Қидирув:

«ҚЎШНИМНИ ШИФОХОНАГА ОЛИБ КЕТАЁТГАНИМДА ДАН ХОДИМЛАРИ НОҚОНУНИЙ ХИЗМАТ КЎРСАТАЁТГАНЛИКДА АЙБЛАШДИ»

— Қўшнимни шифохонага олиб кетаётганимда ДАН ходимлари ноқонуний хизмат кўрсатаётганликда айблаб, ишни судга оширишда. Бу вазиятда қандай йўл тутишим лозим?

Исми сир тутилди

Муҳтарама ТУРГУНОВА, Тошкент шаҳар судининг жиноят ишлари бўйича судьяси:

 

— Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекс (МЖтК)нинг 176-3-моддасида “автомобиль транспортида йўловчилар ташиш фаолияти билан лицензиясиз шуғулланиш учун маъмурий жавобгарлик назарда тутилган, яъни фуқароларга базавий ҳисоблаш миқдорининг етти баравари миқдорида, мансабдор шахсларга эса — ўттиз баравари миқдорида жарима солишга сабаб бўлиши кўрсатилган.

 

Автомобиль транспортида йўловчилар ташиш фаолияти билан шуғулланиш учун лицензия талаб этилади.

 

Агар ушбу лицензия олинмаган бўлса, сиз томонингиздан бошқарувингиздаги автомобиль транспортида йўловчиларни ташиётганингиз аниқланган бўлса, бунда сизга нисбатан маъмурий баённома расмийлаштирилади ва ушбу баённома тўпланган ҳужжатлар билан тегишли судга кўриб чиқиш учун юборилади.

 

МЖтКнинг 271-моддаси 11-бандига мувофиқ, агар ушбу Кодекс 176-1-176-4-моддаларида назарда тутилган ҳуқуқбузарликни биринчи марта содир этган тадбиркорлик субъектининг мансабдор шахслари ёки ходимлари ёхуд тадбиркорлик фаолияти билан шуғулланувчи фуқаролар йўл қўйилган бузилишларни ҳуқуқбузарлик аниқланган пайтдан эътиборан ўттиз кунлик муддатда ихтиёрий равишда бартараф этган ва (ёки) етказилган моддий зарарнинг ўрнини қоплаган бўлса, маъмурий ҳуқуқбузарлик тўғрисидаги ишларни юритишни бошлаш мумкин эмас, бошланган иш эса тугатилиши лозим.

 

Юқорида кўрсатилган қонун талабидан келиб чиқиб, агар сиз лицензия олиб, қонунбузилиш ҳолати бир ой муддат ичида бартараф этилса, сизга нисбатан юритилган маъмурий иш МЖтКнинг 271-моддаси 11-бандига асосан ҳаракатдан тугатилади.

 

Яна бир масалани кўриб чиқиш лозим бўлади. Агар сиз қўшнингизга унинг илтимосига асосан уни шифохона бирор бир муайян ҳақ эвазига эмас, балки инсонийлик жиҳатидан ёрдам бериш мақсадида олиб бораётган бўлсангиз, бироқ сизни ДАН ходими тўхтатиб, гўёки сиз қўшнингизни ҳақ эвазига олиб бораётганингиз бўйича тегишли ҳужжатлар расмийлаштириб, судга юборган бўлса, бунда бир қатор ҳолатларга аниқлик киритиш лозим бўлади.

 

Хусусан, сиз ва қўшнингиздан тушунтиришлар олиш, тегишли ҳужжатлар тўплаш, ҳақиқатдан шифохонага олиб бориш учун ҳақ ҳақида келишув бўлганини аниқлаш ва бошқа ҳолатлар текширилади.

 

Сиз ва қўшнингиз ўртасида ҳақ эвазига келишув бўлмаган тақдирда ва ушбу ҳолат ўз тасдиғини топадиган бўлса, бунда суд сизнинг ҳаракатингизда маъмурий ҳуқуқбузарлик аломатлари мавжуд эмас деб топиб, маъмурий ишни МЖтКнинг 271-моддаси 1-қисмига асосан ҳаракатдан тугатади.

 

Сизга нисбатан ноқонуний маъмурий баённома тузилиши ҳолати бўйича ДАН ходимининг хатти-ҳаракати устидан юқори турувчи инстанцияга шикоят келтиришга, шунингдек моддий зарар ва маънавий зиён етказилганлик масаласида фуқаролик ишлари бўйича судга мурожаат қилиш ҳуқуқингиз мавжудлиги тушунтирилади.

 

Яна такидлаш лозимки, ДАН ходими бундай маъмурий баённомани расмийлаштиришга ваколатли шахс эмас, йўловчиларни автомобиль транспортида ташишни текшириш Транспорт вазирлигининг ҳудудий бўлимлари вакиллари томонидан амалга оширилади.

“ИШ ЯРАШУВ БИЛАН ТУГАСА, СУДЛАНМАГАН ШАХС БЎЛИШИМ МУМКИНМИ?»

— Менга нисбатан Жиноят кодексининг 266-моддаси (транспорт воситалари ҳаракати ёки улардан фойдаланиш хавфсизлиги қоидаларини бузиш) 1-қисми билан жиноят иши қўзғатилиб, ишим судга оширилиши керак. Терговчи менга агар судда иш бўйича етказилган моддий зарар қопланса ва жабрланувчи ярашишга рози бўлса, ишим ярашувга асосан тугатилиши ва судланмаган шахс бўлишим мумкинлиги ҳақида айтди, шу ростми? Муқаддам бирон бир жиноят содир этиб судланмаганман, судланиб қолишим фарзандларим келажагиги таъсир қилишини хоҳламайман.

