Матбуот хизмати – Тошкент шаҳар суди

БОЛАЛАР МЕҲНАТИДАН ФОЙДАЛАНИШГА ЙЎЛ ҚЎЙИЛМАЙДИ!

Ҳеч кимга сир эмаски, собиқ иттифоқ даврида меҳнат қилиш ҳар бир фуқаронинг мажбуралар ияти ҳисобланган ва бунинг учун инсонлар таъқибларга учраганлигини ота-боболаримизнинг ҳикояларида эшитганмиз.

Холбуки, меҳнат қилиш бу инсоннинг мажбурияти эмас – балки ҳуқуқидир.

Мустақиллик даврида мамлакатимизда инсон ҳуқуқлари соҳасидаги ислоҳотлар босқичма-босқич янги поғонага кўтарилди. Хусусан, мажбурий меҳнат ва болалар меҳнатини тугатиш бўйича самарали ишлар амалга оширилмоқда.

Инсон ҳуқуқлари умумжаҳон декларациясининг 23-моддасига асосан ҳар бир инсон меҳнат қилиш, ишни эркин танлаш, адолатли ва қулай иш шароитига эга бўлиш ва ишсизликдан ҳимоя қилиниш ҳуқуқига эга.

Мустақиллик йилларида Ўзбекистон Халқаро меҳнат ташкилотига аъзо бўлди ва ушбу ташкилотнинг 14 та халқаро-ҳуқуқий ҳужжати ва бир қатор конвенциясини ратификация қилди. Улар орасида Болалар меҳнати ва мажбурий меҳнатга қарши курашишга доир конвенция алоҳида эътиборга лойиқ.

Хусусан, миллий ва халқаро саъй-ҳаракатларнинг, шу жумладан, халқаро ҳамкорлик ва халқаро ёрдамнинг бош устувор тамойили сифатида болалар меҳнатини тақиқлаш ва унинг энг ёмон шаклларига барҳам бериш учун болалар меҳнати бўйича асосий ҳужжат бўлиб қолаётган Ишга қабул қилиш учун энг кичик ёш тўғрисидаги 1973 йилги Конвенция ва Тавсияни тўлдирадиган янги ҳужжатларни қабул қилишни зарур деб ҳисоблаб, болалар меҳнатининг энг ёмон шаклларига самарали барҳам бериш шошилинч ва ҳар томонлама саъй-ҳаракатларни — бепул умумий таълим ҳамда болаларни шу турдаги барча ишлардан халос этиш заруратини ҳисобга олган ҳолда ва уларнинг оилалари эҳтиёжларига йўналтирилган ҳолда уларнинг реабилитациясига ва ижтимоий интеграциялашувига кўмаклашиш мақсадида Болалар меҳнатининг энг ёмон шакллари тўғрисидаги Халқаро меҳнат ташкилотининг 182-сон Конвенция қабул қилинган.

Шунингдек, “Мажбурий меҳнатни тугатиш тўғрисида”ги 105-Конвенция Халқаро меҳнат ташкилотининг асос солувчи Конвенцияси ҳисобланиб, ушбу муҳим ҳужжат республикамизда 1997 йил 30 августда ратификация қилинган. Ушбу Конвенцияни маъқуллаган давлат мажбурий меҳнат қўлланишини бартараф этиш юзасидан бир қатор вазифаларни ўз зиммасига олади. Конституциямизнинг 44-моддасида ҳам суд қарори билан тайинланган жазони ижро этиш тартибидан ёхуд қонунда назарда тутилган бошқа ҳоллардан ташқари мажбурий меҳнат тақиқланади деб таъкидлаб ўтилган.

Мустақилликнинг дастлабки йилларида Ўзбекистон далаларида вояга етмаганларнинг, жумладан мактаб ва касб-ҳунар коллежи ўқувчиларини пахта йиғим теримига жалб этилганлиги ҳолатларига барчамиз гувоҳ бўлганмиз.

Давлатимиз раҳбарининг ташаббусига кўра, бу ҳолатларга барҳам бериш учун бир қатор ислоҳотлар амалга оширилди. Жумладан, Норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар қабул қилинди ва қонунчилик базаси мустаҳкамланди.

Мажбурий меҳнат ва болалар меҳнатини тугатиш бўйича халқаро стандартларни мамлакат ҳаётига тўлиқ татбиқ этиш мақсадида Вазирлар Маҳкамасининг 2018 йилдаги “2018-2020 йилларда Халқаро меҳнат ташкилотининг Ўзбекистон Республикаси томонидан ратификация қилинган конвенцияларини амалга ошириш бўйича чора-тадбирлар тўғрисида”ги ва “Ўзбекистон Республикасида мажбурий меҳнатга барҳам беришга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида” қарорлари қабул қилинганлиги барчамизнинг ютуғимиз ва мамлакатимизнинг жаҳон миқёсидаги статусини яхшилашда катта ҳисса қўшди.

