдим этадиган замон ҳамда ақллар беллашадиган макондамиз.

Дунё мамлакатларида тарқалаётган ахборотларнинг 80 фоизига яқини 6 та йирик массмедиа компаниялари ҳиссасига тўғри келмоқда, лекин бугун сўз юритадиган мавзумиз эса судьялар ҳақидаги ахборотларнинг маълумгина, яъни манфаатларга дахлдор бир қисми ҳақидагина боради.

«Бу дунё шундай қурилганки, уни манфаат бошқаради», дейишади буюк донишманд-файласуфлар.

«Манфаат» деган тушунча ўз навбатида иқтисодий, сиёсий, ижтимоий, маънавий ва ҳоказо кўринишда бўлиши ҳам ҳақиқат.

Дейлик, судларда тарафларнинг ишончли вакил (ҳақ эвазига ҳуқуқий хизмат кўрсатувчи)лари суд ишларида албатта иқтисодий манфаат топишни мақсад қилади. Яъни, маълум бир ҳақ эвазига, буюртмачи (мижоз) билан унинг фойдасига судда ишни ютишга ҳаракат қилиш мажбуриятини олиб, шу ҳақда ёки шунга ўхшаш келишув тузишади…

Сиёсий манфаатда эса давлат кенг маънода судларда адолат ва қонун устуворлигини таъминлаш орқали аҳолининг суд ҳокимияти – давлат ҳокимиятига ишончини тобора оширишни мақсад қилади.

Қуйида тор сиёсий манфаатга мисол келтириш мумкин.

Судларда топиладиган ижтимоий манфаат шундай манфаатки, бунда тарафлар жамиятдаги ижтимоий адолат деган тушунча учун, қонун устуворлиги, тенг ҳуқуқлилик, бағрикенглик, инсонпарварлик, бир сўз билан айтганда, табиат томонидан тақдим этилган ҳуқуқларнинг тош-тарозиси, мувозанати учун судларда низолашади.

Судлар фаолиятида маънавий манфаатни изловчилар эса ўзи ҳалол-пок, диёнатли, бағри кенг, беғараз, етарлича малакали, илмли ва судда ишларни ҳалол йўл билан ютишга сарфлайдиган, ҳаром ва ғирромнинг ҳар қандай туридан ҳазар қиладиган ва судда ютиш учун ҳар қандай нопок усул-воситаларнинг бирор-бир туридан фойдаланмайдиган, фақатгина судда адолат қарор топсагина, шунда ҳам беминнат меҳнатидан бутун вужуди билан рози бўладиган тоифа вакиллари тушунилади.

Энди, ушбу манфаатларда ахборотнинг ўрни нимада ёки судлардаги турли манфаатларга ахборотнинг қандай алоқаси бор дейсизми?

Гап шундаки, барча замонларда ахборотга эгалик ҳар қандай соҳада ҳам устунлик берган. Тарих гувоҳки, илмли инсон (билимларни ўзида мужассам этган ахборот соҳиблари), илмсизлардан албатта юқори турган, агар, у илмли шахс, илмини ғараз мақсадларда сарфламаса…

МАСАЛА НИМАДА?

Агар ахборот манфаатларга бўйсундирилса ё ахборотлар манфаатга эришиш воситаси сифатида қўлланилса, бундай ҳолатлар ўз-ўзидан ислоҳотлар, жумладан, судларга оид ислоҳотлар самарасига ҳам салбий таъсир этмай қолмайди.

Минг афсуслар бўлсинки, судлардаги иқтисодий ва сиёсий манфаатлар доирасида шундай ҳолатлар юзага келадики, гарчи, судларда тарафлар адолатли ва қонуний қарор асосида ютқазган ёки ютқазишини аввалдан билган бўлсада, суд фаолиятига нисбатан нотўғри, нохолис, ғаразли мақсадда ахборот тарқатишга бор эътиборини қаратади.

Чунки ҳеч ким ўз манфаатидан кечгиси келмайди. Уларни манфаат бошқаради.

Яъни суд ишни нотўғри кўргани, судьянинг нохолислиги, унинг иккинчи тарафдан манфаатдор эканлиги фақатгина шубҳаларга асосан рўкач қилиниб, шунинг боис у судда ютқазганлигига зўр бериб, судьяга нисбатан турли даражадаги инстанцияларга шикоят қилиб, нотўғри ва нохолис ахборот тарқатиб, ишни ўз фойдасига ҳал этишнинг пайида бўлади.

Демак, келтирилган аччиқ ҳақиқат асосида айтиш мумкинки, манфаат носоғлом ахборот муҳитини яратади. Натижада нотўғри ва ноўрин хулоса ва фикрлар шакллана боради.

Судлардаги яна бир ҳолат: у ёки бу мансабдор ўз мақсадини сиёсий манфаатга, дейлик давлат ва жамият манфаатига ўраб, ниқоблаб олади. Гарчи бу давлат ва жамият манфаатига алоқадор бўлмасада, суд фаолиятига дахлдор тизимни шунга ишонтиришга уринади.

Бу ҳолатларнинг оқибати ҳам айнан «иқтисодий манфаат» каби бўлиб, судларга давлат ва жамият манфаатига эътибор қаратилишини уқтиришда, шундан келиб чиқиб судьяларга баҳо беришда намоён бўлади.

Аммо, манфаатнинг иқтисодий манфаатдан фарқли жиҳати судьянинг мустақиллиги ва унинг келажак фаолиятига у ёки бу тарзда маъмурий воситалар билан таъсир этиши мумкинлигида кўринади. Яъни, айрим маъмурий тизимларда ўзи ёки гуруҳ манфаатлари учун суд, судья ҳақида нохолис ахборотларни шакллантириш орқали унинг карьераси, тақдирини ҳал этишга таъсир этиб, билиб-билмай, суд ислоҳотларига ғов бўлиб қолишга беминнат сабабчи бўлади.

Демак, судларда албатта манфаатлар тўқнашади, баъзан катта-катта манфаатлар ҳам тўқнашади. Чунки судлар қонунларни бевосита қўллайдиган ва охирги сўзни айтадиган ҳокимиятдир. Суд натижаси ўз фойдасига ҳал бўлмаган тараф албатта суддан рози бўлмайди. Бу табиий ҳолат.

Бироқ, бу жараёнда суд фаолиятига нисбатан маълум манфаатларга хизмат қилишни кўзда тутувчи ахборот сиздирилиши юзага келади.

Негаки, ахборот асрида шундай ғирром қоида борки, бунда жараённинг оқ ёки қоралиги муҳим эмас, балки бу рангларни аҳолига қандай қилиб кўрсатиш бирламчидир. Бунинг бошқача номи ижтимоий манипулияциядир. Манипулияция ахборот тарқатиш воситаси асосида амалга оширилади.