Хусан Хамидов, жиноят ишлари бўйича Учтепа туман суди судьяси:

 

— Жиноят кодексининг 266-моддаси 1-қисмида (транспорт воситалари ҳаракати ёки улардан фойдаланиш хавфсизлиги қоидаларини бузиш) назарда тутилган жиноятни содир этган шахс, агар у ўз айбига иқрор бўлса, жабрланувчи билан ярашса ва етказилган зарарни бартараф этса, жиноий жавобгарликдан озод этилиши мумкинлиги кўрсатилган. Ушбу модданинг 2-қисмида оғир ёки ўта оғир жиноятларни содир этганлик учун судланганлик ҳолати тугалланмаган ёки судланганлиги олиб ташланмаган шахслар ярашилганлиги муносабати билан жиноий жавобгарликдан озод қилинмаслиги кўрсатилган.

 

Юқоридагиларга асосан, агар сиз муқаддам судланмаган бўлсангиз, иш бўйича жабрланувчи (фуқаровий даъвогар)га етказилган моддий зарарни тўлиқ қопласангиз ва жабрланувчи (фуқаровий даъвогар) билан ихтиёрий равишда ярашув ҳақида судга ариза тақдим қилсангиз, суд томонидан сизга нисбатан юритилган жиноят иши тугатилиши лозим. Бунда, сиз Жиноят кодексининг 77-моддасига асосан судланмаган шахс ҳисобланасиз.

МАЪМУРИЙ ЖАВОБГАРЛИККА ТОРТИЛГАН ШАХС СУДЛАНГАН ҲИСОБЛАНАДИМИ?

— Майда безорилик содир этганлигим оқибатида маъмурий жавобгарликка тортилдим. Энди ҳамма менга қўлини бигиз қилиб, «фалончи судланган» дейдими? Асли маъмурий жавобгарликка тортилган шахс судланган ҳисобланадими?

Исми сир тутилди

Жаҳонгир Одилов, жиноят ишлари бўйича Учтепа туман судининг судьяси:


— Йўқ, судланган ҳисобланмайди. Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекснинг 37-моддасига мувофиқ, башарти, маъмурий жазога тортилган шахс шу жазони ўташ муддати тугаган кундан бошлаб, бир йил мобайнида янги маъмурий ҳуқуқбузарлик содир этмаган бўлса, мазкур шахс маъмурий жазога тортилмаган, деб ҳисобланади.


Жиноят кодексининг 77-моддасида судланганлик ҳолатига таъриф берилган. Унга кўра, шахснинг содир этган жинояти учун ҳукм этилганлигидан келиб чиқадиган ҳуқуқий ҳолат бу судланганлик ҳисобланади.


Яъни, шахс Жиноят кодекси билан тақиқланган ва тартибга солинган ижтимоий хавфли қилмишни (жиноятни) содир этиб, унга нисбатан тергов (суриштирув) ҳаракатлари олиб борилиб, айблов хулосаси (далолатномаси) тузилиб, жиноят ишини суд муҳокамаси, тергови, музокарасида кўриб чиқиб, шахсни айбли деб топиш масаласи кўрилиб, сўнг унга нисбатан Жиноят кодексининг тегишли нормасига асосан содир этган қилмишига биноан ҳукм тайинланиб, ҳукм қонуний асосларда кучга кирганидан сўнг шахс судланган деб ҳисобланади.

ИШЛАМАЁТГАН КОРХОНА УЧУН ҚАЧОНГАЧА ХИСОБОТ ТОПШИРИШИМ КЕРАК?

— Хусусий корхона раҳбариман, корхона 2020 йил 1 январь кунидан иш фаолияти тўхтаган. Шу кунидан 2022 йил мартига қадар ҳисоботларни ноль балансда топшириб келганман. Тошкент шаҳар давлат солиқ бошқармасининг 2022 йилдаги қарори билан менга нисбатан ҳисобот топширилмагани важ қилиниб, Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекснинг 175-моддасига асосан 3 000 000 сўм жарима жазоси тайинланган. Ишламаётган корхона учун қачонгача хисобот топширишим керак?

Исми сир тутилди

Бобомурод Каримов, жиноят ишлари бўйича Учтепа туман суди судьяси:

 

— Вазирлар Маҳкамасининг “Тадбиркорлик субъектларини ихтиёрий тугатиш ва уларнинг фаолиятини тўхтатиш тартиби ҳамда молия-хўжалик фаолиятини амалга оширмаётган тадбиркорлик субъектларини давлат реестридан чиқариш тартиби тўғрисидаги низомларни тасдиқлаш ҳақида”ги 2019 йил 21 августдаги 704-сон Қарорига 2-иловаси 2-бобида “Тўққиз ой мобайнида молия-хўжалик фаолияти бўйича банк ҳисобварақларига пул маблағлари тушмаганлиги ва тўққиз ой мобайнида солиқ ҳисоботлари тақдим этилмаганлиги – Молия-хўжалик фаолиятини амалга оширмаётган тижорат ташкилотлари фаолиятини ҳаракатсиз ҳолатга ўтказиш учун асос бўлади ва тижорат ташкилотларининг банк ҳисобварақларига тўққиз ой мобайнида молия-хўжалик фаолияти бўйича пул маблағлари тушмаганда тижорат банклари уч иш куни ичида у ҳисобга қўйилган жойдаги давлат солиқ хизмати органига Тизим орқали маълумот тақдим этиши, шунингдек мазкур қарорнинг 2-иловаси 2-боб 13-1-бандида – Тижорат ташкилоти фаолият кўрсатмаётган корхоналар тоифасига ўтказилгандан кейин давлат солиқ хизмати органлари томонидан солиқ ҳисоботларини қабул қилиш тўхтатилиши белгиланган.