Мажбурий меҳнат ва болалар меҳнатидан фойдаланганлик учун жавобгарлик масаласига оид халқаро ва минтақавий ҳужжатлар ҳамда хорижий мамлакатларнинг қонунчилигини ўрганиш муҳим аҳамиятга эга.

Хусусан, Ўзбекистон Республикаси Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекснинг 51-моддасига киритилган ўзгартиришларга мувофиқ, эндиликда меҳнатга маъмурий тарзда мажбурлаш учун базавий ҳисоблаш миқдорининг 50 бараваридан 100 бараваригача, худди шундай ҳуқуқбузарлик таълим ташкилотининг педагог ходимига нисбатан содир этилган бўлса базавий ҳисоблаш миқдорининг 100 бараваридан 150 бараваригача жарима солишга сабаб бўлади.

Шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 1482-моддасига биноан меҳнатга бирон-бир шаклда маъмурий тарзда мажбурлаш, бундан қонунда назарда тутилган ҳоллар мустасно, худди шундай қилмиш учун маъмурий жазо қўлланилганидан кейин содир этилган бўлса, базавий ҳисоблаш миқдорининг юз бараваридан бир юз эллик бараваригача миқдорда жарима ёки икки йилгача муайян ҳуқуқдан маҳрум қилиш ёхуд икки йилгача ахлоқ тузатиш ишлари билан жазоланади.

Худди шундай ҳаракат вояга етмаган шахсга нисбатан содир этилган бўлса, базавий ҳисоблаш миқдорининг бир юз эллик бараваридан икки юз бараваригача миқдорда жарима ёки уч йилгача муайян ҳуқуқдан маҳрум қилиш ёки уч йилгача ахлоқ тузатиш ишлари билан жазоланади.

Меҳнатга бирон-бир шаклда маъмурий тарзда мажбурлаш, бундан қонунда назарда тутилган ҳоллар мустасно, таълим ташкилотининг педагог ходимига нисбатан худди шундай қилмиш учун маъмурий жазо қўлланилганидан кейин содир этилган бўлса, базавий ҳисоблаш миқдорининг бир юз эллик бараваридан икки юз бараваригача миқдорда жарима ёки уч йилгача муайян ҳуқуқдан маҳрум қилиш ёхуд уч йилгача ахлоқ тузатиш ишлари билан жазоланади.

Сўнгги йилларда бу борадаги амалий ишлар натижаси сифатида, мажбурий меҳнатга, жумладан вояга етмаганларни мажбурий меҳнатга жалб этилиши юзасидан бир қатор айбдор масабдор шахсларга нисбатан маъмурий жавобгарлик қўлланилганлиги ҳолати мамлакатимизда вояга етмаганларни мажбурий меҳнатга жалб этилишига барҳам беришда алоҳида эътибор қаратилаёганлигидан даракдир.

Шу билан бирга, 2017 йил 4 октябрда Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенатининг «Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатларига ва халқаро меҳнат стандартларига мувофиқ фуқароларнинг кафолатланган меҳнат ҳуқуқларини таъминлашга доир чора-тадбирларни кучайтириш тўғрисида»ги қарори қабул қилинди. Мазкур қарор билан болалар меҳнати ва мажбурий меҳнатдан бирон-бир шаклда фойдаланишнинг олдини олиш ва бунга йўл қўймаслик бўйича ушбу йўналишда комплекс ташкилий-амалий чора-тадбирларни амалга ошириш назарда тутилган парламент назорати институти жорий этилди.

Шуни алоҳида эътироф этиш лозимки, 12 июнь – Бутунжаҳон болалар меҳнатига қарши курашиш куни дунёнинг бошқа мамлакатлари қатори Ўзбекистонда ҳам ҳар йили нишонланади. Ушбу кунни белгилаш ғояси 1997 йил Амстердам ва Ослода бўлиб ўтган конференциялар қарорлари негизида туғилган. 2002 йили Халқаро меҳнат ташкилоти (ХМТ) томонидан мазкур сана, яъни 12 июнь – Болалар меҳнатига қарши курашиш куни, деб расман эълон қилинган.

Мавлуда Бобораимова

Фуқаролик ишлари бўйича

Мирзо Улуғбек туманлараро суди судьяси.

БОЛА ҲУҚУҚЛАРИ ҲИМОЯСИ ДУНЁ ЭЪТИБОРИДА

Бирлашган миллатлар ташкилоти маълумотларига кўра, дунёда 5 ёшдан 17 ёшгача бўлган меҳнатга лаёқатли болалар сони 160 миллионни (63 миллиони қизлар ва 97 миллиони ўғил болалар) ташкил этади. Уларнинг аксарияти замонавий қуллик қурбонлари ҳисобланади, қолганлари эса хавфли ишлар билан банд. Бу болаларнинг кўпчилигининг меҳнат билан банд бўлганлиги сабабли мактабга боришга вақтлари йўқ, болалик даврини суриш у ёқда турсин, улар тўғри овқатланишга, жамият ҳамда ота-онасининг ғамҳўрлиги ва парваришига муҳтождирлар.

