НОМИДА ҲЕЧ НИМА БЎЛМАСА, ҚАРЗ ҚАНДАЙ УНДИРИЛАДИ?
— Ажрашганман. Суд икки нафар болага алимент тайинлаган. Бироқ собиқ эрим ижродан талаб қилмагунимча, алимент бермайди. Ҳозир 9 млн. сўм қарзи бор. Ижрочиларга «Пули бўлмаса, мол-мулкидан ундириб беринглар», десам, ёзма равишда номида ҳеч қандай мол-мулк йўқлиги ҳақида жавоб хати келди. Билишимча, номида машинаси бор эди. Агар ростдан ҳам номида ҳеч нима бўлмаса, қарз қандай ундирилади? Ундирса бўладими ўзи?
Исми сир тутилди
Абдуқодир РАЖАБОВ, фуқаролик ишлари бўйича Шайхонтоҳур туманлараро суди судьяси:
— Амалдаги Оила кодексининг 139-моддасига кўра, алимент қарзи алимент тўлаши шарт бўлган шахснинг иш ҳақи ва (ёки) бошқа даромадидан ундирилади. Иш ҳақи ва (ёки) бошқа даромад етарли бўлмаганда, алимент тўлаши шарт бўлган шахснинг банклар ва бошқа кредит ташкилотларидаги ҳисобварақларида турган пул маблағидан, тижорат ва тижоратчи бўлмаган ташкилотларга шартнома асосида ўтказилган пул маблағидан ундирилади, мулк ҳуқуқининг ўтишига олиб келувчи шартномалар бундан мустасно. Бу маблағ етарли бўлмаганда ундириш алимент тўлаши шарт бўлган шахснинг қонун бўйича ундириш қаратилиши мумкин бўлган ҳар қандай мол-мулкига қаратилади.
Ундириш алимент тўлаши шарт бўлган шахснинг ҳисобварақларидаги пул маблағига ва унинг бошқа мол-мулкига қонунчиликда белгиланган тартибда қаратилади.
Алимент тўлаш тўғрисидаги нотариал тартибда тасдиқланган келишув ёки ижро варақаси асосида ўтган даврдаги алимент қарзи ижро варақаси ёки алимент тўлаш тўғрисидаги келишув алимент ундириш учун тақдим қилингунга қадар ўтган уч йилдан ортиқ бўлмаган муддат учун ундирилади.
Кодекснинг мазкур талабига кўра, алимент қарздорлиги қарздорнинг бошқа мол-мулкига қаралиши мумкин. Бунда «Суд ҳужжатлари ва бошқа органлар ҳужжатларини ижро этиш тўғрисида»ги Қонунининг 47-моддасига мурожаат қилинади. Унга кўра, ундирувни қарздорнинг мол-мулкига қаратиш қарздорнинг мол-мулкини хатлаш ва мажбурий реализация қилишдан иборатдир.
Мазкур модданинг 8-бандида қарздор ундирув биринчи навбатда қаратилиши лозим бўлган мол-мулк турлари ёки ашёларни ўзи кўрсатишга ҳақли.
Қарздор мол-мулкининг у ёки бу турига ундирувни қаратиш навбати давлат ижрочиси томонидан мазкур мол-мулкнинг ликвидлигини инобатга олган ҳолда белгиланади.
Қарздорнинг ундирувчи талабларини қаноатлантириш учун етарли пул маблағлари бўлмаса, давлат ижрочиси ўз қарори билан қарздор ҳисобварақларининг харажатлар қисмини қарз тўлиқ узилгунига қадар қонунчиликда белгиланган тартибда хатлайди. Банк ёки бошқа кредит ташкилоти қарздорнинг пул маблағларини хатлаш ҳақидаги қарорни дарҳол ижро этади ва давлат ижрочисига қарздорнинг ҳисобварақлари реквизитлари ҳамда ҳар бир ҳисобварақ бўйича хатланган пул маблағлари миқдорини маълум қилади. Айни бир вақтда ундирув қарздорга тегишли бўлган бошқа мол-мулкка қаратилади, ушбу Қонуннинг 52-моддасига мувофиқ ижро ҳужжатлари бўйича ундирув қаратилиши мумкин бўлмаган мол-мулк бундан мустасно.
Мазкур қонун талабларига кўра, алиментдан қарздорликни ундириш ва ундирувни қарздорнинг мол-мулкига қаратиш борасида тегишли мажбурий ижро бюросининг давлат ижрочисига мурожаат қилинади ва давлат ижрочиси юқоридаги қонун талаблари асосида ундириш чораларини кўриши мумкин.