 

Юқоридаги қарор талабига кўра, 2020 йил 1 ноябрдан хусусий корхона фаолияти ҳаракатсиз ҳолатга ўтказилиб, давлат солиқ хизмати органлари томонидан солиқ ҳисоботларини қабул қилиш тўхтатилиши шарт. Шу сабабли сизга нисбатан тайинланган жаримани бекор қилиб, маъмурий ҳуқуқбузарлик аломати бўлмаганлигини сабабли МЖтК 271-моддасининг 1-қисмига асосан тугатишинни сўраб, корхона ҳисобга қўйилган тумандаги жиноят ишлари бўйича судга мурожаат қилишингиз тушунтирилади.

 

Шунингдек банк ёки давлат солиқ хизматининг ҳаракатсизлиги натижасида корхона фаолияти ҳаракатсиз ҳолатга ўтказилмаган бўлган бўлса, ушбу ташкилотларга шикоят қилишингиз мумкин.

ПИРОТЕХНИКА САВДОСИ БИЛАН НОҚОНУНИЙ ШУҒУЛЛАНГАН ШАХС ЖАРИМАГА ТОРТИЛДИ

Жиноят ишлари бўйича Яккасарой туман судида пиротехника буюмларининг қонунга хилоф муомаласи билан шуғулланган шахсга нисбатан маъмурий ҳуқуқбузарликка оид иш кўриб чиқилди. 

 

Яккасарой туман ДСИ ходимлари томонидан Тошкент шаҳар, Яккасарой тумани, Ш. Руставели кўчасида жойлашган “Аския” деҳқон бозори автотураргоҳида 1999 йилда туғилган фуқаро ҳеч қандай рухсат берувчи ҳужжатларсиз пиротехника воситалари савдоси билан шуғулланаётганлиги аниқланиб, тегишли тартибда ҳужжатлар расмийлаштирилган. Энг қизиғи, ҳуқуқбузар муқаддам ҳам маъмурий жавобгарликка тортилган.


Далилий ашё сифатида олинган умумий қиймати 169 000 сўмлик 3 хил турдаги 52 қути пиротехника воситалари вақтинча олиб қуйилган, савдо тушумидаги нақд пуллар тўлов квитанциясига асосан “Ипак йўли” АИТБнинг Яккасарой филиалига масала қонуний ҳал бўлгунга қадар вақтинчалик топширилган.


— Тирикчилик илинжида пиротехника воситалари савдоси билан шуғулландим. Қилган ишимдан пушаймонман. Бундай ҳолат такрорланмайди, – деди суд мажлисида сўроқ қилинган ҳуқуқбузар.

 


Санжар Ибадов, жиноят ишлари бўйича Яккасарой туман суди судьяси:


— Суд ишни атрофлича ўрганиб, ҳуқуқбузарга нисбатан жазо тайинлашда ҳуқуқбузарликнинг характерини ва ижтимоий хавфлилик даражасини, унинг шахсини, оилавий шароитини, қилмишидан чин кўнгилдан пушаймонлигини, шунингдек, жавобгарликни енгиллаштирувчи ва оғирлаштирувчи ҳолатлар инобатга олинди.

 

Ҳуқуқбузар Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекснинг 1851-моддаси (пиротехника буюмларининг қонунга хилоф муомаласи)да назарда тутилган ҳуқуқбузарликни содир қилганликда айбдор деб топилди ва унга нисбатан базавий ҳисоблаш миқдорининг 5 баравари миқдорида жарима жазоси тайинланди.

 

Жарима давлат фойдасига ундирилиши ва ашёвий далил сифатида олинган умумий қиймати 169 000 сўмлик 3 хил турдаги 52 қути пиротехника воситалари тегишли тартибда йўқ қилиниши, ашёвий далил сифатида олинган нақд пуллар тегишли тартибда давлат фойдасига ўтказилиши белгиланди.

«ЭРИМНИНГ ФАРЗАНДИГА 18 ЁШДАН КЕЙИН ҲАМ АЛИМЕНТ ТЎЛАЯПМИЗ»

— Турмуш ўртоғимнинг биринчи турмушидаги фарзандига 18 ёшга тўлганидан сўнг ҳам алимент тўлаяпмиз. Уни тўхтатиш учун МИБга мурожаат қилса, «Собиқ рафиқангиз алиментни тўхтатиш учун ариза ёзиши керак», дейишибди. Шу тўғрими? Ахир фарзанд 18 ёшга тўлганидан сўнг алимент бирдан тўхтатилмайдими?.. Зиёд тўлаган алимент пулини қайтариб олишимиз мумкинми?

Исми сир тутилди

АРИЗА ЁЗИШ КЕРАКМИ?

— Қонунчиликка асосан, ота-она вояга етмаган болаларига таъминот бериши шарт. Ушбу мажбуриятини ихтиёрий равишда бажармаган ота ёки онадан суднинг ҳал қилув қарорига ёхуд суд буйруғига асосан, алимент ундирилади. Ушбу қонун нормаларидан ота (она)нинг фарзандига нисбатан алимент мажбуриятлари бола вояга етгунига қадар амалда бўлади. Фақат Оила кодексининг 100-моддасида кўрсатилган ҳолатлар бундан мустасно.