Аслида, Инсон ҳуқуқлари умумжаҳон декларaциясининг асосий ғояларидан бири Бола ҳуқуқларидан иборат бўлиб, унда айтилишича, «Оналик ва болалик алоҳида ғамхўрлик ва ёрдам олиш ҳуқуқини беради». Декларaцияда эълон қилинган барча эркинликларга болаларнинг тенг ҳуқуқлилигини тан олган ҳолда, халқаро ҳамжамият болаларга қўшимча ёрдам ва қўллаб-қувватлаш зарурлигини тан олади. Болаларни эксплуатaция қилишни, яъни меҳнат қилдириш ва бошқа суиистеъмолликларга барҳам беришни тарғиб этади.

“Инсон қадри учун” ғояси тамойилига мувофиқ ўтказилган конституциявий ислоҳотлар доирасида Ўзбекистон Республикаси Конституциясига боланинг ҳуқуқ ва манфаатларини таъминлаш кафолатларини кучайтиришга қаратилган янги илғор нормалар киритилди, миллий қонунчилик бола ҳуқуқларига доир халқаро нормаларга тўла-тўкис мувофиқлаштирилмоқда.

Жумладан, Ўзбекистон Республикаси Конституциясида болалар меҳнатига оид муҳим норма яъни, 44-моддасига “Болалар меҳнатининг боланинг соғлиғига, хавфсизлигига, ахлоқига, ақлий ва жисмоний ривожланишига хавф солувчи, шу жумладан унинг таълим олишига тўсқинлик қилувчи ҳар қандай шакллари тақиқланади” деган қатъий норма киритилди.

2019 йилнинг 1 апрель куни Брюссель шаҳрида эълон қилинган Халқаро меҳнат ташкилотининг ҳисоботида Ўзбекистон пахта саноатида болалар ва мажбурий меҳнатдан тизимли фойдаланишга барҳам берилгани Жаҳон банки томонидан эътироф этилган.

Ўзбекистон Республикаси Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги ва Жиноят кодексларида вояга етмаган шахсларнинг меҳнатидан фойдаланишга йўл қўйилмаслиги тўғрисидаги талабларни бузиш, яъни вояга етмаган шахс меҳнатидан унинг соғлигига, хавфсизлигига ёки ахлоқ –одобига зиён етказиши мумкин бўлган ишларда фойдаланиш учун маъмурий ва жиноий жавобгарлик чоралари белгиланган.

Пахта далаларида ёки бошқа қишлоқ хўжалиги ишларида, умуман, бошқа соҳаларда ҳам болалар меҳнатидан фойдаланиш, айниқса уларни жалб қилишнинг олдини олиш ва унга қарши курашиш бўйича тизимли ва қатъий ислоҳотлар натижасида Ўзбекистонда болаларнинг мажбурий меҳнати тўлиқ барҳам топиб, болалар мажбурий меҳнатдан озод қилинди, бу борадаги давлат сиёсати конституциявий даражада мустаҳкамланди.

Шуни ҳам таъкидлаш жоизки, ушбу конституциявий норма болаларнинг соғлиги, хавфсизлиги, тўлиқ жисмоний, ақлий ва маънавий ривожланишига тақдид солмайдиган, таълим олиш жараёнини бузмайдиган тарзда меҳнат қилишларига тўсқинлик қилмайди.

Хусусан, Меҳнат кодексига мувофиқ меҳнатга тайёрлаш учун умумтаълим мактаблари, ўрта махсус, касб-ҳунар ўқув юртларининг ўқувчиларини уларнинг соғлиги, хавфсизлиги, тўлиқ жисмоний, ақлий ва маънавий ривожланишига таҳдид солмайдиган, таълим олиш жараёнини бузмайдиган енгил ишни ўқишдан бўш вақтида бажариши учун – улар ўн беш ёшга тўлганидан кейин ота-онасидан бирининг ёки ота-онасининг ўрнини босувчи шахслардан бирининг ёзма розилиги билан ишга қабул қилишга йўл қўйилади.

Мазкур ислоҳотлар юртимизда болаларнинг соғлом ва баркамол бўлиб вояга етишлари учун муҳим ҳуқуқий кафолат бўлиб хизмат қилади.

Дилфуза Дадажонова,

Тошкент шаҳар суди судьяси.

СУДЬЯ: ОДАМ САВДОСИ ЖИНОЯТИДАН КЎПРОҚ АЁЛЛАР ВА БОЛАЛАР ЖАБР КЎРМОҚДА

Дунё бўйлаб одам савдосига қарши курашиш ҳамон долзарблигини йўқотмади. Чунки дунё бўйлаб миграция жараёнларининг фаоллашгани бу жиноятнинг зимдан ривожланишига шароит яратди. Чунки одамлар мўмай даромад ваъда қилувчи одам савдоси корчалонларининг тузоғига илиниб қолмоқда.

