Автор: admin

ЮНУСОБОДДА САЙЁР СУД ВА ЖИНОЯТ МУҲОКАМАЛАРИ

Юнусобод туманида жойлашган  Тошкент архитектура-қурилиш университетида Ўзбекистон Республикаси Президентининг «2025 йилда Республика маҳаллаларида хавфсиз муҳитни яратиш ва ҳуқуқбузарликларнинг барвақт олдини олиш тизими самарадорлигини янада ошириш бўйича чора-тадбирлар тўғрисида»ги 2025 йил 3 январдаги ПҚ-1 – сонли қарорида белгиланган вазифалар ижросини таъминлаш, шунингдек, ёшлар ўртасида жиноятчиликнинг барвақт олдини олиш, уларни содир этилган холатлардан хулоса қилган ҳолда соғлом турмуш тарзига тарғиб қилиш мақсадида «Сайёр суд ва жиноят муҳокамалари» мавзусида тадбир бўлиб ўтди.

Унда жиноят ишлари бўйича Юнусобод тумани суди раиси ўринбосари Ф.Исмоилова, судья З.Латиповлар ва Ёшлар ишлари агентлиги Юнусобод тумани бўлими, пробация ва прокуратура вакиллари, талабалар иштирок этишди.

Дастлаб ёшларга суд-ҳуқуқ тизимидаги ислоҳотлар, хусусан, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2025 йил 21 августдаги “Судлар фаолиятига сунъий интеллект технологияларини жорий этиш орқали одил судловга эришиш даражасини ошириш ҳамда суд тизимининг моддий-техник таъминотини яхшилашга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги Фармонининг аҳамияти хусусида маълумот берилди. Шунингдек, ЎРҚ-1084-қонуни, яъни ёпиқ суд мажлислари маълумотларини ошкор этмаслик талаблари тушунтирилди.

Шундан сўнг судьялар томонидан сайёр суд муҳокамалари бўлиб ўтди. Сайёр судда иши кўрилганлар турли ёшда бўлиб, улар гиёҳвандлик, жамоат жойида тартибни бузган, ўғирлик ва бошқа жиноятларни содир этганлар. Ёшлар иштирокида бўлиб ўтган сайёр суд мажлисларида уларнинг иши кўриб чиқилиб, қонуний қарорлар қабул қилинди. Пробация тақдимномалари асосида жазони асосий қисмини ўтаганлар шартли озодликка чиқарилди.

Ёшлар билан учрашувда жиноятларнинг келиб чиқиш сабаблари, оқибатлари, жиноятга жазо муқаррарлиги ҳақида тушунтириш берилиб, иштирокчиларни қизиқтирган саволларга жавоб қайтарилди.

ОИЛАЛАРНИ МУСТАҲКАМЛАШ БОРАСИДАГИ САЪЙ-ҲАРАКАТЛАР

Мирзо Улуғбек туманида ажрим ёқасига келиб қолган оилаларни асраб қолиш, улардаги мавжуд муаммоларни ўрганиш ва ҳал этишга қаратилган давра суҳбати ташкил этилди.

Тадбирда Тошкент шаҳар ҳокимининг ўринбосари, оила ва хотин-қизлар бошқармаси бошлиғи Ш. Султонова, Мирзо Улуғбек тумани ҳокими ўринбосари, оила ва хотин-қизлар бўлими бошлиғи Н. Душанова, фуқаролик ишлари бўйича Мирзо Улуғбек туманлараро суди судьяси Х. Эсонов ҳамда ҳамкор ташкилотлар масъулларидан иборат медиаторлар иштирок этишди.

Муҳокама доирасида тумандаги ажрим ёқасига келиб қолган 5 та оила муҳокама қилинди, оила вакилларига оилани сақлаш, оилада юзага келган низоли холатларни бартараф этиш, фарзанд тарбияси каби долзарб масалаларда керакли тавсия ва маслаҳатлар берилди.

