ФУҚАРОЛИК ИШЛАРИ БЎЙИЧА СУДЛАРНИНГ 2022 ЙИЛ 1-ЧОРАГИДАГИ ФАОЛИЯТИ ҲАҚИДА АХБОРОТ

Тошкент шаҳар фуқаролик ишлари бўйича судлари томонидан 2022 йилнинг 1-чорагида жами 16.878 та  фуқаролик иши тамомланган бўлиб, ишларнинг сони ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 5.373 тага ёки 46,7 фоизга кўпайган (2021 йил 1-чорагида бу кўрсаткич 11.505 тани ташкил этган).

Жами тамомланган 16.878 та ишдан 14.550 таси бўйича ҳал қилув қарори чиқарилган. Шундан:

 

115 та иш бўйича даъво талаблари қаноатлантирилган;

 

435 таси рад этилган;

 

160 та иш юзасидан иш юритиш тугатилган;

 

128 та ариза кўрмасдан қолдирилган;

 

ҳакамлик судларининг ҳал қилув қарорларига доир 40 та иш кўрилган.

Шунингдек, жорий йилнинг 1-чорагида 7.149 та аризалар суд буйруғи тартибида ҳал қилинган бўлиб,  2021 йилнинг шу даврига нисбатан 2.820 тага ёки 65 фоизга кўпайган. Шундан:

 

091 таси вояга етмаган болалар таъминоти учун алимент ундириш,

 

259 таси иш ҳақи ундириш,

 

764 таси солиқ ва бошқа мажбурий тўловлар бўйича қарздорликни ундириш,

 

970 таси хусусий уй-жой мулкдорлари ширкатлари аъзоларидан мажбурий бадаллар ва тўловларни ундириш,

 

065 таси ёзма битимга асосланган ва қарздор томонидан тан олинган талаблар бўйича суд буйруқларини ташкил этган.

Жами кўрилган 24 023 та иш Тошкент шаҳрида фаолият кўрсатаётган 5 та фуқаролик ишлари бўйича туманлараро судлари кесимида таҳлил қилинганда:

 

690 таси Мирзо Улуғбек туманлараро суди,

 

5 878 таси Яккасарой туманлараро суди,

 

4 134 Миробод туманлараро суди,

 

3 889 таси Шайхонтоҳур туманлараро суди ва

3 432 Учтепа туманлараро суди ҳисобига тўғри келади.

Судлар томонидан кўрилган ишлар бўйича давлат фойдасига даъво ариза тақдим этишда ихтиёрий 5.421.398.699 сўм давлат божи тўланган бўлиб, иш якуни бўича суд қарорлари асосида 30.383.299.097 сўм давлат божи ундириш белгиланган.

Тошкент шаҳар фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъати томонидан 2022 йилнинг 1-чораги давомида шикоят ва протестлар асосида 644 та фуқаролик иши кўрилган бўлиб, ишлар сони ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 111 тага ёки 20,8 фоизга ошган.

Таҳлиллар шуни кўрсатмоқдаки, келиб тушган апелляция шикояти ва протести туманлараро судлари томонидан кўрилган жами 16.874 та ишларнинг 3,8 фоизини ташкил этган.

Апелляция инстанциясида кўрилган 644 та ишнинг 485 таси юзасидан суд қарорлари ўзгаришсиз қолдирилиб, 118 таси ёки жами кўрилган ишларнинг 0,7 фоизи бекор қилинган, 41 таси ёки 0,2 фоизи ўзгартирилган.

Кўрилган ишларнинг таҳлили 2021 йилниг 1-чорагига нисбатан жорий йилнинг 1-чорагида ҳал қилув қарори чиқариб кўрилган қуйидаги тоифа ишлар сони КАМАЙГАН:

Иш ҳақини ундириш, ҳодим томонидан иш берувчига етказилган зарарни ундириш ва бошқа меҳнат низолари билан боғлиқ ишлар 273 тадан 189 тага (-84 та);

 

мулкни рўйхатдан ёки хатлашдан чиқариш (уй-жой низосидан ташқари) 16 тадан 6 тага (-10 та);

 

маъмурий ҳуқуқбузарлик оқибатида етказилган зарарни қоплаш 25 тадан 4 тага (-21 та);

 

уйга киритиш ҳақидаги ишлар 112 тадан 86 таг (-26 та);

 

атроф-муҳит, тарихий, маданий ёдгорликларга етказилган зарарни қоплаш билан боғлиқ ишлар 5 тадан 3 тага (-2 та) камайган.