Демак, судларда манфаатлар ва ахборотлар боғлиқлиги шундан иборатки, аҳолини судларда ишларни адолатсиз кўриб чиқилишига ишонтириш орқали бундан манфаат топади ва ҳоказо…

Худди судда ишинг ҳал бўлиши учун «ё заринг ё зўринг бўлсин», деган каби…

Бу эса манфаатлар асосидаги ахборотлар таъсирига ҳамда манипулияция гирдобига осонгина тушиб қоладиган тоифага ўз таъсирини яққол кўрсатади. Бу қараш асоссиз, асл ҳолат эса буни инкор этади.

Негаки, бугун судьяларнинг шароити ижтимоий ҳолати, моддий ва молиявий таъминоти уларни иқтисодий жиҳатдан ҳеч кимга қарамликка йўл қўймайди ҳамда «тили қисиқлиги»га олиб келмайди ва уларни тамаъгирликка етакламайди.

Бордию, мабодо бунинг акси бўлса, унда одил судловга хиёнат ва ношукурлик бўлади.

Айтишимиз жоизки, судларда, судьяларда ҳам тарафларда ҳам битта манфаат – маънавий манфаат устувор бўлиши ва ахборот ҳам айнан шу манфаатни эътибордан четда қолдирмаган ҳолда ёйилиши лозим. Албатта ҳаёт бор экан, қолган манфаатлар ҳам йўқ бўлиб кетмайди, хоҳлайсизми-йўқми, улар ҳам яшашда давом этаверади, аммо улар қонунга қатъий риоя қилган ҳолда яшаши даркор.

Токи, судьянинг маънавий манфаатида судья ўзининг қабул қилган адолатли, қонуний, тўғри, холис қароридан кўнгли тўлсин, ҳеч қачон ички ишончини ишончсиз ҳолатга келтирмасин ва ғурури эгилишига сабаб бўлмасин, тарафларга ёруғ юз билан тик боқсин, кўзлари чақнасин, виждони яйрасин, пок виждон билан тунлари тинч ухлаб, ҳар кунни хотиржамликда ўтказсин.

Тарафлар, вакиллар, воситачилар, судлар фаолияти ҳақида «манфаатли ахборот» тарқатувчилар ва ҳоказо бошқача тарзда манфаатдорликни кўзловчилар ҳам судларда, одил судловда ҳақиқий инсон роҳат топадиган «маънавий манфаат»ни ҳис этсин.

Ана шундагина судлар атрофида холис ахборот муҳити шаклланади. Бундай муҳитнинг жамиятга ижобий таъсири, ислоҳотларимиздаги ўрнини эса бир сўз билан таърифлаш мушкул. Буни фақат соҳани озгина бўлсада, ичдан билган кишигина вужудидан ўтказиши мумкин.

Манфаат ҳамма нарса, манфаат ҳеч нарса…

Нуриддин МУРОДОВ,

Тошкент туманлараро иқтисодий суди раиси

ОЗОДЛИКНИ ЧЕКЛАШ ЖАЗОСИ ҚЎЛЛАНГАНДА, ТАЛАБА ЎҚИШНИ ДАВОМ ЭТТИРИШИ МУМКИНМИ ЁКИ…

— Жияним кўча безориларига қўшилиб қолиб ўғриликда гумон қилинди ва суд томонидан озодликни чеклаш жазоси тайинланди. Нуфузли университетлардан бирининг талабаси. Айтингчи, озодликни чеклаш жазоси қўлланганда, талаба ўқишни давом эттириши мумкинми ёки ўқишдан четлатиладими?
Исми сир тутилди

Мутахассис: Бобомурод КАРИМОВ, жиноят ишлари бўйича Учтепа туман суди судьяси.

Тақиқларни тўлиқ ёки қисман бекор қилиши мумкинми?

— “Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги 2015 йил 10 августдаги Қонуни билан Жиноят кодексида назарда тутилган жазо тизимига “Озодликни чеклаш” тариқасидаги жазо чораси киритилди. Бу жазо тури мамлакатимиз қонунчилигига янгилик ҳисобланади.

Озодликни чеклаш – суд томонидан маҳкумга нисбатан яшаш жойини у ёки бу сабаб билан тарк этишни бутунлай тақиқлашдан ёки сутканинг муайян вақтида яшаш жойидан чиқишни чеклашдан иборат бўлиб, фақат асосий жазо сифатида қўлланилади.

Озодликни чеклаш бир ойдан беш йилгача муддатга тайинланади ҳамда суд томонидан белгиланадиган органлар назорати остида ўталади. Озодликни чеклаш, уни маҳкумнинг яшаш жойида ўташ шартлари содир этилган қилмишнинг хусусияти ва суд чиқарган қарорни ижро этишдан бўйин товлашнинг олдини олиш ҳисобга олинган ҳолда суд томонидан белгиланади.

Суд томонидан қўлланилаётган тақиқнинг (чеклашнинг) хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда, суд маҳкумнинг зиммасига қуйидаги қўшимча тақиқларни (чеклашларни) юклаши мумкин:

муайян жойларга бормаслик;
оммавий ва бошқа тадбирлар ўтказишда иштирок этмаслик;
муайян фаолият билан шуғулланмаслик;
муайян буюмларга эга бўлмаслик ёки уларни ўзида сақламаслик;
транспорт воситасини бошқармаслик;
маҳкумларни назорат қилувчи органнинг розилигисиз яшаш жойини, иш ва (ёки) ўқиш жойини ўзгартирмаслик, тегишли маъмурий ҳудуддан ташқарига чиқмаслик;
муайян шахслар билан алоқа ўрнатмаслик;
алоқа воситаларидан, шу жумладан интернетдан фойдаланмаслик;
алкоголли ичимликлар истеъмол қилмаслик.

Суд озодликни чеклашга ҳукм қилинган шахснинг зиммасига ўзи етказган моддий ва маънавий зарарнинг ўрнини қоплаш, ишга ёки ўқишга жойлашиш мажбуриятларини, шунингдек унинг тузалишига кўмаклашувчи бошқа мажбуриятларни юклаши мумкин.

Агар озодликни чеклашга ҳукм қилинган шахс жазони ўташ даврида ўзининг жиноий қилмишларини англаб етган, тузалиш йўлига қатъий ўтган, етказилган моддий ва маънавий зарарнинг ўрнини қоплаган бўлса, суд маҳкумга нисбатан илгари тайинланган тақиқларни (чеклашларни) тўлиқ ёки қисман бекор қилиши мумкин.

Жазони ўташдан қасддан бўйин товласа…

— Маҳкум озодликни чеклаш тариқасидаги жазони ўташдан қасддан бўйин товлаган, шунингдек суд томонидан ўз зиммасига юкланган мажбуриятларни бажармаган тақдирда, суд озодликни чеклаш жазосининг ўталмай қолган муддатини бошқа турдаги жазо билан алмаштириши мумкин. Жазони ўташдан бўйин товлаш вақти ўталган жазо муддатига қўшиб ҳисобланмайди.