 

Қонун ҳужжатларида бола вояга етиб, алимент тўлашни тугатиш вужудга келганда она (ота) томонидан бу ҳақда ариза берилиши назарда тутилмаган.

 

Таъминоти учун суд томонидан алимент ундирилаётган бола вояга етганидан сўнг ота (она)нинг ушбу болага нисбатан алимент мажбуриятлари бекор бўлади. Мажбурий ижро бюроси органлари томонидан юритилаётган ижро иши Ўзбекистон Республикасининг «Суд ҳужжатлари ва бошқа органлар ҳужжатларини ижро этиш тўғрисида»ги Қонуни талаблари асосида тугатилишига асос бўлади.

 

ҚАЧОН ТЎХТАТИЛАДИ?

— Алимент мажбуриятларини тартибга солувчи амалдаги қонунчиликда алиментни бекор қилиш назарда тутилмаган.

 

Оила кодексининг 132-моддасида алимент тўлаш тўғрисидаги келишувнинг ўзгартирилиши ёки бекор қилиниши асослари кўрсатилган бўлиб, унга кўра, алимент тўлаш тўғрисидаги келишув тарафларнинг ўзаро розилиги билан исталган вақтда ўзгартирилиши ёки бекор қилиниши мумкин. Алимент тўлаш тўғрисидаги келишув қандай шаклда тузилган бўлса, уни ўзгартириш ёки бекор қилиш ҳам ўша шаклда амалга оширилади.

 

Алимент тўлаш тўғрисидаги келишувнинг бажарилишини бир тарафлама рад қилишга ёки унинг шартларини бир тарафлама ўзгартиришга йўл қўйилмайди.

 

Оила кодексининг 147-моддасига кўра, алимент тўлаш тўғрисидаги келишувда белгиланган алимент мажбуриятлари тарафлардан бирининг ўлими, мазкур келишув муддатининг ўтиши ёки унда назарда тутилган бошқа асосларга кўра тугайди.

 

Суд тартибида ундириладиган алимент тўлаш:

 

– бола вояга етганда ёки вояга етмасдан туриб тўла муомала лаёқатига эга бўлганда;

 

фойдасига алимент ундирилаётган бола фарзандликка олинганда;

 

– суд алимент олувчининг меҳнатга лаёқати тикланган ёки уни ёрдамга муҳтож бўлмай қолган деб топганда;

 

– меҳнатга лаёқатсиз, ёрдамга муҳтож алимент олувчи собиқ эр ёки хотин янги никоҳга кирганда;

 

– алимент олувчи ёки алимент тўлаши шарт бўлган шахс вафот этганда тугатилади.

ҚАЙТАРИБ ОЛИШИ МУМКИНМИ?

— Ўзбекистон Республикаси Оила кодексида бола таъминоти учун алимент тўлаш мажбурияти бола вояга етгунига қадар бажарилиши кўрсатилган. Ортиқча ундирилган алиментлар асоссиз орттирилган бойлик сифатида қаралиб, уни қайтариш асослари Фуқаролик кодексида белгиланган.

 

Фуқаролик кодексининг 1030-моддаси талабларига асосан, иш ҳақи ва унга тенглаштирилган тўловлар, пенсиялар, нафақалар, стипендиялар, ҳаёт ёки соғликка етказилган зарар товони, алиментлар ва фуқарога турмуш кечириш воситаси сифатида берилган бошқа пул маблағлари, унинг томонидан виждонсизлик қилинмаганда ва ҳисоб-китобда хатолар бўлмаганда, асоссиз орттирилган бойлик сифатида қайтариб берилмайди.

 

Дилшод Ҳасанов,

фуқаролик ишлари бўйича

Учтепа туманлараро суди судьяси

«ЁШ БОЛАЛИ ОНА БЎЛСАМ ҲАМ ИШДАН БЎШАТИШЛАРИ МУМКИНМИ?»

— Икки ёшга тўлмаган фарзандим бор, лекин раҳбарим иш ўринлари қисқараётганлигини важ қилиб мени ишдан бўшатмоқчи. Ёш болали аёл сифатида қандай меҳнат ҳуқуқларим бор?

Исми сир тутилди

— Конституциянинг 65-моддасида оналик ва болалик давлат томонидан муҳофаза қилиниши белгиланган.

 

Мамлакатимизда фаол гендер сиёсати доирасида хотин-қизларнинг ижтимоий-сиёсий мавқеини мустаҳкамлаш бўйича кенг қамровли ислоҳотлар амалга оширилмоқда. Зеро, Президентимиз таъкидлаганидек: “ҳозирги кунда ҳар бир хотин-қиз демократик жараёнларнинг кузатувчиси эмас, балки фаол ва ташаббускор иштирокчиси бўлмоғи шарт”.

 

Хотин-қизларнинг меҳнат қилиш, адолатли меҳнат шароитларида ишлаш ва ишсизликдан ҳимояланиш ҳуқуқларини таъминлаш мақсадида Ўзбекистон Республикаси меҳнат қонунчилигида аёлларга қўшимча кафолатлар ва имтиёзлар кўзда тутилган.