Шу билан биргаликда қуйидаги тоифа ишлар сони КЎПАЙГАН:

кредит шартномасидан келиб чиқадиган низолар билан боғлиқ ишлар 4.671 тадан 7.565 тага (+2.894 та);

 

никоҳдан ажратиш ҳақидаги ишлар 1.655 тадан 1.853 тага (+198 та);

 

ўзбошимчалик билан қурилган уй-жой ёки қурилмани бузиш ҳақидаги ишлар 289 тадан 477 тага (+188 та);

 

уй-жойдан фойдаланиш ҳуқуқини йўқотган деб топиш ҳақидаги ишлар 297 тадан 455 тага (+158 та);

 

қарз ундириш ҳақидаги ишлар 462 тадан 565 тага (+103 та);

 

қонунга хилоф тарзда жавобгарликка тортиш, жалб қилиш натижасида етказилган зарарни қоплаш ҳақидаги ишлар 17 тадан 58 тага (+41 та);

 

мерос билан боғлиқ ишлар 69 тадан 105 тага (+36 та) кўпайган.

Юқоридаги маълумотлардан, 2022 йилнинг 1-чорагида олдинги йилнинг шу даврига нисбатан судлар томонидан кўрилган ишлар сони асосан никоҳдан ажратиш ва кредит шартномаларидан келиб чиқадиган низолар ҳисобига ошганлиги кўринади.

Мазкур ишлар таҳлилидан кўринишича, кредит шартномалари бўйича низолар асосан тадбиркорлик субъектлари томонидан фуқароларга маиший техникалар қийматини бўлиб-бўлиб тўлаш асосида реализация қилиш ҳақидаги шартномаларга тўғри келади.

Шу билан бирга, банк муассаларидан олинган кредит шартномалари бўйича мажбуриятлар ўтган йиллардаги эпидемиологик вазият сабабли аҳоли даромадининг нисбатан камайганлиги ва тўлов қобилиятининг пасайганлиги билан боғлиқдир.

2022 йилнинг 1-чорагида судлар томонидан кўрилган никоҳдан ажратиш ҳақидаги ишлар ўтган йилнинг шу даври билан қиёсланганда 1.840 тадан 2.030 тага кўпайган. Шундан қаноатлантирилган аризалар сони 2021 йил 1-чорагида 860 та ёки 46,7 фоизни ташкил этган бўлса, 2022 йилнинг 1-чорагида 928 та ёки 45,7 фоизни ташкил этган.

Судларда оилаларни сақлаб қолиш мақсадида даъвоси рад этилган, тарафлар ярашганлиги учун иш юритиш тугатилган ва кўрмасдан қолдирилган ишлар сони 2022 йилнинг 1-чорагида 1.102 тани  ёки 54,3 фоизни ташкил этган  (2021 йил 1-чорагида 980 та ёки 53,3 фоиз).

Никоҳдан ажратиш ҳақида кўрилган 2.030 та ишнинг 1.132 таси бўйича аёллар, 898 таси бўйича эркаклар даъвогар сифатида қатнашган. Энг ачинарлиси, никоҳдан ажратилган оилаларнинг 1.063 нафар вояга етмаган фарзандлари бўлган.

2022 йилниг 1-чорагида жами кўрилган никоҳдан ажратиш ҳақидаги фуқаролик ишларини Тошкент шаҳрининг туманлар кесимида таҳлил қилинганда:

Юнусобод тумани бўйича 287 (254) та;

 

Олмазор тумани бўйича 233 (201)та;

 

Яшнобод тумани бўйича 232 (266) та;

 

Шайхонтоҳур тумани бўйича 225 (170) та;

 

Мирзо Улуғбек тумани бўйича 223 (232) та;

 

Чилонзор тумани бўйича 214 (167) тани ташкил этиб, бошқа туманларга қараганда сезиларли кўплигини кўриш мумкин.