Озодликни чеклаш ҳарбий хизматчилар, чет эл фуқаролари, шунингдек Ўзбекистон Республикасида доимий яшаш жойига эга бўлмаган шахсларга нисбатан тайинланмайди.

Озодликни чеклаш тариқасидаги жазони ижро этиш маҳкумнинг яшаш жойидаги ички ишлар органларининг жазоларни ижро этиш инспекцияси томонидан ёки суд белгилайдиган, маҳкумларнинг суд белгилаган тақиқларга (чеклашларга) риоя этиши устидан назоратни амалга оширадиган бошқа орган томонидан амалга оширилади.

Шунингдек Озодликни чеклаш тариқасидаги жазога ҳукм қилинган шахс суд томонидан белгиланган тақиқларга (чеклашларга) риоя этиши, шунингдек ўзининг жазони ўташи билан боғлиқ масалалар бўйича оғзаки ёки ёзма тушунтиришлар бериш учун чақирув бўйича жазоларни ижро этиш инспекциясига бориши шарт.

Муайян вақтда яшаш жойидан кетишга, тегишли маъмурий ҳудуд доирасида жойлашган маълум жойларга боришга ёхуд тегишли маъмурий ҳудуд доирасидан чиқиш учун рухсатнома, шунингдек яшаш жойини ўзгартириш учун рухсатнома жазоларни ижро этиш инспекцияси томонидан берилади. Қарор тақиқларнинг (чеклашларнинг) хусусиятидан, маҳкумнинг шахсидан, унинг хулқ-атворидан, тасдиқловчи ҳужжатлар мавжудлигидан келиб чиқиб, алоҳида ҳолларда қабул қилинади.

Юқорида келтирилган қонун талабларидан келиб чиқиб, сизнинг жиянингиз университетда ўқишни давом эттириши мумкин. Айрим ҳолларда суд томонидан ўқишга жойлашиш, ўқиш жойини ўзгартирмаслик, ўқишни тугатиш мажбуриятларини юклатиши ҳам мумкин.

Агарда суд томонидан жиянингиз ўқишини давом эттиришига монелик қиладиган мажбуриятлар юклатилган бўлса, ушбу ҳолат юзасидан жазоларни ижро этиш инспекциясига белгиланган тақиқларни (чеклашларни) тўлиқ ёки қисман бекор қилиш тўғрисида мурожаат этиши мумкин.

Садоқат АЛЛАБЕРГАНОВА,

Тошкент шаҳар судининг Жамоатчилик ва ОАВ билан

алоқалар бўйича бош консультанти

“ЭРИМДАН АЛИМЕНТ УНДИРОЛМАДИМ”

— Турмуш ўртоғим билан 6 йил бирга яшадик, 4 нафар фарзандимиз бор. Эрим ичиб келиб, мени ва болаларимни уриб, ҳақоратлади. Айбим Самарқанддан Чироқчига келин бўлганим. 2021 йилда эримдан алимент ундириш учун судга мурожаат қилдим, лекин ололмадим. Қайнота, қайнонамнинг 3 гектар “участка”си бор, эримнинг “участка”си эса 1 гектар. Эримнинг участкасидан 4 нафар болам учун ер “участка”си олиб беришларини истайман. МИБга мурожаат қилсам “эринг камбағал, ер бўлиб бера олмаймиз”, дейишяпти.
С. Мелиева, Cамарқанд вилояти

Мутахассис: Баходир САИДМУРАТОВ, Тошкент шаҳар судининг фуқаролик ишлари бўйича судьяси.

— Вояга етмаган фарзандларингизни таъминлаш эрингизнинг мажбурияти бўлиб, унинг моддий аҳволи яхши эмаслиги, эрингизни алимент тўлаш билан боғлиқ мажбуриятлардан озод қилмайди.

Давлат ижрочиси эрингизнинг камбағал эканлигини важ қилиб алимент тўловларини ундирмасликка ҳақли эмас. Ўзбекистон Республикаси “Суд ҳужжатлари ва бошқа органлар ҳужжатларини ижро этиш тўғрисида”ги қонунининг 80-моддасига кўра, алиментлар ундириш бўйича талаблар энг биринчи навбатда қаноатлантириладиган талаблар жумласига киради.

Эрингизнинг мунтазам оладиган даромади бўлмаган тақдирда алимент тўловлари бўйича ундирув унинг барча мулкий ҳуқуқларига, хусусан, унга тегишли бўлган барча мол-мулкка қаратилиши лозим. Бундай мол-мулк бўлмаган тақдирда ҳам эрингиз алимент мажбуриятлардан озод бўлмайди.

Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекси 47-4-моддасига кўра, моддий ёрдамга муҳтож бўлган вояга етмаган ёки меҳнатга лаёқатсиз шахсни моддий таъминлашдан бўйин товлаш, яъни уларни моддий жиҳатдан таъминлаш учун суднинг ҳал қилув қарорига ёки суд буйруғига биноан ундирилиши лозим бўлган маблағни жами бўлиб, икки ойдан ортиқ муддат мобайнида тўламаслик эрингизга нисбатан маъмурий жавобгарлик чорасини қўллашга, қилмиш маъмурий жазо қўлланилганидан кейин содир этилса Жиноят кодексининг 122-моддасига кўра, жиноий жавобгарликка тортишга асос бўлади.

Қайд этилганларга кўра, давлат ижрочиси алимент тўловларини ундириш бўйича қонунчиликда назарда тутилган барча чораларни кўришга мажбур эканлиги, шунда ҳам алимент тўловлари амалга оширилмаган тақдирда эрингизга нисбатан маъмурий ва жиноий жавобгарлик юзасидан иш қўзғатиши лозимлиги маълум қилинади.

Эрингизга тегишли бўлган ер участкаси юзасидан эса тушунтиришингизга кўра, мазкур ер участкаси қишлоқ хўжалиги маҳсулоти етиштириш учун оила пудрати шартномаси асосида берилган бўлиб, гарчи ушбу ер участкасидан эрингиз фойдаланиб келсада, у ушбу ер участкасининг мулкдори эмас, шартнома асосида муддатли ижарачиси ҳисобланади.

Ер кодексининг 51-моддаси 1-қисмига кўра, қишлоқ хўжалиги кооперативлари (ширкат хўжаликлари) ва бошқа қишлоқ хўжалиги корхоналари, муассасалари ҳамда ташкилотларида ер участкалари, қоида тариқасида, оилаларга қишлоқ хўжалиги маҳсулоти етиштириш учун камида беш йил муддатга фойдаланишга оила пудрати шартномаси шартлари асосида берилади.