НИЗОМИЙ НОМИДАГИ ЎЗБЕКИСТОН МИЛЛИЙ ПЕДАГОГИКА УНИВЕРСИТЕТИДА 1 ОКТЯБРЬ – ЎҚИТУВЧИ ВА МУРАББИЙЛАР КУНИ МУНОСАБАТИ БИЛАН ТАДБИР БЎЛИБ ЎТДИ.

Тадбирда сўзга чиққанлар ўқитувчи касбининг нуфузи, жамиятдаги ўрни ҳақида тўхталиб, бугунги кунда соҳага қаратилаётган эътибор ҳақида сўзладилар.

Хусусан, тадбирда жиноят ишлари бўйича Чилонзор тумани суди судьяси С. Мамадиев иштирок этиб, педагогика университети жамоасини байрам билан табриклади, уларнинг сермашаққат ишларига муваффақиятлар тилади,ўзининг дил сўзларини изҳор этди.

ОИЛАДА  ЗЎРАВОНЛИККА ЎРИН ЙЎҚ

Ўзбекистон Республикаси Конституцияси 76-моддасида оила жамиятнинг асосий бўғинидир ҳамда у жамият ва давлат муҳофазасида эканлиги қайд этилган. Танганинг икки томони бўлгани сингари  оила жамиятнинг асосий қадрияти бўлиши билан биргаликда, малактимизда оилавий зўравонлик ҳолатлари ҳам учраб туриши аёндир.

Афсуски, эзгу саъй-ҳаракатларга қарамасдан, ҳаётда салбий ҳолатлар, яъни хотин-қизлар ва вояга этмаганларга нисбатан зўравонлик ва тазйиқлар, ўз ҳуқуқ ва эркинликларидан фойдаланишда тўсиқлар ҳали ҳам учраб турибди. Бу эса улар ҳуқуқларини ишончли ҳимоя қилиш билан боғлиқ масалаларда муаммолар мавжудлигини кўрсатади.

Ҳаётда хотин-қизлар орасида ўз ҳуқуқларини яхши билмайдиган, доимо қийноққа учрагани учун қўрқоқ, ожиз, ҳимоясиз бўлиб қолганлар ҳам кам эмас. Кўпинча улар суд ёки бошқа органларга мурожаат қилмай, оилавий зўравонликка чидаб яшаб келмоқда, ачинарлиси, бу зўравонлик оқибатида  вояга етмаган фарзандларнинг ҳам ҳуқуқи бузилмоқда. Ачинарлиси, болаларнинг келажакка ишончи йўқоляпти, таълим олишга бўлган лаёқати пасаймоқда, руҳий ҳолатида кескин муаммолар келиб чиқяпти.

2025 йилнинг биринчи ярмида мамлакатимизда 6000 дан ортиқ шахс шаҳвоний шилқимлик, оилавий зўравонлик ва шахсий ҳаётга оид маълумотларни қонунисиз ошкор қилиш бўйича жиноий ва маъмурий жавобгарликка тортилган. Жумладан 4952 шахс оилавий зўравонлик (Маъмурий жавобгарлик тўғрисида кодекснинг 59^2-моддаси) сабаб жавобгарликка тортилган. Ушбу шахслардан 3200 нафарига жарима солинган, 1752 нафарига маъмурий қамоқ жазоси тайинланган. Жиноят кодексининг 126¹-моддаси бўйича 231 нафар айбланувчи судланган. Шаҳвоний шилқимлик бўйича (Маъмурий жавобгарлик тўғрисида кодекснинг  41¹ -моддаси) 986 шахс жавобгарликка тортилиши маълум қилинган.

 Сўнги йилларда малакатимизда кенг кўламли ислоҳотлар амалга оширилмоқда. Жумладан, қонунчилик соҳасида бир қатор  ислоҳотлар амлага оширилди.  Хусусан,  Ўзбекистон Республикаси Президенти 2023 йил апрель ойида аёллар ва болалар ҳуқуқ ва эркинликларини ҳимоя қилишни кучайтирувчи қонунчиликка киртилган ўзгартишларни имзолади. Қонун кучга киргандан кейин 9 ой ичида 9100 дан ортиқ киши оиладаги зўравонлик учун судланган. Биргина, 2024 йилнинг 10 ойи давомида 15 826 нафар шахсга нисбатан ҳукм чиқарилган. Ўша йилнинг ўзида 666 нафар шахс жинсий зўравонликда айбдор деб топилди, 48 нафари эса интим маълумотларни тарқатгани учун жавобгарликка тортилди.