Оилаларни сақлаб қолиш, болаларни соғлом оила бағрида камол топиши учун шаҳар суди томонидан жойларда никоҳ ва оила масалаларига бағишланган учрашувлар мунтазам равишда ўтказилиб келинмоқда. Оилаларни яраштириш чораларини кўриш мақсадида “Маҳалла ва оилани қўллаб-қувватлаш марказ”ларига яраштириш учун муҳлат тайинланган ва рад этилган ишлар юзасидан хатлар юборилмоқда.

Маълумки, кейинги йилларда судлар томонидан асоссиз жиноий жавобгарликка тортилган шахсларни реабилитация қилиш мақсадида кўплаб оқлов ҳукмлари қабул қилинди. Бу ўз навбатида фуқаролик ҳуқуқий оқибатларини ҳам келтириб чиқармоқда. Тошкент шаҳар фуқаролик ишлари бўйича туманлараро судлари томонидан қонунга хилоф тарзда жиноий жавобгарликка тортиш натижасида етказилган зарарни қоплаш билан боғлиқ 60 та фуқаролик иши кўрилган. Шундан 50 таси ёки 83,3 фоизи қаноатлантирилиб, фуқароларнинг фойдасига 9.765.000.000 сўм маънавий зарар ундириш белгиланган.

Тошкент шаҳар фуқаролик ишлари бўйича туманлараро судлари томонидан 2022 йилнинг 1-чорагида интеллектуал мулк ҳуқуқидан келиб чиққан низолар билан боғлиқ 4 та фуқаролик иши кўриб чиқилган. Шундан 3 таси қаноатлантирилиб, 100.000.000 сўм маънавий зарар ундириш белгиланган, 1 та даъво ариза қаноатлантиришдан рад этилган.

Мазкур даврда судлар томонидан 91 та фарзандликка олиш ҳақидаги аризалар кўриб чиқилган бўлган, шундан 83 таси қаноатлантирилган, 7 таси кўрмасдан қолдирилган, 1 таси иш юритишдан тугатилган.  

Профилактика

Судлар томонидан 2022 йилнинг 1-чорагида ишларни қўриш вақтида аниқланган қонун бузилиши ҳолатлари юзасидан 48 та хусусий ажрим чиқарилган ва уларнинг ижроси назоратга олинган, шунингдек, 6 марта суд амалиёти юзасидан умумлаштиришлар ўтказилиб, судьялар иштирокида фаолиятда мавжуд хато ва камчиликлар муҳокама қилиниб, уларни олдини олиш юзасидан чоралар белгиланган.

Шаҳар суди раиси томонидан тасдиқланган режага асосан Тошкент шаҳрида фаолият кўрсатаётган барча судьялар Тошкент шаҳридаги 579 та маҳалла фуқаролар йиғинларига бириктирилган бўлиб, улар томонидан ўзларига бириктирилган маҳаллаларга ҳар ойда камида бир марта чиқишига эътибор қаратилмоқда.

Мурожаатлар

Шу билан бирга, 2022 йил 1-чораги давомида Тошкент шаҳар суди фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъати ва туманлараро судларига жами 2.767 та мурожаат келиб тушган, шундан 2545 таси мазмунан ҳал қилинган. Ҳал қилинган мурожаатларнинг 1108 таси Ўзбекистон Республикаси Президентининг виртуал қабулхонаси ва Халқ қабулхоналаридан электрон келиб тушган ҳамда 1437 таси жисмоний ва юридик шахс вакилларининг судларга қилган мурожаатларини ташкил қилади. Мазкур кўрсаткич ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 182 тага ёки 7,7 фоизга кўпайган.

Президент виртуал қабулхонаси ва Халқ қабулхоналаридан келиб тушган 1.107 та мурожаатлар бевосита Тошкент шаҳар суди фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъати томонидан кўриб чиқилган бўлиб, барча мурожаатлар алоҳида назоратга олиниб, бевосита мурожаатчилар билан суҳбат асосида ўрганилиб, муаллифларга муаммони ҳал этиш юзасидан ҳуқуқий тушунтиришлар берилган.

Эътиборли жиҳати шундаки, мазкур мурожаатларнинг 707 таси, яъни 63,9 фоизи судда иши ҳали кўрилмаган, лекин ҳуқуқий тушунтириш бериш лозим бўлган масалаларни ташкил этган.

Тошкент шаҳар суди

матбуот хизмати