Мазкур модданинг 6-қисмига кўра, оила (жамоа) пудрати шартлари асосида бериладиган ер участкаларидан қатъий белгиланган мақсадда фойдаланилади, бунда ҳайдаладиган ерлар майдони ўлчамларининг камайтирилишига йўл қўйилмайди.

Қайд этилганларга кўра, эрингиз томонидан фойдаланиб келинаётган ер участкасини бўлишга, унинг бир қисмини фарзандларингиз учун олиб беришга йўл қўйилмайди.

Шу билан бирга, мазкур модданинг 8-қисмида оила (жамоа) пудратида меҳнатга ҳақ тўлаш якуний натижаларга кўра — етиштирилган маҳсулотнинг шартномада назарда тутилган миқдори, сифати ва баҳосига кўра амалга оширилиши, оила аъзолари (пудратчилар) — пай эгалари хўжаликнинг йил давомидаги фаолияти якуний натижаларига кўра аниқланадиган дивидендлар олиши белгиланган бўлиб, сизга фарзандларингиз таъминоти учун алимент олишда ушбу дивидентлар ҳам алимент олувчининг даромади сифатида инобатга олиниши маълум қилинади.

Садоқат АЛЛАБЕРГАНОВА,

Тошкент шаҳар судининг Жамоатчилик ва ОАВ билан

алоқалар бўйича бош консультанти

()

НАБИРАЛАРИМ БИЛАН УЧРАШИШГА ҲУҚУҚИМ БОРМИ?

— Фарзандим чет давлатда ишлайди. Келиним эса аразлаб уйига кетиб қолган. Набираларимни менга кўрсатмаяпти. Уларни кўришга борсам, “ўғлингиз келса кўрасиз, унгача кўрсатмайман”, дейди. Буви сифатида менинг ҳам набираларим билан учрашишга ҳуқуқим борми?
Исми сир тутилди

Мутахассис: Икромжон КУРБАНБАЕВ, фуқаролик ишлари бўйича Шайхонтоҳур туманлараро суди судьяси.

КЎРИШИБ ТУРИШ ҲУҚУҚИГА ЭГА

— Оила кодексининг 66-моддасига асосан, бола отаси, онаси, бобоси, бувиси, ака-укалари, опа-сингиллари ва бошқа қариндошлари билан кўришиш ҳуқуқига эга. Ота-онасининг никоҳдан ажралиши, никоҳнинг ҳақиқий эмас деб топилиши ёки ота-онанинг бошқа-бошқа яшаши боланинг ҳуқуқларига таъсир қилмайди.

Ота ва она алоҳида яшаган ҳолда бола уларнинг ҳар бири билан кўришиш ҳуқуқига эга. Ота-она турли давлатларда яшагани тақдирда ҳам бола улар билан кўришиш ҳуқуқига эга.

Фавқулодда вазиятларга тушиб қолган бола (ушлаб туриш, қамоққа олиш, ҳибсга олиш, даволаш муассасасида бўлиш ва бошқа ҳолларда) ўз ота-онаси ва бошқа қариндошлари билан қонунда белгиланган тартибда кўришиш ҳуқуқига эга.

Оила кодексининг 77-моддасига асосан, бобо, буви, ака-ука, опа-сингил ва бошқа яқин қариндошлар бола билан кўришиб туриш ҳуқуқига эга.

СУД НИЗОНИ ҲАЛ ҚИЛАДИ

Ота-она (улардан бири) яқин қариндошларнинг бола билан кўришишига имконият бермасалар, васийлик ва ҳомийлик органи ота-онани (улардан бирини) бундай имконият беришга мажбур қилиши мумкин.

Агар ота-она (улардан бири) васийлик ва ҳомийлик органининг қарорини бажармаса, боланинг яқин қариндошлари ёки васийлик ва ҳомийлик органи бола билан кўришиб туришга тўсқинлик қилувчи ҳолларни бартараф қилиш ҳақида даъво билан судга мурожаат қилишга ҳақлидир. Суд боланинг манфаатларини ва боланинг фикрини ҳисобга олган ҳолда низони ҳал қилади.

Суднинг ҳал қилув қарори бажарилмаган тақдирда айбдор ота (она)га нисбатан қонун ҳужжатларида назарда тутилган чоралар қўлланилади.

Сиз қонунда белгиланган тартибда набираларингиз билан учрашиш учун биринчи навбатда келинингиз яшаётган худуддаги болаларни химоя қилиш шуъбасига мурожаат қилишингиз лозим. Келинингиз болаларни химоя қилиш шуъбаси ходимларининг ҳаракатларига ҳам қаршилик кўрсатган ҳолатда, мазкур шўъба ходимларининг хулосаси билан келинингиз яшаётган ҳудуддаги фуқаролик ишлари бўйича судга даъво ариза билан мурожаат қилишингиз лозим бўлади.

Суд томонидан иш ҳолатлари ўрганиб чиқилган холда боланинг манфаатларини ва боланинг фикрини ҳисобга олган ҳолда сизга набираларингиз билан учрашув вақтини белгилаб бериш ваколатига эга. Бунда боланинг жисмоний ва руҳий соғлиги, унинг ахлоқий камолотига таъсир қиладиган ҳолатлар, боланинг ёши ва соғлиғининг ҳолати инобатга олинади. Белгиланган кўришиш тартиби боланинг манфаатига жавоб бериши ва ижро этиш имконияти мавжуд бўлиши лозим. Болаларнинг фикрини, уларнинг тарафларга бўлган муносабатини аниқлаш, болаларни ҳимоя қилиш шўъбаси томонидан болаларнинг яшаш шароитини текшириш вақтида амалга оширилади. Иш ҳолатларига кўра, суд томонидан болани сўраш зарур деб топилса, бундай сўровни боланинг ёшини ва ривожланганлигини эътиборга олиб, педагог қатнашувида, унга манфаатдор шахслар таъсир этмайдиган вазиятда амалга оширилади.

Садоқат АЛЛАБЕРГАНОВА,

Тошкент шаҳар судининг Жамоатчилик ва ОАВ билан

алоқалар бўйича бош консультанти

“АЖРАШСАМ, МОЛ-МУЛКДА ҚАНДАЙ ҲАҚ-ҲУҚУҚИМ БОР?”