2024 йил 21 октябрда Ўзбекистон Республикасининг “Оилавий (маиший) зўравонликдан ҳимоя қилиш чоралари кучайтирилиши муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартиришлар ва қўшимча киритиш тўғрисида”ги                978-сонли Қонунининг қабул қилиниши, оила инстутининг жамият ва давлат муҳофазасида эканлигининг яққол мисолидир.

Оилавий зўравонлик – бу бир ёки бир нечта оила аъзоларининг бошқа оила аъзоларининг куч ёки қудратидан фойдаланиб, ҳаёти ёки соғлиғига таҳдид соладиган ҳуқуқлари ва эркинликларини бузиши демакдир. (руҳий ва жисмоний) Бу ҳаракатлар зўравонлик қурбонига зарар етказади ва азоб-уқубат келтиради.

Халқаро миқиёсда ҳам бу мавзу долзарб аҳамиятга эга, хусусан, Канадада аёллар ва болаларни зўравонликдан ҳимоя қилиш учун “Family Violence Courts” тузилмаси ташкил этилган. Бу судлар жабрланувчиларга тезкор ва ҳимояланган ҳуқуқий ёрдам беришга ихтисослашган. Зўравонликда гумон қилинувчи шахслар учун қайта тарбия дастурлари ҳам жорий қилинган. Бундай судлар “Specialised Domestic Violence Courts” дея номланиб Буюк Британия, Америка каби давлатларда ҳам мавжуд.

Оилавий зўравонлик ўз навбатида жамиятнинг асосий бўғини бўлган оилаларда тинчлик йўқолишига, ажримлар сонининг ортишига, инсон ҳуқуқларини қўпол тарзда бузилишига олиб келади. Ўтказилган тадқиқотларга кўра оилавий зўравонликнинг келиб чиқишига сабаб сифатида  ишсизлик, моддий ва уй-жой муаммолари, хотиннинг иқтисодий қарамлиги келтирилган.

Хулоса қилиб айтганда статистик маълумотлар таҳлилига кўра бу турдаги ҳуқуқбузарлик ва жиноятлар йил сайин камайиб бораётган бўлса-да, муаммонинг илдизига назар солиб, унинг олдини олиш, таълим сифатини ошириш, оилада хотин қизларнинг иқтисодий эркинликка эришиши учун қулай имкониятлар яратиб бериш зарурлиги долзарб мавзуга айланиб улгурганлигини кўрсатади.

Машҳура Байбекова,

Тошкент туманлараро иқтисодий

суди судьяси                                                                       

ОИЛА МУСТАҲКАМЛИГИ БОРАСИДАГИ САЪЙ-ҲАРАКАТЛАР

Тошкент шаҳар фуқаролик ишлари бўйича Миробод туманлараро судида Миробод тумани Оила ва хотин-қизлар бўлими ҳамкорлигида туман маҳаллаларидаги маҳалла фаолларига “Мустаҳкам оилавий ҳаёт” мавзусида семинар машғулоти ўтказилди.

Тадбирда Оила ва хотин-қизлар қўмитаси раиси ўринбосари Мукаррам Нурматова, Тошкент шаҳар ҳокимининг ўринбосари Шаҳноза Султонова, Миробод тумани оила ва хотин-қизлар бўлими бошлиғи Феруза Мадаминова, туманлараро суди раиси Беҳзод Сагатов ҳамда судьялар Нозима Абдусаломова, Дилфуза Опаевалар ва бошқа маъсул ташкилот вакиллари иштирок этди.

Тадбирда туманлараро суди раиси Б.Сагатов “Глобаллашув шароитида оилада шахслараро муносабатлар” мавзусида семинар қатнашчиларига  оилаларда соғлом муҳитни таъминлаш учун бир қатор вазифаларни амалга ошириш учун қилиниши лозим бўлган муносабатларнинг йўналиш ва услублари, уларни қўлланиши, ижобий ечимлари хусусида тушунтиришлар бериб ўтди.