Ўзбекистонда одам савдоси жинояти камайдими? Судларда бу йўналишда қандай ишлар кўриб чиқилмоқда. Тошкент шаҳар суди судьяси Жасур Сирожев билан шу ҳақда суҳбатлашдик.

– Одам савдосига қарши курашишда, энг аввало, БМТнинг шу мақсадга қаратилган конвенциялари муҳим ўрин тутади.

Ўзбекистонда ҳам одам савдосига қарши курашишга оид халқаро ҳуқуқ нормалари миллий қонунчиликка имплементация қилинган.

Кейинги йилларда одам савдосига оид жиноятлар учун жавобгарлик кучайтирилди. Болалар меҳнати ва мажбурий меҳнат учун жиноий жавобгарлик белгиланди. “Одам савдосига қарши курашиш тўғрисида”ги қонун янги таҳрирда қабул қилинди. Одам савдосидан жабрланган ёки жабрланган, деб тахмин қилинаётган шахсларни идентификация қилиш ва қайта йўналтириш тартиби белгиланди.

Одам савдосига ва мажбурий меҳнатга қарши курашиш миллий комиссияси Одам савдосига қарши курашиш ва муносиб меҳнат масалалари бўйича миллий комиссия этиб қайта ташкил қилинди.

Бир сўз билан айтганда, мамлакатимизда мазкур жиноятга қарши курашишнинг қонуний асослари мустаҳкамланди. Одам савдосига қарши курашишда ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар билан нодавлат ташкилотлар ҳамкорлигини кучайтириш жиноятчиликнинг камайишига хизмат қилмоқда.

– Судларда одам савдоси билан боғлиқ қандай ишлар кўриб чиқилмоқда?

– Кейинги пайтда, минг афсуски, бола сотиш жиноятига қўл ураётган шахслар учраб турибди.

Мисол учун, 1973 йилда туғилган фуқаро М.Яккасарой туман ички ишлар органи фаолиятни мувофиқлаштириш бўлинмасига бошлиғи номига ариза билан мурожаат қилган. У ўз аризасида уч нафар аёл 2-синфда ўқийдиган қизни 100 миллион сўм эвазига сотмоқчи эканлиги ҳақида маълум қилган.

ДХХ ходимлари ҳамда Яккасарой тумани ички ишлар органлари ходимлари билан ҳамкорликда ўтказилган тезкор-қидирув тадбири жараёнида, Яккасарой тумани Абдулла Қаҳҳор маҳалла фуқаролар йиғинида 1987 йилда туғилган О. исмли аёл, 1996 йилда туғилган Г. Исмли аёл, 1960 йилда туғилган Ҳ. исмли аёл ўзаро жиноий тил бириктириб, бир гуруҳга бирлашиб, бола сотмоқчи бўлганда қўлга олинган.

Улар 2015 йилда туғилган қизни олиб келиб, болани сотиб олмоқчи бўлган аёлга қизнинг туғилганлик ҳақида гувоҳномасини бериб, унга фарзандини сотишини айтиб, эвазига 8,7 минг ва 800 АҚШ доллари пул маблағларини олган вақтда ашёвий далиллар билан ушланган.

Тезкор ходимлар томонидан бир аёлдан 8,7 минг АҚШ доллари, бошқасидан 800 АҚШ доллари пул маблағлари ва болани сотиб олмоқчи бўлган аёлдан туғилганлик ҳақидаги гувоҳнома далилий ашё сифатида далолатнома асосида расмийлаштириб олинган.

Мазкур жиноят иши судда кўриб чиқилди. Ишга алоқадор барча шахслар қонунда белгиланган тартибда жазога тортилди.

– Одам савдоси жиноятидан кимлар кўпроқ жабр кўрмоқда?

– 2023 йилда Жиноят кодексининг 135-моддаси (одам савдоси) билан 126 нафар шахс судланиб, уларнинг 84 нафарига озодликдан маҳрум қилиш жазоси, 42 нафарига эса озодликдан маҳрум қилиш билан боғлиқ бўлмаган жазолар (шартли ва озодликни чеклаш) тайинланган.

Судланганларнинг 111 нафари аёл, 15 нафари эса эркак. Ушбу жиноят оқибатида 242 нафар шахс жабрланган бўлиб, шулардан 151 нафарини аёллар ҳамда 24 нафарини 3 ёшгача бўлган чақалоқлар ташкил қилган.

2024 йилнинг январь-май ойларида Жиноят кодексининг 135-моддаси билан 69 нафар шахс судланиб, уларнинг 52 нафарига озодликдан маҳрум қилиш жазоси, 17 нафарига эса озодликдан маҳрум қилиш билан боғлиқ бўлмаган жазолар (жарима, шартли ва озодликни чеклаш) тайинланди.

Судланганларнинг 53 нафари аёл, 16 нафари эса эркак. Ушбу жиноят оқибатида 86 нафар шахс жабрланган бўлиб, шулардан 63 нафарини аёллар ҳамда 14 нафарини 3 ёшгача бўлган чақалоқлар ташкил этди.

Кўриниб турибдики, аёллар ва болалар бу жиноятдан кўпроқ азият чекмоқда.