— Баъзи сабабларга кўра эрим билан ажрашмоқчиман. Ҳозир яшаб турган уйимизни қайнотам ўғлига ҳадя қилган. Эримни номида фақат икки хонали квартира ва машина бор. Айтишича, фақат машина ва квартирадан улуш олишим мумкин экан, ҳовли эса ҳадя бўлгани учун мутлақо унга тегишли эмиш. Ажрашсам, мол-мулкда қандай ҳақ-ҳуқуқим бор?
Исми сир тутилди

Зульфия БЕРДИМУРАТОВА, фуқаролик ишлари бўйича Шайхонтоҳур туманлараро судининг судьяси:
— Амалдаги қонунчиликка кўра, эр ва хотиннинг умумий мол-мулкини бўлиш эр ва хотиндан бирининг талабига кўра, улар никоҳда бўлган даврда ҳам, никоҳдан ажралишгандан кейин ҳам, шунингдек кредитор эр ва хотиндан бирининг умумий мол-мулкдаги улушига ундирувни қаратиш учун умумий мол-мулкни бўлиш талаби билан арз қилган ҳолларда амалга оширилиши мумкин. Эр ва хотиннинг умумий мол-мулки эр ва хотин ўртасида ўзаро келишув асосида бўлиб олиниши мумкин. Эр ва хотиннинг хоҳиши билан уларнинг умумий мол-мулкни бўлиш тўғрисидаги ўзаро келишуви нотариал тартибда тасдиқланиши мумкин. Низо туғилган ҳолларда эр ва хотиннинг умумий мол-мулкини бўлиш, шунингдек эр ва хотиннинг бу мол-мулкдаги улушини аниқлаш суд тартибида амалга оширилади.

Оила кодексининг 23-моддасига кўра, эр ва хотиннинг никоҳ давомида орттирган мол-мулклари, шунингдек никоҳ қайд этилгунга қадар, бўлажак эр-хотиннинг умумий маблағлари ҳисобига олинган мол-мулклари, агар қонун ёки никоҳ шартномасида бошқача ҳол кўрсатилмаган бўлса, уларнинг биргаликдаги умумий мулки ҳисобланади.

Эр ва хотиннинг никоҳ давомида орттирган мол-мулклари жумласига (эр ва хотиннинг умумий мол-мулкига) эр ва хотин ҳар бирининг меҳнат фаолиятидан, тадбиркорлик фаолиятидан ва интеллектуал фаолият натижаларидан орттирган даромадлари, улар томонидан олинган пенсиялар, нафақалар, шунингдек махсус мақсадга мўлжалланмаган бошқа пул тўловлари (моддий ёрдам суммаси, майиб бўлиш ёки саломатлигига бошқача зарар етказиш оқибатида меҳнат қобилиятини йўқотганлик муносабати билан етказилган зарарни қоплаш тарзида тўланган суммалар ва бошқалар) киради. Эр ва хотиннинг умумий даромадлари ҳисобига олинган кўчар ва кўчмас ашёлар, қимматли қоғозлари, пайлари, омонатлари, кредит муассасаларига ёки бошқа тижорат ташкилотларига киритилган капиталдаги улушлари ҳамда эр ва хотиннинг никоҳ давомида орттирган бошқа ҳар қандай мол-мулклари, улар эр ёки хотиндан бирининг номига расмийлаштирилган ёхуд пул маблағлари кимнинг номига ёки эр ва хотиннинг қайси бири томонидан киритилган бўлишидан қатъи назар, улар ҳам эр ва хотиннинг умумий мол-мулки ҳисобланади.

Мазкур кодекснинг 25-моддасига кўра, эр ва хотиннинг никоҳга қадар ўзига тегишли бўлган мол-мулки, шунингдек улардан ҳар бирининг никоҳ давомида ҳадя, мерос тариқасида ёки бошқа бепул битимлар асосида олган мол-мулки улардан ҳар бирининг ўз мулки ҳисобланади.

Никоҳ давомида эр-хотиннинг умумий мулки ёки улардан ҳар бирининг мол-мулки ёхуд эр ва хотиндан бирининг меҳнати ҳисобига мол-мулкнинг қиймати анча ошишига олиб келган маблағлар (капитал таъмирлаш, қайта қуриш, қайта жиҳозлаш ва бошқалар) қўшилгани аниқланса, эр ёки хотиндан ҳар бирининг мол-мулки уларнинг биргаликдаги мулки деб топилиши мумкин.

Юқоридаги қонун талабидан келиб чиқиб, никоҳ давомида эрингизга отаси томонидан ҳадя қилинган мол-мулкдан улуш олиш ҳуқуқига эга эмаслигингиз тушунтирилади.

Шунингдек, сиз эрингиз билан никоҳ давомида орттирган, яъни сотиб олган ҳар қандай мол-мулклардан, уй-жой ёки автомашиналардан улуш олиш ҳуқуқига эгасиз.

АЛИМЕНТ ТЎЛОВИНИ ТИКЛАБ, ОЛДИНГИ ОЙЛАР УЧУН ҲАМ УНДИРСА БЎЛАДИМИ?

— Қизим эри билан икки йил бирга яшади. Фарзанди туғилганида ҳали талаба бўлгани учун алимент ундириш учун судга ариза бергандик. Куёвим 7 ой алимент тўлаб, сўнг «ажрашадиган хотиним йўқ», дея олиб кетди. Аммо барибир турмуши бўлмади. Ҳали расман ажрашишмади, бироқ эри алимент тўламаяпти. Аксига олиб, қизим ишида «сокращение»га тушди. Алимент тўловини тиклаб, олдинги ойлар учун ҳам ундирса бўладими? Яна бир савол, болали аёлларни «сокращение»га тушириш тўғрими?
Исми сир тутилди

Жасур НОРҚОБИЛОВ, фуқаролик ишлари бўйича Мирзо Улуғбек туманлараро суди судьяси:
— Фуқаролик процессуал кодексининг 451-моддасига кўра, суднинг ҳал қилув қарори мажбурий тартибда ижро этиш учун, агар қонунда бошқа муддат белгиланмаган бўлса, у қонуний кучга кирган пайтдан эътиборан уч йил ичида тақдим этилиши мумкин.

Оила кодексининг 139-моддасига кўра, алимент қарзи алимент тўлаши шарт бўлган шахснинг иш ҳақи ва (ёки) бошқа даромадларидан ундирилади. Ушбу кодекснинг 140-моддасига кўра, алимент қарзининг миқдори давлат ижрочиси томонидан суднинг ҳал қилув қарори ёки алимент тўлаш тўғрисидаги нотариал тартибда тасдиқланган келишувда белгиланган алимент миқдоридан келиб чиққан ҳолда аниқланади. Ушбу Кодекснинг 99-моддасига асосан вояга етмаган болаларга тўланадиган алимент қарзининг миқдори алимент тўлаши шарт бўлган шахснинг иш ҳақи ва (ёки) бошқа даромади миқдоридан келиб чиққан ҳолда алимент ундирилмаган вақт учун ҳисоблаб чиқилади. Агар алимент тўлаши шарт бўлган шахс шу даврда ишламаган бўлса ёки унинг иш ҳақи ва (ёки) даромадини тасдиқловчи ҳужжатлар тақдим қилинмаган бўлса, алимент қарзи ундирилаётган вақтда алимент Ўзбекистон Республикасидаги ўртача ойлик иш ҳақи миқдори бўйича ҳисоблаб чиқилади.