Тадбирнинг иккинчи қисмида туманлараро судьялари Н.Абдусаломова, Д.Опаеваларнинг масъуллигида низоли оилаларни яраштириш борасида медиация жараёни бўлиб ўтиб, унда медиация олиб боришда қўлланиладиган услублар, тавсиялар, тартиб қоидалар тушунтирилиб, амалда кўрсатиб берилди.

Тадбир ниҳоясида семинар қатнашчиларга сертификат ва эсдалик совғалари топширилди.

ОИЛА ТИНЧ БЎЛСА ЖАМИЯТ ҲАМ ТИНЧ БЎЛАДИ

Бугунги глобаллашув даври инсоният олдига катта имкониятлар билан бирга мураккаб синовларни ҳам олиб келмоқда. Бу жараён, аввало, жамиятимизнинг энг муҳим таянчи бўлган оила институтига ҳам бевосита таъсир кўрсатмоқда. Зеро, оила – бу миллатнинг маънавий пойдевори, халқнинг давомийлиги ва фарзандларнинг соғлом вояга етиши учун асосий макондир.

Барчамиз яхши биламиз: халқимиз қадимдан оилага муқаддас маскан сифатида қараган, уни тарбиянинг энг муҳим маскани сифатида қадрлаган. Аммо бугунги глобаллашув шароитида ўзбек оиласида ҳам турли муаммо ва ўзгаришлар юзага келмоқда.

Шундай салбий ҳолатлардан бири – оилада тазйиқ, зўравонлик ва агрессиядир. Афсуски, бундай ҳодисалар жамиятимизнинг айрим қатламларида учраб турибди. Бу – инсонийликка ҳам, миллий қадриятларимизга ҳам ёт иллатдир. Чунки зўравонлик бўлган уйда меҳр-оқибат бўлмайди, меҳр бўлмаган оилада эса соғлом тарбия ва фаровонликни кутиб бўлмайди.

Фарзандларимиз оиладаги зўравонлик муҳитида улғайса, уларнинг руҳий оламида чуқур излар қолади. Бу эса келгусида жамиятда ҳам агрессия ва муаммоларни кучайтиради. Шу боис Президентимиз ҳам бу масалага алоҳида эътибор қаратиб, “оила тинч бўлса – жамият ҳам тинч бўлади” дея таъкидлаб келмоқдалар.

Глобаллашув шароитида оилада соғлом муҳитни таъминлаш учун бир қатор вазифаларни амалга оширишимиз зарур. Жумладан:

-оилада ўзаро ҳурмат ва ишончни мустаҳкамлаш. Ҳар бир оила аъзоси ўзаро ҳурмат, сабр-тоқат ва масъулият билан яшаши лозим.

– мулоқот маданиятини ривожлантириш. Муаммоларни жанжал ва зўравонликсиз, тинч йўл билан ҳал қилиш кўникмаларини шакллантириш.

-маънавий тарбияни кучайтириш. Ота-оналар фарзандларга миллий қадриятларни чуқур сингдириши, ёшларни соғлом ва мустаҳкам оила қуришга тайёрлаши керак.

-Ҳуқуқий механизмларни қўллаш. Оила ва хотин-қизларни ҳимоя қилувчи қонунларни тўлақонли амалга ошириш, зўравонликка мутлақо муросасиз муносабатда бўлиш.

-психологик ва ижтимоий ёрдамни кучайтириш. Маҳалла, таълим муассасалари ва давлат идоралари ҳамкорлигида муаммоларга дуч келган оилаларга зарур кўмак бериш.

-жамиятда соғлом қарашларни тарғиб қилиш. ОАВ, ижтимоий тармоқлар ва таълим орқали оиладаги тинчлик, меҳр ва ҳамжиҳатликни кенг тарғиб қилиш.