Тўғри, кейинги йилларда одам савдосидан огоҳ этишга қаратилган тарғибот ишларининг кучайтирилгани натижасида аҳолининг бу иллатдан хабардорлиги ошган. Натижада бундай жиноятлар кескин камайди. Бироқ бу борада ҳеч ким жабр чекмаслиги керак. Одам савдосига қарши курашувчи тузилмалар, кенг жамоатчилик, ҳар биримиз ана шу мақсад йўлида курашишимиз даркор.

ЎзА мухбири

Норгул Абдураимова

суҳбатлашди.

ЁШЛАР ЎРТАСИДА ГИЁҲВАНДЛИКНИ ОЛДИНИ ОЛИШГА ҚАРАТИЛГАН ТАДБИРЛАР

Жиноят ишлари бўйича Юнусобод тумани суди судьялари томонидан туманда жойлашган хусусий олий таълим муассасаларидан бирида сайёр суд муҳокамалари бўлиб ўтди.

Унда жиноят ишлари бўйича Юнусобод тумани суди раисининг ўринбосари Ф.Исмоилова, судьялар У.Мусаев, Б.Баҳринов, З.Латипов, Ж.Хожимуродов, ички ишлар органлари фаолиятини мувофиқлаштириш бошқармаси вакиллари, талабалар ва ҳуқуқбузарлар иштирок этишди.

Сайёр судда ассосан МЖтК талабларини бузган, гиёҳвандлик, психотроп дори воситаларини сақлаган,тарқатмоқчи бўлган 6 нафар ҳуқуқбузар иши кўриб чиқилди.

Мисол учун, 2000 йилда Тошкент шаҳрида туғилган Т.Д.гиёҳвандлик воситаларини ўтказиш мақсадини кўзламай, оз миқдорда ғайриқонуний равишда сақлаб келган. Хусусан, жорий йил 25 сентябрь куни соат тахминан 23:50 ларда, Юнусобод тумани ички ишлар ходимлари томонидан 13-мавзе, 57-уй яқинида ўзини шубҳали тарзда тутганлиги сабабли 2 нафар холислар иштирокида шахсий тинтувдан ўтказилганда, эгнидаги кийимининг ички чап чўнтагидан 1 дона 2 000 сўмлик купюрага ўралган мохоркасимон модда олиб юрганлиги аниқланиб, ашёвий далил сифатида олинган.

Унга МЖтКнинг 56-моддаси(гиёҳвандлик воситаларини, уларнинг аналогларини ёки психотроп моддаларни оз миқдорда ғайриқонуний равишда тайёрлаш, олиш, сақлаш, ташиш ёки жўнатиш) да кўрсатилган ҳуқуқбузарликни содир этганликда айбдор деб топилиб, 15 сутка маъмурий қамоқ жазоси тайинланди.

Тадбирда талабаларга бундай ҳуқуқбузарликларга йўл қўймаслик бўйича тегишли тушунтиришлар берилди.

БАЙРАМ АРАФАСИДА БИР ГУРУҲ СУД ФАХРИЙЛАРИ ЭЪЗОЗЛАНДИ

Устозлар ҳақида ҳар қанча гапирмайлик, ҳар қанча улар шаънига илиқ фикрлар билдирмайлик барибир оз бўлиб кўринаверади. Чунки, ҳар биримизнинг ҳаётда ўз ўрнимизни топишимизда, маълум касб эгаси бўлишимизда мураббийларнинг меҳнати беқиёс.

1-октябрь – Ўқитувчи ва мураббийлар куни муносабати билан Тошкент шаҳар судида ўтказилган тадбирга бир гуруҳ суд фахрийлари таклиф этилди. У.Бозоров, Т.Мирзаев, К.Саидов, Н.Ахмонов ва З.Давроновларни бугунги кунда ҳуқуқшунослар яхши билади. Улар узоқ йиллар суд-ҳуқуқ соҳасида ишлашган, адолатни таъминлаган, шогирдлар тарбиялашган. Уларнинг ишини бугун шогирдлари давом эттиришмоқда.

Тадбирда суд фахрийларининг суд-ҳуқуқ тизимини ривожлантиришдаги ўрни, меҳнатлари алоҳида эътироф этилди.

Катта авлод вакиллари ўз ўрнида эътирофдан мамнунликларини яширмай, ёшларга яратиб берилган шароитлардан оқилона фойдаланиш ва юрт корига дастёр бўлиш лозимлигини таъкидлаб ўтишди.

Тадбирда суд фахрийларига эсдалик совғалари топширилди.

ИҚТИСОДИЙ СУДЬЯЛАР, ҚУРУВЧИЛАР ВА ТАДБИРКОРЛАР МУЛОҚОТИ

Бугун Тошкент шаҳар суди иқтисодий ишлар бўйича судлов ҳайъати, Тошкент туманлараро иқтисодий суди, Тошкент шаҳар ҳокимлигининг капитал қурилиш бошқармаси, пойтахтнинг кадастр ва архитертура идоралари вакиллари ҳамда тадбиркорлар иштирокида “Қурилиш обектларида назорат ўлчови ўтказишнинг тартиби ва мақсади-судьялар қандай назорат ўлчови хулосаларидан фойдаланади? ” мавзусида амалий мулоқот бўлиб ўтди.