Юқоридаги қонунчиликда белгиланган тартибга кўра, сиз алимент ундириш ҳақидаги ижро варақани тегишли мажбурий ижро бюросига суд буйруғи чиқарилган кундан уч йил ичида тақдим қилган ҳолда алимент ундирувини тиклаш ва алимент қарздорлигини талаб қилишга ҳақлисиз.

Меҳнат кодексининг 237-моддасида, ҳомиладор ва боласи бор аёллар билан тузилган меҳнат шартномасини бекор қилишдаги кафолатлари белгиланган бўлиб, унга кўра, ҳомиладор аёллар ва уч ёшга тўлмаган боласи бор аёллар билан тузилган меҳнат шартномасини иш берувчининг ташаббуси билан бекор қилишга йўл қўйилмайди, корхонанинг бутунлай тугатилиш ҳоллари бундан мустасно, бундай ҳолларда меҳнат шартномаси уларни албатта ишга жойлаштириш шарти билан бекор қилинади. Мазкур аёлларни ишга жойлаштиришни маҳаллий меҳнат органи уларни ишга жойлаштириш даврида қонунчиликда белгиланган тегишли ижтимоий тўловлар билан таъминлаган ҳолда амалга оширади.

САЙЁР ҚАБУЛ: ФУҚАРОЛАРНИ ҚИЙНАЁТГАН МАСАЛАЛАР ЎЗ ЕЧИМИНИ ТОПМОҚДА

Фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликлари, қонуний манфаатларини таъминлаш йўлида судлар томонидан ҳам қатор ишлар амалга ошириляпти. Хусусан, жойларга чиққан ҳолда фуқароларни қийнаб келаётган муаммоларни аниқлаб, жойида ижобий ҳал этиш, керакли ҳуқуқий ёрдам кўрсатиш мақсадида Тошкент шаҳар суди раиси томонидан мунтазам равишда сайёр қабуллар ўтказилиши давом этмоқда. Судьяларнинг “Менинг маҳаллам – менинг судьям” шиори остида бундай фаол ва очиқ мулоқотлар олиб бориши эса фуқаролар учун айни муддао бўляпти.

Ана шундай сайёр қабуллардан яна бири Сирғали туманидаги “Хонобод” маҳалла фуқаролар йиғинида бўлиб ўтди. Унда судьялар Сирғали ва Янгиҳаёт туманлари фуқароларининг мурожаатларига қулоқ тутишди.

Сайёр қабулда Тошкент шаҳар суди раиси Эркин Ходжакулов, фуқаролик ишлари бўйича Яккасарой туманлараро суди раиси Ғайрат Эргашев, жиноят ишлари бўйича Сирғали туман суди раиси Бахтиёр Алимов ва жиноят ишлари бўйича Янгиҳаёт туман суди раиси Бахром Ташпулатов ҳамда туман судьялари қатнашишди.

Сайёр қабулда жами 66 нафар фуқаролар қабул қилинди.

Қабул қилинган фуқароларнинг 27 нафари жиноят ишлари бўйича, 11 нафари фуқаролик ишлар бўйича, 25 нафари маъмурий хуқуқбузарликка оид мурожаатларни ташкил этди.

Шундан 25 нафар фуқаронинг оғзаки мурожаати, 41 нафар фуқаронинг ёзма мурожаатлари қабул қилинди.

Жами 63 та мурожаатлардан 25 таси бўйича ҳуқуқий тушунтиришлар берилди, 38 та мурожаат жойида ижобий ҳал этилиб, мурожатлар қаноатлантирилди.

Шунингдек, сайёр қабулда сайёр суд ҳам бўлиб ўтди. Унда жиноят ишлари бўйича Сирғали туман суди судьялари Шерзод Юлдашев, Боходиржон Юсупов ва жиноят ишлари бўйича Янгиҳаёт туман суди раиси Бахром Ташпулатов, туман судьялари Завқиддин Ярашев, Икром Ражабов томонидан 23 нафар шахс жазони ўташдан муддатидан олдин шартли равишда озод қилинди.

— Cайёр қабул доирасида ўтган сайёр судда 35 ёшли маҳкумга нисбатан тайинланган ахлоқ тузатиш ишлари жазосининг ўталмаган қисмини ўташдан ЖКнинг 73-моддасига асосан муддатидан илгари шартли озод қилиш ҳақидаги тақдимномаси кўриб чиқилди. Маҳкум жиноят ишлари бўйича Сирғали тумани судининг 2014 йил 30 январдаги ҳукмига кўра, ЖКнинг 164-моддаси (босқинчилик) 3-қисми “а” банди билан судланиб, 10 йил муддатга озодликдан махрум этиш жазоси тайинланган. 2018 йилда ўталмай қолган 4 йил, 11 ой, 18 кун жазоси шу муддатга ахлоқ тузатиш ишлари жазосига алмаштирилиб озод этилган. Тақдимномага кўра, маҳкум 2018 йилда ишга жойлашган, ҳозирга қадар ишлаб келаётган экан. Ахлоқ тузатиш ишлари жазосини 3/2 қисмидан кўпроғини ўтаган. Шуларни инобатга олган ҳолда жиноят ишлари бўйича Сирғали туман суди томонидан тайинланган ахлоқ тузатиш ишлари жазосидан ўталмай қолган 1 йил 5 ой 18 кун ахлоқ тузатиш ишлари жазосини муддатидан илгари шартли озод қилинди, – дейди жиноят ишлари бўйича Сирғали туман суди судьяси Боходиржон Юсупов.

Жиноят ишлари бўйича Сирғали туман суди судьяси Шерзод Юлдашев эса тайинланган жазога ҳалол муносабатда бўлмаган, белгиланган тартибларни виждонан адо этмаган 3 нафар маҳкумга нисбатан тайинланган жазо қамоқ эҳтиёт чорасига алмаштирилганини маълум қилди.

Тошкент шаҳар суди Раисининг галдаги сайёр қабули эса 25 май куни Олмазор ва Шайхонтоҳур туманларидаги суд-ҳуқуқ бўйича фуқароларни қийнаб келаётган муаммолар ўрганилади.

САЙЁР ҚАБУЛЛАР ҲУҚУҚИЙ КЎМАККА МУҲТОЖ ФУҚАРОЛАР УЧУН АЙНИ МУДДАО БЎЛЯПТИ

Хабарингиз бор, Тошкент шаҳар суди раиси Эркин Ходжакулов томонидан фуқароларни қийнаб келаётган муаммоларни аниқлаб, жойида ижобий ҳал этиш, керакли ҳуқуқий ёрдам кўрсатиш мақсадида сайёр қабуллар ўтказиб келиняпти.

Хусусан, шу бугунга қадар Яшнобод, Юнусобод, Мирзо Улуғбек туманларида ҳуқуқий кўмакка муҳтож фуқаролар учун сайёр қабуллар ўтказилди.