 

Жумладан, ҳомиладорлиги ёки боласи борлиги сабабли аёлларни ишга қабул қилишни рад этиш ва уларнинг иш ҳақини камайтириш тақиқланади. Ҳомиладор аёлни ёки уч ёшга тўлмаган боласи бор аёлни ишга қабул қилиш рад этилган тақдирда иш берувчи рад этишнинг сабабларини уларга ёзма равишда маълум қилиши шарт. Мазкур шахсларни ишга қабул қилишни рад этганлик устидан судга шикоят қилиниши мумкин.

 

Икки ёшга тўлмаган боласи бор аёллар аввалги ишини бажариши мумкин бўлмаган тақдирда, боласи икки ёшга тўлгунга қадар аввалги ишидаги ўртача ойлик иш ҳақи сақланган ҳолда енгилроқ ёки ноқулай ишлаб чиқариш омилларининг таъсиридан ҳоли бўлган ишга ўтказилади.

 

Ҳомиладор аёлларни ва ўн тўрт ёшга тўлмаган боласи (ўн олти ёшга тўлмаган ногирон боласи) бор аёлларни уларнинг розилигисиз тунги ишларга, иш вақтидан ташқари ишларга, дам олиш кунларидаги ишларга жалб қилишга ва хизмат сафарига юборишга йўл қўйилмайди. Шу билан бирга ҳомиладор аёлларни ва уч ёшга тўлмаган боласи бор аёлларни тунги ишларга жалб қилишга бундай иш она ва боланинг соғлиғи учун хавф туғдирмаслигини тасдиқловчи тиббий хулоса бўлган тақдирдагина йўл қўйилади.

 

Уч ёшга тўлмаган болалари бор, бюджет ҳисобидан молиявий жиҳатдан таъминланадиган муассасалар ва ташкилотларда ишлаётган аёлларга иш вақтининг ҳафтасига ўттиз беш соатдан ошмайдиган қисқартирилган муддати белгиланади. Иш вақтининг қисқартирилган муддати чоғида юқорида кўрсатилган аёллар меҳнатига ҳақ ҳар кунги тўлиқ иш муддати чоғида тегишли тоифадаги ходимлар учун белгиланган миқдорда тўланади.

 

Шу билан бирга, ҳомиладор аёлнинг, ўн тўрт ёшга тўлмаган боласи (ўн олти ёшга тўлмаган ногирон боласи) бор аёлнинг, шу жумладан ҳомийлигида шундай боласи бор аёлнинг ёки оиланинг бетоб аъзосини парвариш қилиш билан банд бўлган шахснинг илтимосига кўра, иш берувчи тиббий хулосага мувофиқ уларга тўлиқсиз иш куни ёки тўлиқсиз иш ҳафтаси белгилашга мажбурдир.


Ҳомиладор аёлларга ва болали бўлган аёлларга йиллик таътиллар, уларнинг хоҳишига кўра, тегишлича ҳомиладорлик ва туғиш таътилидан олдин ёки ундан кейин ёхуд болани парваришлаш таътилидан кейин берилади.

 

Ўн тўрт ёшга тўлмаган битта ва ундан ортиқ болани (ўн олти ёшга тўлмаган ногирон болани) тарбиялаётган ёлғиз ота, ёлғиз онага (бева эркаклар, бева аёллар, никоҳдан ажрашганлар, ёлғиз оналарга) ва муддатли ҳарбий хизматни ўтаётган ҳарбий хизматчиларнинг хотинларига йиллик таътиллар, уларнинг хоҳишига кўра ёз вақтида ёки улар учун қулай бўлган бошқа вақтда берилади.
Ўн икки ёшга тўлмаган икки ва ундан ортиқ боласи ёки ўн олти ёшга тўлмаган ногирон боласи бор аёлларга ҳар йили уч иш кунидан кам бўлмаган муддат билан ҳақ тўланадиган қўшимча таътил берилади.

 

Ўн икки ёшга тўлмаган икки ва ундан ортиқ боласи ёки ўн олти ёшга тўлмаган ногирон боласи бор аёлларга уларнинг хоҳишига кўра, ҳар йили ўн тўрт календарь кундан кам бўлмаган муддат билан иш ҳақи сақланмаган ҳолда таътил берилади. Бундай таътил йиллик таътилга қўшиб берилиши ёки иш берувчи билан келишиб белгиланадиган даврда ундан алоҳида (тўлиқ ёхуд қисмларга бўлиб) фойдаланилиши мумкин.

 

Ҳомиладорлик ва туғиш таътили тугаганидан кейин аёлнинг хоҳишига кўра, унга боласи икки ёшга тўлгунга қадар болани парваришлаш учун таътил берилиб, бу даврда қонунчиликда белгиланган тартибда нафақа тўланади.

 

Аёлга, унинг хоҳишига кўра, боласи уч ёшга тўлгунга қадар болани парваришлаш учун иш ҳақи сақланмайдиган қўшимча таътил ҳам берилади.

 

Аёл ўз хоҳишига кўра, болани парваришлаш таътили даврида тўлиқ бўлмаган иш вақти режимида ёки иш берувчи билан келишиб, уйда ишлашлари мумкин. Бунда уларнинг нафақа олиш ҳуқуқлари (боласи икки ёшга тўлгунга қадар болани парваришлаш учун таъмил берилганда) сақланиб қолади.

 

Болани парваришлаш таътиллари даврида аёлнинг иш жойи (лавозими) сақланади. Бу таътиллар меҳнат стажига лекин ҳаммасини жамлаганда кўпи билан олти йил, шу жумладан мутахассислиги бўйича иш стажига ҳам қўшилади.