Маълумки қурилиш пудратига оид низолар иқтисодий судлар томонидан кўриб чиқиладиган мураккаб тоифадаги низолар туркумига киради. Шунинг учун ҳам бу борадаги қонунчилик ва меъёрларни соҳанинг мутахассислари иштирокида муҳокама қилиш амалиётчи судьяларнинг бу соҳадаги назарий билимларини оширишда муҳим аҳамиятга эга. Айниқса, мутахассислар ва судьялар томонидан муаммо ва низоли масалаларнинг бевосита тадбиркорлар иштирокида муҳокама қилиниши уларнинг самарали ечим топишига имкон яратади.

Тадбирда иштирок этган мутасадди ташкилотлар ҳамда судьялар ўртасида қурилиш меъёрлари, қурилиш объектларини назорат ўлчовидан ўтказиш, бу жараёнда давлат ташкилотлари ва тадбиркорлар ўртасида юзага келаётган низоларнинг ҳуқуқий ечими борасида қизғин савол-жавоблар бўлиб ўтди.

Шунингдек, тадбирда иштирокчиларга соҳага оид Олий суд Пленуми қарорлари, қонунчиликдаги сўнгги янгиликлар бўйича ҳам тушунтиришлар берилди.

ПОКЛАНИШ ПАЛЛАСИ КИТОБИ ТАҚДИМОТИ

Тошкент шаҳар судида Ўзбекистонда хизмат кўрсатган юрист, ҳуқуқшунослар устози Убайдулла Мингбоевнинг «Покланиш палласи» китоби тақдимоти бўлиб ўтди. Унда муаллиф ва суд фахрийлари, судьялар, суд ходимлари, китобсевар ёшлар иштирок этишди.

Тадбирни Тошкент шаҳар суди раиси ўринбосари – жиноят ишлари бўйича судлов ҳайъати раиси М.Мирзажонов олиб борди. Ўзбекистон Судьялари Ассоциацияси матбуот котиби, китоб масъул муҳаррири Ш. Даминов устознинг 12 – китобини йиғилганларга тақдимот қилди. Яъни, мазкур асарда муаллифнинг фарзанд тарбияси, инсон ва унинг ахлоқий қарашлари, давлат ва жамиятда юз бераётган янгиланишларга муносабати, дахлдорлик ҳисси ва ҳуқуқий давлатнинг муҳим шартларидан бири бўлган қонун устуворлигига оид фикрлари акс этган.

Тадбирда китоб муаллифи, Ўзбекистон Судьялари Ассоциацияси раиси У.Мингбоев сўзга чиқиб, китобнинг яратилиши, ундаги келтирилган асосий ғоялар, бугунги кунда судьянинг вазифаси, унинг одоби, ўзини тутиши, фақат қонунга таяниши юзасидан ўз фикрларини баён этди.

Шунингдек, тадбирда суд фахрийлари Қ.Мирзажонов, Ю.Ибрагимов, У.Қурбоновлар сўз олиб, ўз тажриба ва хотиралари билан ўртоқлашди. Ҳозирги судьяларга яратилган шароитлар ҳақида гапириб, ҳалол меҳнат билан инсон обрўга эга бўлишини таъкидладилар.

Тадбирдан йиғилганлар маънавий завқ, кўтаринки кайфият олдилар.

«БИЗ КОРРУПЦИЯГА ҚАРШИМИЗ»

Тошкент давлат юридик университитети ҳузуридаги М. Восиқова номидаги академик лицейда “Биз коррупцияга қаршимиз” мавзусида тадбир бўлиб ўтди. Унда академик лицей педогог ходимлари ва ўқувчилари, фуқаролик ишлари бўйича Шайхонтоҳур туманлараро суди судьялари И.Қурбонов, М.Маматов ҳамда Тошкент давлат юридик университети кафедра профессори С.Ниёзова иштирок этди.

Тадбирда сўзга чиққанлар коррупцияга қарши кураш Янги Ўзбекистонда давлат сиёсатининг устувор йўналишларидан бири экани, бу иллатга қарши барча биргаликда курашсагина самара бериши таъкидланди.

Тадбирда ТДЮУ профессори С.Ниёзова “Манфаатлар тўқнашуви тўғрисида”ги қонуннинг мазмун-моҳиятига тўхталди. Судьялар И.Қурбонов ва М.Маматовлар ҳам сўз олиб, мамлакатимизда коррупцияга қарши кураш борасида судлар томонидан амалга оширилаётган ишлар ҳақида маълумот беришди.

Учрашувда ўқувчилар ўзларини қизиқтирган саволларга жавоб олишди. Тадбир академик лицей педогог ходимлари ва ўқувчиларининг ҳуқуқий онг ва ҳуқуқий билимларини юксалтиришда катта аҳамиятга эга бўлди.