Бугун Бектемир туман ҳокимиятида бўлиб ўтган галдаги сайёр қабулда эса судьялар Бектемир фуқароларининг мурожаатларига қулоқ тутишди.

Сайёр қабулда Тошкент шаҳар суди раиси Эркин Ходжакулов, Тошкент шаҳар суди раиси ўринбосари Шухрат Аббасов, жиноят ишлари бўйича Бектемир туман суди раиси Эльза Шамсутдинова, фуқаролик ишлари бўйича Миробод туманлараро суди раиси Беҳзод Сагатов ва Тошкент шаҳар суди судьяси Ғайрат Машкуров, туман судьялари фуқароларнинг мурожаатларини қабул қилишди.

Сайёр қабулда жами 28 нафар фуқаролар қабул қилинди.

Қабул қилинган фуқароларнинг 9 нафари жиноят ишлари бўйича, 18 нафари фуқаролик ишлар бўйича, 1 нафари маъмурий ҳуқуқбузарликка оид мурожаатларни ташкил этади.

Шундан 22 нафар фуқаронинг оғзаки, 6 нафар фуқаронинг ёзма мурожаатлари қабул қилинди.

Жами 28 та мурожаатлардан 22 таси бўйича ҳуқуқий тушунтиришлар берилди, 6 та мурожаат жойида ижобий ҳал этилиб, мурожатлар қаноатлантирилди.

Шунингдек, сайёр қабул доирасида ўтган сайёр судда жиноят ишлари бўйича Бектемир туман суди раиси Эльза Шамсутдинова, туман судьялари Фарҳод Абдушукуров, Умиджон Хакимов томонидан 6 нафар шахс жазони ўташдан муддатидан олдин озод қилинди.

Жумладан, 63 ёшли маҳкумга нисбатан тайинланган озодликни чеклаш жазосидан муддатидан илгари шартли равишда озод қилиш тўғрисидаги тақдимнома ҳам кўриб чиқилди.

Мазкур иш бўйича маҳкум тақиқланган экинларни етиштириш ва гиёвандлик воситалари, уларнинг аналоглари ёки психотроп моддаларни ўтказиш мақсадини кўзлаб қонунга хилоф равишда тайёрлаш, олиш, сақлаш ва бошқа ҳаракатлар қилиш, шунингдек уларни қонунга хилоф равишда ўтказишга суиқасд қилиш жинояти билан айбли деб топилиб, 10 йил 6 ой муддатга озодликдан маҳрум қилинган.

2019 йилда 2017 йилдаги ҳукм ўзгартирилиб, 7 йил 6 ой муддатга озодликдан маҳрум қилинган.

2020 йилда эса ўталмай қолган 2 йил 13 кун озодликдан маҳрум қилиш жазоси озодликни чеклаш жазосига алмаштирилган.

— Жазони ўташ даврида ўзимнинг жиноий қилмишларимни тўлиқ англаб етдим. Тузалиш йўлига қатъий ўтдим. Шу бугунга қадар белгиланган тақиқлар, чекловлар ва мажбуриятларга тўлиқ амал қилиб келдим. Ҳатто яшаш жойимдан ҳам ижобий тавсифнома берилган. Бугун бўлиб ўтган сайёр қабулда жиноят ишлари бўйича Бектемир туман суди томонидан жазо муддатининг 1 йил 4 ой 6 кунини ўтаганлигимни инобатга олган ҳолда менга нисбатан тайинланган озодликни чеклаш жазосидан муддатидан илгари шартли равишда озод қилиндим. Бундан буён боши берк кўчаларга қадам босмаймиз, – дейди маҳкум.

Эслатиб ўтамиз, фуқароларни қийнаб келаётган муаммоларни аниқлаб, жойида ижобий ҳал этиш, керакли ҳуқуқий ёрдам кўрсатиш мақсадида Тошкент шаҳар суди раисининг навбатдаги сайёр қабули 20 май куни соат 10:00 да Сирғали ва Янгиҳаёт туманлари фуқаролари учун бўлиб ўтади.

ЯРАШУВ МУДДАТИ НИМА УЧУН КЕРАК?

— Хотиним билан мана 10 йилдирки алоҳида яшаймиз. Фарзандларимиз вояга етган. Ўтган йили уйландим. Судга биринчи хотиним билан ажрашиш учун ариза берганимга 8 ой бўляпти. Суд биринчи йиғилишда 6 ой муддат берди. Иккинчи йиғилишда яна 3 ой ярашув муддати белгиланди. «10 йилдан бери бирга яшамаймиз, иккимиз ҳам ажрашишга розимиз», десак ҳам инобатга олинмаяпти. 10 йил бирга яшамаган одамларга икки мартадан ярашув муддати нима учун керак? Ажрашишни тезлаштириш мумкинми?

Исми сир тутилди.

Абдуқодир РАЖАБОВ, фуқаролик ишлари бўйича Шайхонтоҳур туманлараро суди судьяси:
— Амалдаги Оила кодексининг 41-моддасига мувофиқ, агар суд эр ва хотиннинг бундан буён биргаликда яшашига ва оилани сақлаб қолишга имконият йўқ деб топса, уларни никоҳдан ажратади.

Олий суд Пленумининг 2011 йил 20 июлдаги ”Судлар томонидан никоҳдан ажратишга оид ишлар бўйича қонунчиликни қўллаш амалиёти тўғрисида”ги 06-сонли қарорининг 16-бандига кўра, турмушда кечадиган вақтинчалик келишмовчиликлар ва тасодифий сабабларга кўра эр-хотин ўртасида келиб чиққан ихтилофлар, шунингдек эр-хотиндан бирининг ёки ҳар иккаласининг жиддий важлар келтирмаган ҳолда никоҳ муносабатларини давом эттиришни хоҳламаслиги никоҳдан ажратиш учун етарли асос бўла олмайди. Никоҳдан ажратишга асослар бўлмаганда, суд даъвони рад этади.

Никоҳдан ажратиш тўғрисидаги талаб, фақат, эр-хотин бундан буён бирга ҳаёт кечиришларининг ва оила батамом бузилганлиги сабабли уни сақлаб қолишнинг иложи йўқлиги аниқланган ҳолдагина қаноатлантирилиши лозим.
Мазкур қарорнинг 15-бандига кўра, никоҳдан ажратиш тўғрисидаги ишни кўришда суд оилани сақлаб қолиш юзасидан чоралар кўриши лозим. Шу мақсадда, суд мажлисида оилани сақлаб қолиш мумкинлигини тасдиқловчи ҳолатлар (болалар борлиги, никоҳнинг давомийлиги, оиладаги муносабатларнинг хусусиятлари, вақтинчалик келишмовчилик ва бошқалар) аниқланганда, суд ҳар иккала тарафнинг ёки улардан бирининг илтимосига биноан ёхуд ўз ташаббуси билан никоҳдан ажратиш тўғрисидаги иш кўрилишини кейинга қолдиришга ва Оила кодекси 40-моддасининг иккинчи қисмига мувофиқ эр-хотинга ярашиш учун олти ойгача муҳлат тайинлашга ҳақли. Бунда шуни эътиборга олиш лозимки, Оила кодексининг 218-моддаси талабларини инобатга олган ҳолда ярашиш учун бериладиган муҳлат уч ойдан кам бўлиши самарасиз ҳисобланади. Эр-хотинни яраштириш мақсадида олти ойлик муҳлат ичида ишнинг кўрилиши бир неча марта кейинга қолдирилиши мумкин.

