«БИРОВНИНГ КРЕДИТИНИ ТЎЛАЙВЕРАМАНМИ?»
— Холамнинг қизига кредит олишда 2-кафил бўлгандим. 3 ойдан бери кредит қарзи пластик картамдан ечиб олиняпти. Сабабини суриштирсам, қариндошим ойлигини тўлиқ нақд кўринишга ўтказибди. Шунинг учун банкдагилар менинг картамдан ечиб олишаётган экан. Қариндошимга пулимни қайтаришини ёки банкка мурожаат қилиб, нақд тўлаши ҳақида хабардор этишини айтсам ҳам эътибор қилмаяпти. Бу вазиятда мени қандай ҳақ-ҳуқуқим бор? Кафилликни бекор қилдирса бўладими?
Исми сир тутилди
Абдуқодир РАЖАБОВ, фуқаролик ишлари бўйича Шайхонтоҳур туманлараро суди судьяси:
— Фуқаролик кодексининг 292-моддасида кафиллик шартномаси бўйича кафил бошқа шахс ўз мажбуриятини тўла ёки қисман бажариши учун унинг кредитори олдида жавоб беришни ўз зиммасига олиши белгиланган.
Шунингдек, мазкур кодекснинг 293-моддасида қарздор кафиллик билан таъминланган мажбуриятни бажармаган ёки лозим даражада бажармаган тақдирда кафил ва қарздор кредитор олдида солидар жавоб бериши қайд этилган.
Юқоридаги низоли масалада сиз, қариндошингиз ва банк ўртасида кафиллик шартномаси тузилганлигини қайд этгансиз.
Фуқаролик кодекснинг 296-моддасида кафиллик билан таъминланган мажбуриятни бажарган қарздор бу ҳақда кафилни дарҳол хабардоp қилиши шарт. Акс ҳолда ўз навбатида мажбуриятни бажарган кафил асоссиз олинганни кредитордан ундириб олишга ёки қарздорга регресс талаб қўйишга ҳақли. Регресс талаб қўйилган тақдиpда қарздор асоссиз олинганни кредитордан ундириб олишга ҳақли.
Мазкур қонун талабига кўра, кредитнинг сиз томондан тўланган қисми бўйича қарздордан регресс тартибида ундириш бўйича судга даъво ариза беришингиз мумкин.
Бундан ташқари қонунчиликда кафилликнинг бекор бўлиши белгиланган бўлиб, унга кўра кафиллик билан таъминланган мажбурият бекор бўлгач, шунингдек ушбу мажбурият кафилнинг розилигисиз жавобгарликнинг ошишига ёки унинг учун бошқа ноқулай оқибатларга олиб келадиган тарзда ўзгартирилган тақдирда кафиллик бекор бўлади.
Кафиллик билан таъминланган мажбурият бўйича қарз бошқа шахсга ўтказилганида, агар кафил янги қарздор учун жавобгар бўлиш ҳақида кредиторга розилик берган бўлмаса, шунингдек кафил таъминлаган мажбуриятни бажариш муддати келганида кредитор қарздор ёки кафил таклиф қилган тегишли ижрони қабул қилишдан бош тортса, кафиллик бекор бўлади.