РАСМАН АЖРАШГАНДА, АЁЛ КЎЧИНИ ОЛИБ КЕТМАСА, НИМА ҚИЛИШ КЕРАК?
— Собиқ хотиним билан тўрт йил олдин расман ажрашганман. «Прописка»дан чиққан бўлса-да, ҳалигача кўчини олиб кетмади. «Суд қарори бўлса олиб кетаман, бўлмаса йўқ», деяпти. Суд бундай ишларни ҳал қилмаскан. Маҳалладагилар ҳам «Биз аралаша олмаймиз», дейишди. Бу масаланинг қонуний ечими борми?
Исми сир тутилди
Аббос САЙДАХМЕДОВ, фуқаролик ишлари бўйича Шайхонтоҳур туманлараро суди судьяси:
— Никоҳ эр ва хотиннинг ихтиёрий иттифоқи бўлиб, ФХДЁ бўлими органларига қайд этилгандан сўнг уларнинг ўртасида ҳуқуқ ва мажбуриятларни вужудга келтиради.
Оила кодексининг 23-моддасига кўра, эр ва хотиннинг никоҳ давомида орттирган мол-мулклари, шунингдек никоҳ қайд этилгунга қадар, бўлажак эр-хотиннинг умумий маблағлари ҳисобига олинган мол-мулклари, агар қонун ёки никоҳ шартномасида бошқача ҳол кўрсатилмаган бўлса, уларнинг биргаликдаги умумий мулки ҳисобланади.
Эр ва хотиннинг никоҳ давомида орттирган мол-мулклари жумласига (эр ва хотиннинг умумий мол-мулкига) эр ва хотин ҳар бирининг меҳнат фаолиятидан, тадбиркорлик фаолиятидан ва интеллектуал фаолият натижаларидан орттирган даромадлари, улар томонидан олинган пенсиялар, нафақалар, шунингдек махсус мақсадга мўлжалланмаган бошқа пул тўловлари (моддий ёрдам суммаси, майиб бўлиш ёки саломатлигига бошқача зарар етказиш оқибатида меҳнат қобилиятини йўқотганлик муносабати билан етказилган зарарни қоплаш тарзида тўланган суммалар ва бошқалар) киради. Эр ва хотиннинг умумий даромадлари ҳисобига олинган кўчар ва кўчмас ашёлар, қимматли қоғозлари, пайлари, омонатлари, кредит муассасаларига ёки бошқа тижорат ташкилотларига киритилган капиталдаги улушлари ҳамда эр ва хотиннинг никоҳ давомида орттирган бошқа ҳар қандай мол-мулклари, улар эр ёки хотиндан бирининг номига расмийлаштирилган ёхуд пул маблағлари кимнинг номига ёки эр ва хотиннинг қайси бири томонидан киритилган бўлишидан қатъи назар, улар ҳам эр ва хотиннинг умумий мол-мулки ҳисобланади.
Ушбу Кодекснинг 25-моддасига мувофиқ, эр ва хотиннинг никоҳга қадар ўзига тегишли бўлган мол-мулки, шунингдек улардан ҳар бирининг никоҳ давомида ҳадя, мерос тариқасида ёки бошқа бепул битимлар асосида олган мол-мулки улардан ҳар бирининг ўз мулки ҳисобланади.
Эр-хотин ўртасида умумий мулкни тақсимлаш уларнинг келишуви асосида, келишувга эришилмаган тақдирда, суд тартибида ҳал этилади.
Кўп ҳолатда эр ва хотиннинг умумий мулкини ўзаро келишув асосида бўлиб олиниши мумкин. Эр ва хотиннинг хохиши билан улурнинг умумий мол-мулкини бўлиш тўғрисидаги келишуви нотариал тасдиқланиши мумкин.
Ҳуқуқий жиҳатдан эр-хотиннинг мулкини судгача бўлган тартибда ҳал этиш институти назарда тутилмаган, бироқ бундай масалалар профессионал медиаторлар иштирокида медиатив келишув орқали ҳал қилиниши мумкин.
Турмуш ўртоғингизга тегишли мулк сизга тегишли турар жойда сақланаётганлигидан норози бўлсангиз тегишли тартибда расмийлаштирилган даъво қўзғатиш (мисол учун, мол-мулкни олиб кетиш мажбуриятини юклаш ҳақида даъво) мумкин.