 

Икки ёшга тўлмаган боласи бор аёлларга, дам олиш ва овқатланиш учун бериладиган танаффусдан ташқари, болани овқатлантириш учун қўшимча танаффуслар ҳам берилади. Бу танаффуслар камида ҳар уч соатда бир марта ҳар бири ўттиз минутдан кам бўлмаган муддат билан берилади. Икки ёшга тўлмаган икки ва ундан ортиқ боласи бўлган тақдирда, танаффуснинг муддати камида бир соат қилиб белгиланади.

 

Болани овқатлантириш учун бериладиган танаффуслар иш вақтига киритилади ва ўртача ойлик иш ҳақи ҳисоби бўйича ҳақ тўланади.

 

Боласи бор аёлнинг хоҳишига кўра, болани овқатлантириш учун бериладиган танаффуслар дам олиш ва овқатланиш учун белгиланган танаффусга қўшиб берилиши ёки умумлаштирилиб, иш кунининг (иш сменасининг) бошига ёки охирига кўчирилиб, иш куни (иш сменаси) шунга яраша қисқартирилиши мумкин.

 

Бу танаффусларнинг аниқ муддати ва уларни бериш тартиби жамоа шартномасида, агар у тузилмаган бўлса, иш берувчи ва касаба уюшмаси қўмитаси ёки ходимларнинг бошқа вакиллик органи билан келишиб белгилаб қўйилади.

 

Мурожаатда сўралган саволга келсак, Меҳнат кодексининг 237-моддасига мувофиқ, ҳомиладор аёллар ва уч ёшга тўлмаган боласи бор аёллар билан тузилган меҳнат шартномасини иш берувчининг ташаббуси билан бекор қилишга йўл қўйилмайди. Корхонанинг бутунлай тугатилиш ҳоллари бундан мустасно, бундай ҳолларда меҳнат шартномаси уларни албатта ишга жойлаштириш шарти билан бекор қилинади. Мазкур аёлларни ишга жойлаштиришни маҳаллий меҳнат органи уларни ишга жойлаштириш даврида қонунчиликда белгиланган тегишли ижтимоий тўловлар билан таъминлаган ҳолда амалга оширади. Яъни, иш ўринлари қисқараётганлиги муносабати билан икки ёшга тўлмаган боласи бор аёллар билан меҳнат шартномасини иш берувчининг ташаббуси билан бекор қилишга йўл қўйилмайди.

 

Муқаддас ГУЛАМОВА,

фуқаролик ишлари бўйича Шайхонтоҳур туманлараро суди раиси

ТОШКЕНТДА «ТЕЗ ЁРДАМ» ҲАЙДОВЧИСИНИНГ ҚОИДАГА БЎЙСУНМАГАНИ БЕМОР АЁЛГА ҚИММАТГА ТУШДИ

Инсон ҳаёт чорраҳаларида билиб-билмай хатоликларга йўл қўйиши оқибатида яхшигина дарс олади. Бу жараёнда энг муҳими тўғри хулоса чиқара олишда. Бироқ шундайлар борки, боши деворга бир маротаба урилган бўлишига қармай, яна ўша “кўча”га кираверади. 39 ёшли “қаҳрамони”миз ҳам ана шу тоифа кишилардан. Йўқса, бир гал “транспорт воситалари ҳаракати ёки улардан фойдаланиш хавфсизлиги қоидаларини бузиш” жиноятини содир қилиб, кейин эса ўзи одамларнинг саломатлиги йўлида камарбаста бўладиган шахслардан бири бўла туриб “қасддан баданга енгил шикаст етказиш” жиноятига қўл урмаган бўларди. Икки маротаба билмай хато қилганда, дерсиз. Лекин учинчи бор ҳам айни биринчи хатосини такрорлаганига нима дейсиз?

 

Гап шундаки, судланувчи тез тиббий ёрдам автомашинаси ҳайдовчиси. Воқеа содир бўлган куни кечки соат 19:30 ларда “Дамас” русумли тез тиббий ёрдам автомашинасида Олмазор тумани, А.Қодирий кўчаси томонидан Қорасарой-Нурафшон кўчалари кесишган чорраҳаси томонга ҳаракатланиб борган.

 

Унга нисбатан светофорнинг қизил чироғи ёнишига қарамасдан, йўлнинг қарама-қарши томонига чиқиб, унга нисбатан бошқа ҳаракат қатнашчиларининг йўл берганлигига тўлиқ ишонч ҳосил қилмасдан, Йўл ҳаракати қоидаларининг 25, 77-бандлари талабларига риоя қилмай чорраҳани кесиб ўтаётган вақтида, унга нисбатан ўнг томондан, яъни Себзор-Нурафшон кўчалари бўйлаб ҳаракатланиб келиб светофорнинг яшил чироғига ўз ҳаракатини бошлаётган ҳайдовчи бошқарувидаги “Ласетти” русумли автомашинаси билан тўқнашув содир қилган. Натижада “Дамас”да бўлган йўловчи аёл оғирлик даражасига кўра ҳаёт учун хавфли бўлган оғир тан жарохати олган.

 

Бироқ судланувчи суд мажлисида айбига иқрор бўлмаган.