ИЖРО МАСАЛАЛАРИ МУҲОКАМА ҚИЛИНДИ

Тошкент шаҳар судида суд ҳужжатларининг ижроси, давлат божи, қарздорликни ундириш масалалари билан боғлиқ йиғилиш бўлиб ўтди.

Унда Тошкент шаҳар суди, туман(туманлараро) судлари раислари, Тошкент шаҳар маъмурий суди, Ўзбекистон Республикаси Ҳарбий суди, Мажбурий ижро бюроси Тошкент шаҳар бошқармаси, туманлар мажбурий ижро бюроси вакиллари иштирок этишди.

Тадбирни Тошкент шаҳар суди раиси Э.Ходжакулов олиб борди. Таъкидландики, суд қарорлари ижроси, мавжуд қарздорликларни ундириш масалаларида оқсоқлик кузатилаяпти. Бундай вазиятда судлар ва мажбурий ижро бюролари билан янада ҳамкорликни йўлга қўйиш, суд қарорлари ижроси таъминланиб, фуқаро ҳамда ташкилотларнинг ҳуқуқ ва қонуний манфаатларини ишончли ҳимоя қилишни жадаллаштириш лозим.

Йиғилишда Мажбурий ижро бюроси Тошкент шаҳар бошқармаси бошлиғи ўринбосари Ж.Бўриев, Ўзбекистон Республикаси Ҳарбий суди раисининг ўринбосари А.Жонқобиловлар ҳам муҳокама этилаётган масала юзасидан ўз таклифларини айтиб ўтишди.

Тадбирда судлар томонидан давлат фойдасига ундирилиши лозим бўлган маблағларни тўлиқ ундирилиниши таъминлаш, бюджетга ўз вақтида ўтказилиши, судлар томонидан белгиланган жарималар ва давлат божлари ундириш ҳақидаги суд ҳужжатларини ўз вақтида ижрога қаратиш, шунингдек, бугунги кунга қадар ижроси таъминланмаган ижро ҳужжатларини мажбурий ижро бюроси ва унинг ҳудудий бўлимлари ходимлари билан ҳамкорликда ишлашга келишиб олинди.

ҚИРҚ ЁШИДА АДАШГАН АЁЛ…

Қўқонлик Хумора Алиева (исмлар ўзгартирилган) 40 ёшга яқинлашганда жиноятга қўл урди. Бўлмаса 5 фарзанднинг онаси эди-я. У гиёҳвандлик моддаларини бошқа шахсларга ўтказиш ва сотиш мақсадида, дастлабки тергов вақтида шахсини аниқлашнинг имкони бўлмаган “Шерзод” исмли номаълум шахс билан олдиндан жиноий тил бириктириб, гиёҳвандлик моддалари савдосидан мўмай даромад олиш мақсадида, 10.000.000 сўм пуллар эвазига “гашиш” гиёҳвандлик моддаларини сотиб олиб, ушбу гиёҳвандлик моддаларини келгусида ўзининг Тошкент шаҳрида яшовчи мижозларига сотиш мақсадида сақлаб келган.

Юртимизда гиёҳвандлик жиноятларига қарши кескин кураш олиб борилмоқда. Шу мақсадда ҳуқуқни муҳофаза қилувчи орган ходимлари томонидан тезкор тадбирлар давомида қатор жиноятлар аниқланмоқда.

Хумора Алиева жорий йил апрелнинг ҳузурбахш кунларидан бирида гиёҳвандлик воситаси орқали мўмай пул топишни ният қилди.

30 апрель куни синглиси Хуснорага қўнғироқ қилди.“Синглим, яхшимисан, Тошкентга мен билан бориб кел, поччанг ўзимни ёлғиз юбормаяпти.”

Синглиси ҳам анчадан бери фарзандларини пойтахтга айлантириб келишни орзу қилиб юрарди.“Майли, болаларимни ҳам олиб бораман-да”, айланиб келамиз. Унинг опаси билан айланиб келиши қимматга тушинини қаёқдан билсин?

Хумора Тошкент шаҳрига кетувчи киракашлар билан гаплашди, йўл кирани келишиб қўйди. Эртаси куни улар “Кобальт” русумли автомашинада пойтахт сари йўлга чиқишди. Ҳайдовчининг орқа ўриндиғига ўтириб олган Хумора бироз бесаранжом кетарди. Йўл-йўлакай опа-сингил гаплашиб кетишди. Хумора ёнидаги пакетга ўралган нарсани орқа ўриндиқ тагига ташлаб қўйди.

