ТОВАР БЕЛГИСИГА БЎЛГАН БУЗИЛГАН ҲУҚУҚНИ ТИКЛАШ МУМКИНМИ?
— Бизнинг корхона ишлаб чиқарадиган қандолат маҳсулотbнинг кўриниши товар белгиси сифатида рўйхатдан ўтказилган. Бошқа бир тадбиркор менинг маҳсулотимнинг номи ҳамда кўринишидан фойдаланиб, маҳсулот ишлаб чиқармоқда ва савдо дўконларига тарқатиб келмоқда. Бу эса менинг даромадимга таъсир қилмоқда. Бу ҳолатда ҳуқуқларимни қандай қилиб тиклашим мумкин?
Исми сир тутилди
Саволга Тошкент шаҳар судининг иқтисодий ишлар бўйича судьяси Равшан РАШИДОВ жавоб берди:
— Фуқаролик кодексининг 1102-моддасига асосан, товар белгиси (хизмат кўрсатиш белгиси) уни рўйхатдан ўтказиш асосида ҳуқуқий жиҳатдан муҳофаза қилинади.
Товар белгисига бўлган ҳуқуқ товар белгиси (хизмат кўрсатиш белгиси) рўйхатга олинганлиги тўғрисидаги гувоҳнома билан тасдиқланади.
Ушбу Кодекснинг 1107-моддасига кўра, товар белгисидан қонунга хилоф равишда фойдаланаётган шахс қоидабузарликни тўхтатиши ва товар белгисининг эгасига етказилган зарарни тўлаши шарт.
Товар белгисидан қонунга хилоф равишда фойдаланаётган шахс тайёрлаб қўйилган товар белгиси тасвирларини йўқ қилиши, қонунга хилоф равишда фойдаланаётган товар белгисини ёки алмаштириб юбориш даражасида унга ўхшаш бўлган белгини товардан ёки унинг идиши ва ўровидан йўқотиши шарт.
Ушбу модданинг иккинчи қисмида белгилаб қўйилган талабларни бажаришнинг иложи бўлмаган тақдирда, тегишли товар йўқ қилиб ташланиши лозим.
“Товар белгилари, хизмат кўрсатиш белгилари ва товар келиб чиққан жой номлари тўғрисида”ги қонуннинг 26-моддасига кўра, товар белгисининг эгаси товар белгисидан фойдаланиш ва уни тасарруф этиш мутлақ ҳуқуқига эга.
Товар белгисига доир мутлақ ҳуқуқ гувоҳномада кўрсатилган товарларга нисбатан амал қилади. Бунда мутлақ ҳуқуқ товар белгиси товар белгиларининг давлат реестрида рўйхатдан ўтказилган санадан эътиборан рўйхатдан ўтказишнинг амал қилиш даврида амалга оширилади ҳамда товар белгиси рўйхатдан ўтказилганлиги тўғрисидаги маълумотлар ўша куннинг ўзида Агентликнинг расмий веб-сайтига жойлаштирилади.
Товар белгисини ёки шу белги билан белгиланган товарни рухсат берилмаган тарзда тайёрлаш, қўллаш, олиб кириш, савдога таклиф этиш, сотиш, ўзгача тарзда фуқаролик муомаласига киритиш ёки уларни шу мақсадда сақлаш ёхуд улар билан адаштириб юборадиган даражада айнан ўхшаш бўлган бир хилдаги товарларни белгилаш товар белгисига доир мутлақ ҳуқуқни бузиш деб эътироф этилади.
Бевосита товар белгисининг эгаси томонидан ёки унинг розилиги билан фуқаролик муомаласига қонуний тарзда киритилган товарларга нисбатан товар белгисидан бошқа шахсларнинг фойдаланиши мазкур товар белгисига доир мутлақ ҳуқуқнинг бузилиши бўлмайди.
Шунингдек “Товар белгилари, хизмат кўрсатиш белгилари ва товар келиб чиққан жой номлари тўғрисида”ги Қонун товар белгиларини, хизмат кўрсатиш белгиларини ва товар келиб чиққан жой номларини ҳуқуқий жиҳатдан муҳофаза қилиш ва улардан фойдаланиш соҳасидаги муносабатларни тартибга солади. Мазкур қонунга ҳам киритилган ўзгартиришга кўра, барча юридик ёки жисмоний шахс ўз нимидан товар белгисини рўхатдан ўтказиши мумкин (илгари тадбиркорлик фаолиятини амалга оширган шахслар).
Ушбу қонунчиликни бузганлик учун жарима солиш асослари ва тартиби, шунингдек юридик шахслар томонидан жаримани тўлаш тартиби белгиланди.
Қонунга мувофиқ, товар белгиларини, хизмат кўрсатиш белгиларини ва товар келиб чиққан жой номларини ва саноат мулкидан қонунга хилоф равишда фойдаланганлик учун жаримага тортиш, шунингдек ҳуқуқбузарликларнинг жамиятга, тадбиркорга келтирган зарарлардан келиб чиқиб, унга қонуний чора кўриш, бу каби ҳуқуқбузарликларини олдини олиш имконини беради.
Юридик шахслар бир хил товарлар учунтовар белгиси,товар келиб чиқиш жойи номи ёки чалкаш даражада ўхшаш товар белгилардан шунингдек фирма номидан ноқонуний фойдаланган тақдирда БҲМнинг 100 бараваридан 200 барвар миқдорда жарима солинади.
Будан буён интеликтуал мулк ҳуқуқларини бузганлик учун юридик шахслар 60 миллион сўмгача жарима тўлашлари мумкин.
Аввал, ушбу ҳуқуқбузарликни содир этганлик учун Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодексининг 177-моддасига биноан жисмоний шахслар БҲМ 5 бараваридан 10 барваригача, мансбдор шахсларга эса 10 бараваридан 20 барварваригача миқдорда жарима солишга сабаб бўлар эди. Жарима миқдорини камлиги боис таъсир кучи сезилмас ва ҳуқуқбзарлик қайта такрорланиш ҳолатлари кўплаб учрар эди.
Интелектуал мулк объектлари ҳуқуқбузарлиги учун жарима миқдорини белгиланиши фуқароларнинг ўзгалар ҳуқуқини ҳурмат қилиш, айниқса товар белгиилари, фойдали модел, саноат намуналаридан ҳуқуқ эгаси рухсаисиз фойдаланишни олдини олишга хизмат қилади.
Иқтисодий процессуал кодексининг 3-моддасига асосан, хар қандай манфаатдор шахс ўзининг бузилган ёки низолашилаётган ҳуқуқларини ёхуд қонун билан қўриқланадиган манфаатларини ҳимоя қилиш учун иқтисодий судга (судга) ушбу Кодексда белгиланган тартибда мурожаат қилишга ҳақли.
Мазкур ҳолатда, тадбиркор товар белгисига бўлган бузилган ҳуқуқини тиклаш мақсадида судловга тегишлилик ва судга тааллуқлилик қоидаларига риоя этган ҳолда даъво аризаси билан мурожаат қилиш ҳуқуқига эга.