 

— Иш жойимдан ёрдамчи куч сифатида ишга жўнатилдим ва менга “Дамас” русумли тез тиббий ёрдам автомашинаси бириктирилди. Воқеа содир бўлган куни соат 18:30 ларда Олмазор тумани Қорасарой кўчасидаги уйдан хабар тушгач, шифокорлар билан манзилга етиб бордик. Ушбу хонадонда 2 нафар касалланган бемор бор эди. Уларга тез тиббий ёрдам кўрсатиш кераклигини инобатга олиб, шифокор кўрсатмасига асосан уларни 2-Тошкент тиббиёт академиясига олиб кетдик.

 

“Дамас”да кечиктириб бўлмайдиган хизмат вазифасини бажариш учун кўк ва қизил рангли ялт-ялт этувчи чироқ-маёқчаси ёқилган ва махсус товушли ишорани ёққан ҳолда, Олмазор тумани Қорасарой кўчаси бўйлаб 50 км/соат тезликда ҳаракатландим. Ёнимда ўтирган шифокор сиренани ёққан ҳолда “рупр”да гапириб келди. Йўналишим бўйича олдинда чорраҳагача автомашиналар кўплиги сабабли йўлнинг қарама-қарши томонига чиқиб, чорраҳага кириб бордим.

 

Қорасарой-Нурафшон кўчалари кесишган чорраҳага келиб, аввал чап томондан келаётган қатор автомашиналар мени ўтказиб юбориши учун тўхтаганим сабабли чорраҳага кириб, чорраҳа ўртасида тўхтаб, кўчанинг ўнг томонидан, яъни Себзор кўчаси томонидан келаётган автомашиналар тўхтаб мени ўтказиб юбораётганлигини кўриб, олдинга 30 км/соат тезликда ҳаракатланиб, чорраҳа чегарасидан чиқиб кетиш учун жуда кам масофа қолганида менга нисбатан ўнг томонидан ҳаракатланиб келаётган ҳайдовчи бошқарувидаги “Ласетти” автомашинаси мени ўтказиб юбормасдан, чорраҳага ҳаракатланиб кирди. Натижада тўқнашув содир қилди, “Дамас” автомашинаси ағдарилиб кетди.

 

Чорраҳага қизил чироқда кирмадим, у ҳайдовчи бошқарувидаги “Ласетти”нинг йўналиши бўйича ҳайдовчини олдида бошқа автомашиналар бўлмаган. Шу сабабли уни тўқнашувгача йўналиши бўйича уч ёки тўртта автомашина тўғрига ўтиб кетган, – дейди судланувчи.

Қайнонаси иккаласи “COVID-19” инфекцияси билан касалланганлиги сабабли тез тиббий ёрдам чақирганини маълум қилган жабрланувчи ҳам ўша куни шифокорлар уларни “Дамас” тез тиббий ёрдам автомашинасида шифохонага олиб кетишаётганида тўқнашув содир бўлганини маълум қилган.

 

— “Дамас” автомашинаси ағдарилиб, бизни бошқа тез тиббий ёрдам автомашинага ортиб шифохонага олиб кетишди. Мен “Дамас”нинг орқа тарафида ўтирганим сабабли “Ласетти” русумли ва “Дамас” русумли автомашиналарнинг ҳаракатини аниқ кўрмадим.

 

ЙТҲ натижасида оғир тан жарохати олдим, – дейди йўл транспорт ҳодисаси натижасида уни соғлиғини тиклаш учун амалга оширилган жарроҳликда 36 129 933 сўм моддий зарар етказилганини ва унга етказилган маънавий зарар миқдори 20 000 000 сўмни ташкил қилишини билдирган жабрланувчи. 

 

— Соғлиғимга шикаст етказилганлиги оқибатида меҳнатга яроқсиз бўлиб, ишлай олмаётганим боис 8 000 000 сўм иш ҳақини йўқотиб, маҳрум бўлдим, – дея сўзини давом эттирган жабрланувчи моддий, маънавий зарарни ҳамда йўқотилган иш ҳақини ундиришни сўради.

Суднинг ҳукмига кўра, судланувчи Жиноят кодексининг 266-моддаси (транспорт воситалари ҳаракати ёки улардан фойдаланиш хавфсизлиги қоидаларини бузиш) 1-қисмида назарда тутилган жиноятни содир қилганликда айбли деб топилди. Унга иш ҳақининг 15 фоизини давлат даромади ҳисобига ушлаб қолган ҳолда 1 йил 6 ой муддатга ахлоқ тузатиш ишлари жазоси тайинланди. Судланувчидан Соғлиқни сақлаш бош бошқармаси махсуслаштирилган автохўжалиги давлат муассасаси фойдасига 10 297 120 сўм, жабрланувчига 15 603 223 сўм моддий ва 5 575 000 сўм маънавий зарар ундирилиши белгиланди.

 

Хуршид Содиқов,

жиноят ишлари бўйича Олмазор туман суди судьяси

ОАВ СУД МУҲОКАМАСИ НАТИЖАЛАРИНИ ОЛДИНДАН ЎЗИЧА ҲАЛ ҚИЛИШГА, ТАЪСИР КЎРСАТИШГА ҲАҚЛИ ЭМАС

Тошкент туманлараро иқтисодий судида даъвогар “ANOR BANK” АЖ ва “KOMIL UNSUR” МЧЖ (“SOF.UZ”) ўртасида иқтисодий низо кўриляпти.

 

Ушбу низо юзасидан Ўзбекистон Республикаси Олий суди ва Судьялар олий кенгаши томонидан расмий баёнот берилганлигига қарамасдан, муаллифи аниқ бўлмаган Kompromatuzb телеграм канали туманлараро иқтисодий суд ва олий суд раҳбариятига нисбатан ҳеч бир асосга эга бўлмаган, судни обрўсизлантиришга қаратилган туҳматдан иборат ахборот тарқатишда давом этмоқда.