Соат тахминан 15:30 ларда, улар Тошкент вилояти Оҳангарон шаҳрига киришди. Чорраҳада тўхтаб турганида, автомашина ёнига бир неча нафар фуқаролик кийимидаги шахслар келиб, ҳайдовчини бошқа автомашинага ўтказишди. Улардан бири автомашинани бошқариб, Тошкент шаҳрига киришда бўлган ЙПХ масканига қадар ҳаракатланиб келиб, икки нафар холислар иштирокида автомашинани кўздан кечиришган вақтда, Хумора ташлаб қўйган 2 дона полиэтилен пакетга ўралган гиёҳвандлик воситасини топишиб, холислар иштирокида аниқланган гиёҳвандлик моддаларини баённома асосида расмийлаштириб олишади.

Суд экспертиза ҳулосасига кўра, экспертлар ихтиёрига тақдим этилган тўқ жигар рангли, ўткир хидли, мумсимон модда таркибида кариофиллен, каннабидиол ва каннабинол мавжуд бўлган гиёҳвандлик воситалари рўйхатига киритилган “гашиш” гиёҳвандлик воситаси эканлиги, унинг соф вазни 262,88 грамм, яъни кўп миқдорни ташкил қилиши кўрсатиб ўтилган.

Хуморадан ушбу модда нима эканлигини ва нима мақсадда сақлаб келаётганлиги ҳақида сўрашганида, уни ўзининг истеъмоли учун ёнида олиб юрганлигини маълум қилади.

Суд ҳужжатидан:

“….2024 йил 1 май куни унга нотаниш бўлган “Шерзод” исмли шахс қўнғироқ қилиб, у гиёҳвандлик воситаси қидираётганлиги, агар пулини ташласа, унга гиёҳвандлик воситасини топиб беришини маълум қилганида, унга жойини айтишини, пулларни кейинчалик унинг картасига ташлаб бериши мумкинлигини маълум қилганида, у аввал пулларни ташлашини унга ишонишини, у албатта гиёҳвандлик воситаси беркитилган жойни маълум қилишини айтганида, пайнет шаҳобчасидан унга маълум қилган пластик карта рақамига 10.000.000 сўм пулларни ташлаб юбориб, унга 14-сонли мактаб ҳудудидаги металл трубанинг пастки қисмида тош тагига гиёҳвандлик воситаси яширилганлигини маълум қилганлиги, кўрсатмага биноан бориб тош тагига қараганида, гиёҳвандлик воситаси, яхлит, қора рангли полиэтилен пакетга ўралган ҳолатда турганлигини кўриб, уни олиб, гиёҳвандлик воситасига ёнида бўлган асални қўшиб аралаштириб, тахминан 1,0 граммини истеъмол қилганлигини маълум қилганлиги юзасидан, ҳуқуқни мухофаза қиливчи орган ходимларига стресс ҳолатда бўлганлиги учун нотўғри жавоб берганлигини, у аслида 2024 йил апрель ойларида шаҳар атрофидаги даладан ўзининг истеъмоли учун гиёҳвандлик воситасини топиб олиб, ёнида сақлаб келганлиги ҳақидаги кўрсатувига Ўзбекистон Республикаси ЖПКнинг 95 ва 112-моддаларига асосан баҳо бериб, тергов материалларини Ўзбекистон Республикаси ЖПКнинг 22-моддасида белгиланган ҳақиқатни аниқлаш принципи талабларидан келиб чиқиб синчковлик билан, тўла, ҳар томонлама ва холисона текшириб чиқиб, судланувчининг кўрсатувлари жиноий жавобгарлик ва жазодан қутилиб қолиш мақсадида ўйлаб топилган важлар деб танқидий баҳо беради ва унинг ушбу келтирган важалари юқорида келтирилган айбини исботловчи далиллар билан инкор қилинади.”

Х.Алиеванинг мазкур жиноятни содир этганликдаги айби, тезкор-тадбир ўтказилганлиги бўйича баённома, шахсни ва автомашинани тинтув қилиш ва далилий ашёларни олиб қўйиш ҳақидаги баённома, воқеа жойини кўздан кечириш баённомаси ва фотоиловаси, ўтказилган судга оид кимёвий ва судга оид наркологик экспертизаларнинг хулосалари, жиноят ишига илова қилинган фото жадваллар ҳамда жиноят ишида тўпланган бошқа объектив далиллар йиғиндиси билан исботланган.

Суд Х.Алиевага жазо тури ва миқдорини танлашда Ўзбекистон Республикаси Конституцияси талабларига амал қилиб, айбига иқрорлигини, қилмишидан чин кўнгилдан пушаймонлигини, унинг аёллигини, қарамоғида 5 нафар фарзанди бўлиб, бир нафари вояга етмаганлигини, муқаддам судланмаганлигини, кўкрак саратони касаллигига чалинганлигини ҳисобга олди.

Х.Алиева Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодекси 25,273-моддасининг 5-қисмида назарда тутилган жиноятни содир этганликда айбли деб топилиб, унга шу модда билан Жиноят кодекснинг 57-моддасини қўллаб 7 йил озодликдан маҳрум қилиш жазоси тайинланди.

Жазони умумий тартибли колонияларда ўташ белгиланди.

Шерзод Амиров,

Жиноят ишлари бўйича Бектемир тумани суди судьяси.