Қонунининг мазкур талаби ва Олий суд Пленумининг раҳбарий кўрсатмасини инобатга олиб суд ярашиш учун тарафларга олти ойгача муҳлат бериши мумкинлиги тушунтирилади.

21 НАФАР ШАХС ЖАЗОНИ ЎТАШДАН МУДДАТИДАН ОЛДИН ОЗОД ҚИЛИНДИ

Тошкент шаҳар суди томонидан “Менинг маҳаллам — менинг судьям” шиори остида мунтазам равишда жойларда сайёр учрашувлар, сайёр қабуллар ўтказиб келиняпти. Судьялар томонидан ўтказиладиган бу каби cайёр қабуллар ҳуқуқий кўмакка муҳтож фуқаролар учун айни муддао бўляпти. Боиси фуқароларни овора қилмай, вақти ва маблағини тежаш мақсадида уларни қийнаётган муаммоларни жойларга чиқққан ҳолда ўрганиляпти.

Тошкент шаҳар суди томонидан суд-ҳуқуқ масалалари бўйича ташкил қилинган галдаги сайёр қабул ҳуқуқий жиҳатдан кўмакка муҳтож бўлган Юнусобод ва Мирзо Улуғбек туманлари аҳолиси учун ўтказилди.

Юнусобод туманидаги “Мирзо Улуғбек” маҳалла фуқаролар йиғинида ўтган сайёр қабулда Тошкент шаҳар суди раиси Эркин Ходжакулов, Тошкент шаҳар суди раиси ўринбосарлари, Юнусобод ва Мирзо Улуғбек туман ва туманлараро суди раислари ва судьялари фуқароларнинг мурожаатларини қабул қилишди.

Сайёр қабулда жами 46 нафар фуқаролар қабул қилинди.

Қабул қилинган фуқароларнинг 26 нафари жиноят ишлари, 17 нафари фуқаролик ишлар бўйича ва 3 нафари маъмурий ҳуқуқбузарликка оид мурожаатлар билан судьяларга юзланишди.

Шундан 25 нафар фуқаронинг оғзаки ҳамда 21 нафарининг ёзма мурожаатлари қабул қилинди.

Жами 46 та мурожаатлардан 23 таси бўйича ҳуқуқий тушунтиришлар берилди, 1 та мурожаатчининг судланганлик ҳолати олиб ташланди, 23 та мурожаат жойида ижобий ҳал этилиб, мурожатлар қаноатлантирилди.

Сайёр қабулда сайёр суд ҳам бўлиб ўтди. Унда жиноят ишлари бўйича Юнусобод ва Мирзо Улуғбек туман судлари томонидан 21 нафар шахс жазони ўташдан муддатидан олдин озод қилинди.

Хусусан, жиноят ишлари бўйича Мирзо Улуғбек туман суди раиси Шуҳрат Бакаев раислигида 47 ёшли маҳкумнинг ҳам иши кўриб чиқилди. Унга 2020 йил Жиноят кодексининг 227-моддаси (Ҳужжатлар, штамплар, муҳрлар, бланкаларни, автомототранспорт воситаларининг ва улар тиркамаларининг (ярим тиркамаларининг) давлат рақам белгиларини эгаллаш, нобуд қилиш, уларга шикаст етказиш ёки уларни яшириш) 1-қисми, 228-моддаси (Ҳужжатлар, штамплар, муҳрлар, бланкалар тайёрлаш, уларни қалбакилаштириш, сотиш ёки улардан фойдаланиш) 1-қисми ва 228-моддаси 3-қисми билан айбдор деб топилиб, Жиноят кодексининг 59,61-моддалари тартибида 2 йил 6 ой муддтга озодликни чеклаш жазоси тайинланган.

– Ҳозирда менга тайинланган озодликни чеклаш жазосининг 1/3-қисмидан ортиқ қисмини ўтаганлигимни инобатга олиб, Жиноят кодексининг 73-моддасига асосан мени жазони ўташдан муддатидан илгари шартли равишда озод қилишингизни сўрайман, – дея сайёр судда қилмишидан пушаймонлигини, қайтиб бундай хатоларга йўл қўймаслигини билдирди маҳкум.

Суд, иш ҳужжатларини ва тақдимномани атрофлича ўрганиб чиқиб, туман прокурори ёрдамчисининг фикрини тинглаб, маҳкум жазонинг муддатининг учдан бир қисмидан ортиқ, яъни озодликни чеклаш жазосининг 1 йил 14 кун муддатини ўтаганлигин, чин кўнгилдан пушаймонлигини, эътиборга олган ҳолда, маҳкумни жазонинг ўталмаган қисмидан муддатидан илгари шартли равишда озод қилишни лозим топди.

Суднинг ажримига кўра, 2 йил 6 ой озодликни чеклаш жазоси тайинланган маҳкум томонидан ўталмаган 1 йил 5 ой 16 кун озодликни чеклаш жазосидан Жиноят кодексининг 73-моддасига асосан муддатидан илгари шартли равишда озод қилинди.

МАЪЛУМОТ УЧУН:

2022 йилнинг 1-чораги давомида Тошкент шаҳар судининг раиси ва туман суди раиси ҳамда судьялари томонидан шахсий ва сайёр қабулларидан 278 та фуқаролар ариза, таклиф ва мурожаатлари билан қабул қилинган. Шундан:
98 таси ёки 35,2 фоиз ёзма тарзда,
180 таси ёки 64,8 фоиз оғзаки равишда мурожаат қилган.
Улардан:
125 таси ёки 44,9 фоиз сайёр қабулда,
153 таси ёки 55,1 фоиз бевосита идорада қабул қилинган.
Шуниндек, жами 278 та мурожаатларининг 10 таси ёки 3,5 фоиз қаноатлантирилган, 268 таси ёки 96,5 фоиз ҳуқуқий тушунтириш берилган.

Эслатиб ўтамиз, фуқароларни қийнаб келаётган муаммоларни аниқлаб, жойида ижобий ҳал этиш, керакли ҳуқуқий ёрдам кўрсатиш мақсадида Тошкент шаҳар суди раисининг навбатдаги сайёр қабули 18 май куни Бектемир туман фуқаролари учун бўлиб ўтади.