 

Аввало шуни алоҳида таъкидлаш лозимки, ҳар қандай даъво ариза судьяларга электрон тизим тақсимоти орқали тақсимланади. Яъни, жараёнга суд раиси ҳам, бошқа бир инсон омили ҳам аралаша олмайди.

 

«Ушбу низонинг кўрилаётганлигидан ижтимоий тармоқлар ва менга алоқага чиққан блогерлардан эшитиб хабардор бўлдим. Судда фаолият юритаётган давримдан бери ҳали бирор марта Олий суд раҳбарига рўбарў келмадим. Постда келтирилган «Очко» масаласига келсак, суд раҳбариятида эътиборга эҳтиёж бўлмаганидек, мен ҳам «очко»га муҳтож эмасман. «Маёна» борасидаги ахборот эса, туҳмат, асосиз айблов ва шахс-муаллифнинг ўз дунёқараши ҳамда савия даражаси, нимага мойиллигидан келиб чиқиб, ишлатилган сўздир», дея муносабат билдиради Тошкент туманлараро иқтисодий суди раиси Нуриддин Муродов.

 

Эслатиб ўтамиз,  «Судлар тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикаси қонунинг 65-моддасига кўра, давлат органлари ва бошқа органлар, корхоналар, муассасалар ҳамда ташкилотлар, мансабдор шахслар, фуқаролар судьяларни ҳурмат қилиши ва уларнинг мустақиллиги принципига риоя этиши шарт. Судьяга ҳурматсизлик қилиш, худди шунингдек, уни очиқдан-очиқ менсимасликдан далолат берувчи хатти-ҳаракатлар қилиш қонунга мувофиқ жавобгарликка сабаб бўлади.

 

Шу қонуннинг 66-моддасида эса судьяларнинг одил судловни амалга ошириш борасидаги фаолиятига аралашишга йўл қўйилмайди. Муайян ишни ҳар томонлама, тўла ва холисона кўриб чиқишга тўсқинлик қилиш ёки ғайриқонуний суд ҳужжати чиқарилишига эришиш мақсадида судьяларга қандай бўлмасин таъсир кўрсатиш қонунга мувофиқ жиноий жавобгарликка сабаб бўлади. Оммавий ахборот воситалари ўз хабарларида муайян иш юзасидан суд муҳокамаси натижаларини олдиндан ўзича ҳал қилиб қўйишга ёки судга қандай шаклда бўлмасин, таъсир кўрсатишга ҳақли эмаслиги белгилаб қўйилган.

 

Шунингдек, судья барча даражадаги суд раисларидан мустақил тарзда, қонунга мувофиқ иш олиб боради. Суд раислари судья фаолиятига аралашмайди.

 

Демак, юқоридаги ҳолат муайян ишни ҳар томонлама, тўла ва холисона кўриб чиқишга тўсқинлик қилиш ёки ғайриқонуний суд ҳужжати чиқарилишига эришиш мақсадида суд раҳбарияти ва судьяга қандай бўлмасин таъсир кўрсатишга қаратилган ҳаракатдир.

“ЭСКИ ЖУВА” БОЗОРИДА ПИРОТЕХНИКА БИЛАН ҚЎЛГА ТУШГАН ЙИГИТГА ЖАЗО ТАЙИНЛАНДИ

Жиноят ишлари бўйича Шайхонтоҳур туман судида Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекснинг 185-1-моддаси (Пиротехника буюмларининг қонунга хилоф муомаласи) да назарда тутилган ҳуқуқбузарликни содир этган 2002 йилда туғилган ҳуқуқбузарга оид маъмурий ҳуқуқбузарликка оид иш кўриб чиқилди.


Иш ҳужжатларига кўра, Тошкент шаҳар Шайхонтоҳур тумани “Эски Жува” дехқон бозорида миллий гвардия ходимлари томонидан текширув ўтказилган. Ҳуқуқбузарни ёнида 1 қути (10 дона) миқдордаги “Ноыий век” перотехника воситаси борлиги аниқланиб, перотехника воситалари далилий ашё тариқасида олинган.


Суд мажлисида сўроқ қилинган ҳуқуқбузар ўз кўрсатмасида “ўтказилган текширувда ёнимда 1 қути “Ноыий век” перотехника воситаси борлиги аниқланди. Қилмишимдан пушаймонман. Бу каби ҳолат бошқа такрорланмайди”, дея суддан енгиллик сўради.


Суд ишни атрофлича ўрганиб чиқиб, ҳуқуқбузарга жарима жазони тайинлашни, ҳамда далилий ашё тариқасида олинган перотехника воситаларини тегишли тартибда йўқ қилишликни лозим топади.

 

Толибжон Обидов, жиноят ишлари бўйича Шайхонтоҳур туман суди раиси:


— Суднинг қарорига кўра, ҳуқуқбузар МЖтКнинг 185-1-моддасида назарда тутилган ҳуқуқбузарликни содир этганликда айбли деб топилди ва базавий ҳисоблаш миқдорининг беш баравари миқдорида, яъни 1 500 000 сўм жарима жазоси тайинланди.

 

Жарима давлат фойдасига ундирилиши ва далилий ашё тариқасида олиниб, 1 қути (10 дона) миқдоридаги “Ноыий век” перотехника воситалари тегишли тартибда йўқ қилиниши белгиланди.

Skip to content