Оила – бу кичик жамият. Агар унда меҳр-оқибат, сабр-тоқат ва ўзаро ҳурмат қарор топган бўлса, бутун жамиятимизда ҳам тотувлик ва барқарорлик бўлади. Шундай экан, ҳар биримиз оиламиздаги муҳитни яхшилаш, фарзандларимизни соғлом руҳда тарбиялаш учун масъулмиз.

Хулоса қилиб, шуни таъкидлаш жоизки, оила – бу шунчаки бир неча кишининг бир уйда яшаши эмас, балки меҳр, сабр ва ўзаро қўллаб-қувватлаш масканидир. Агар биз ҳар бир оилада соғлом муҳитни таъминласак, жамиятимизда ҳам тотувлик ва барқарорлик бўлади.

Бехзод Сагатов,

Фуқаролик ишлари бўйича Миробод туманлараро суди раиси

ПЕДАГОГИКА УНИВЕРСИТЕТИДАГИ ҲУҚУҚИЙ ТАРҒИБОТ УЧРАШУВИ

Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университетида Тошкент шаҳар суди фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъати судьялари Б. Саидмуратов, Г. Абдураҳманова ва А. Султанова ҳамда фуқаролик ишлари бўйича Учтепа туманлараро суди раисининг ўринбосари Г. Опаева ва мазкур суднинг судьяси Л. Ўтанбоевалар таълим маскани педагог-ўқитувчилари ва тингловчилари билан учрашув ўтказишди.

Меҳнат соҳасида қонунларга риоя қилишини таъминлаш ва меҳнат қонунчилиги талабларини ишчи-ходимлар, кенг жамоатчилик ва аҳоли эътиборига етказишга қаратилган  учрашувда меҳнат шартномаси тушунчаси, уни тузиш зарурати, бу борада қонунчилик талаблари ва кафолатлари семинар иштирокчилари эътиборига етказилди, педагогларнинг меҳнат қонунчилигига оид саволларга батафсил жавоб қайтарилди.

ШАЙХОНТОҲУРДАГИ САЙЁР ҚАБУЛЛАР

Тошкент шаҳар суди, Тошкент шаҳар маъмурий суди раҳбарияти ҳамда Тошкент шаҳар Халқ қабулхонаси билан ҳамкорликда ҳуқуқий жиҳатдан кўмакка муҳтож бўлган аҳоли учун туманнинг “Сархумдон” МФЙ биносида сайёр қабул бўлиб ўтди. Унда жами 34 нафар фуқаролар қабул қилинди.

Қабул қилинган фуқароларнинг 25 таси жиноят ишлари бўйича, 6 таси фуқаролик ишлар бўйича судларга оид мурожаатларни ташкил қилган бўлса, 3 таси иқтисодий ишлар бўйича мурожаатларни ташкил қилди.

Сайёр қабулда 34 та фуқаронинг оғзаки мурожаатлари қабул қилинди.Шундан 16 таси бўйича ҳуқуқий тушунтиришлар берилди, 18 та мурожаат жойида ижобий ҳал этилди.

Жиноят ишлари бўйича туман суди томонидан жазодан озод қилиш бўйича киритилган тақдимномалар асосида ахлоқ тузатиш ишлари ҳамда озодликни чеклаш жазосини ўтаётган 7 нафар шахслар жазони ўташдан муддатидан илгари шартли равишда озод қилинган бўлса, 11 нафар шахсларнинг маъмурий ҳуқуқбузарлик ишлари бўйича мурожаатлари қаноатлантирилди.

СЕРГЕЛИДА САЙЁР СУД ВА ЖИНОЯТ МУҲОКАМАЛАРИ

Сергели туманида жойлашган  PDP университетbда Ўзбекистон Республикаси Президентининг «2025 йилда Республика маҳаллаларида хавфсиз муҳитни яратиш ва ҳуқуқбузарликларнинг барвақ олдини олиш тизими самарадорлигини янада ошириш бўйича чора-тадбирлар тўғрисида»ги 2025 йил 3 январдаги ПҚ-1 – сонли қарорида белгиланган вазифалар ижросини таъминлаш, шунингдек, ёшлар ўртасида жиноятчиликнинг барвақт олдини олиш, уларни содир этилган холатлардан хулоса қилган ҳолда соғлом турумш тарзига тарғиб қилиш мақсадида «Сайёр суд ва жиноят муҳокамалари» мавзусида тадбир бўлиб ўтди.

Унда жиноят ишлари бўйича Сергели тумани суди раиси Ф.Ҳикматуллаев, судьялар О.Каҳаров ва Д.Чориевалар ҳамда Ёшлар ишлари агентлиги Сергели тумани бўлими, пробация ва прокуратура вакиллари иштирок этишди.

Дастлаб ёшларга суд-ҳуқуқ тизимидаги ислоҳотлар, хусусан, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2025 йил 21 августдаги “Судлар фаолиятига сунъий интеллект технологияларини жорий этиш орқали одил судловга эришиш даражасини ошириш ҳамда суд тизимининг моддий-техник таъминотини яхшилашга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги Фармонининг аҳамияти хусусида маълумот берилди.

Шундан сўнг судьялар томонидан сайёр суд муҳокамалари бўлиб ўтди. Сайёр судда иши кўрилганлар турли ёшда бўлиб, улар гиёҳвандлик, ўғирлик, фирибгарлик,  ўзлаштириш ёки растрата йўли билан талон – тарож қилиш ва бошқа жиноятларни содир этганлар. Маҳкумлар жазонинг 3/2 қисмини ўтаб бўлган. Пробация тақдимномасида уларни тузалиш йўлига ўтгани учун муддатидан олдин шартли озод этиш сўралган. Суд муҳокамларида пробация тақдимномлари қаноатлантирилди.

Ёшлар билан учрашувда жиноятларнинг келиб чиқиш сабаблари, оқибатлари, жиноятга жазо муқаррарлиги ҳақида тушунтириш берилиб, иштирокчиларни қизиқтирган саволларга жавоб қайтарилди.

МАҲАЛЛАЛАРДА ҲУҚУҚ ТАРҒИБОТИ

Сўнгги йилларда қабул қилинаётган норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар моҳиятини аҳолига етказиш мақсадида жойларда судлар томонидан ҳуқуқий тарғибот тадбирлари ўтказиш давом этмоқда.

Ана шундай ташвиқот ишлари  Тошкент туманлараро иқтисодий суди судьялари У.Алиев, С.Алимардонов, Ф.Рахимов ва Д.Хасановлар томонидан пойтахтимизнинг “Зарқўрғон” ҳамда “Фидокор” маҳалла фуқаролар йиғинларида ташкил этилди.

Судьялар иштирокчиларга Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Судлар фаолиятига сунъий интеллект технологияларини жорий этиш орқали одил  судловга  эришиш даражасини ошириш ҳамда суд тизимининг моддий-техник таъминотини яхшилашга доир қўшимча чора-тадбирлари тўғрисида”ги Фармони  мазмун моҳиятини  тушунтириб, мурожаатларни судларга электрон шаклда юбориш, ишда иштирок этувчи шахслар суд биносига ташриф буюрмай, суд муҳокамаларига  масофадан туриб иштирок этиши мумкинлиги, яратилаётган қулайликлар барчаси инсон қадри, фуқароларга  моддий ва маънавий кўмак бериш мақсадида амалга оширилаётганлиги, мамлакатимизда инсон ҳуқуқ ва эркинликларини таъминлашга қаратилган ишлар  инсон ҳуқуқлари муҳофазаси йўлида барпо этилган мустаҳкам қонунчилик тизимини ривожлантирилаётганлиги фуқаролар ва тадбиркорларга  ўз ҳуқуқ ва эркинликларидан самарали фойдаланиш имконини бераётганлиги борасида ҳуқуқий тушунчалар беришди.

Конституция ва қонунчилигимизда белгиланган ислоҳотлар чин маънода ҳаётий зарурат бўлиб, мамлакатимизнинг ҳар томонлама равнақ топишида, халқимизнинг тинч, обод ва фаровон ҳаётини таъминлаш, жамият ҳаётининг барча соҳаларида олиб борилаётган ислоҳотларнинг муваффақиятли амалга оширилишида мустаҳкам пойдевор бўлиб хизмат қилади.