Матбуот хизмати – 48 sahifasi – Тошкент шаҳар суди

«МАКЛЕР»ГА ЧУВ ТУШДИК”

— “Маклер”лик билан шуғулланадиган бир танишим «Сотиладиган уй бор», деб уч хонали квартирани кўрсатди. Уй маъқул бўлиб, нархини келишдик. У «Пулини менга берасизлар, эгаси хорижда», деганига, қолаверса, таниш бўлганига ишониб, пулнинг ярмини бердик. Кейинроқ бизни алдагани маълум бўлди. Ички ишларга ариза ёзганимиздан кейин уни ушлашди. Ҳозир тергов кетяпти. Сўрамоқчи бўлганим, «маклер»га берган пулимизни қайтариб ололамизми?
Исми сир тутилди

Ғайрат ЭРГАШЕВ, фуқаролик ишлари бўйича Яккасарой туманлараро суди раиси:

— Мурожаатингиздан аниқланишича, сизни танишингиз алдаган ҳолда пулларингизни олиб қайтариб бермаган ва мазкур ҳолат бўйича тергов ҳаракатлари кетмоқда. Бундай ҳолатда тергов ҳаракатлари тугалланиб, сиздан пул олган инсон ҳаракатларида жиноят аломатлари аниқланса унга нисбатан жиноят иши судда кўриб чиқилади ва жиноят оқибатида етказилган зарар ундирилади.

Фуқаролик кодексининг 985-моддасига асосан ғайриқонуний ҳаракат (ҳаракатсизлик) туфайли фуқаронинг шахсига ёки мол-мулкига етказилган зарар, шунингдек юридик шахсга етказилган зарар, шу жумладан бой берилган фойда зарарни етказган шахс томонидан тўлиқ ҳажмда қопланиши лозим. Қонунда зарарни тўлаш мажбурияти зарар етказувчи бўлмаган шахсга юклатилиши мумкин.

Қонунчиликда ёки шартномада жабрланувчиларга зарарни тўлашдан ташқари товон тўлаш мажбурияти белгилаб қўйилиши мумкин.
Зарар етказган шахс, агар зарар ўз айби билан етказилмаганини исботласа, зарарни тўлашдан озод қилинади. Қонунда зарар етказган шахснинг айби бўлмаган тақдирда ҳам зарарни тўлаш назарда тутилиши мумкин.
Қонуний ҳаракатлар туфайли етказилган зарар қонунда назарда тутилган ҳолларда тўланиши лозим.

Агар зарар жабрланувчининг илтимоси ёки розилиги билан етказилган бўлса, зарар етказган шахснинг ҳаракатлари эса жамиятнинг ахлоқий тамойилларини бузмаса, зарарни тўлаш рад этилиши мумкин.

Агар суднинг ҳукми билан етказилган зарар ундирилмасдан, даъво ариза билан фуқаролик ишлари бўйича судига мурожаат қилиш тушунтирилса, сиз юқорида қайд этилган қонун талабига кўра, тегишли фуқаролик ишлари бўйича туманлараро судига ушбу зарарни ундиришни сўраб мурожаат қилишингиз мумкин.

ЎЗИНГДАН ЧИҚҚАН БАЛОГА ҚАЙГА БОРАСАН ДАЪВОГА

Доно халқимизда “қилмиш – қидирмиш” деган нақл бор. Лекин минг афсуски, боши деворга теккан бўлса-да нафсга бўлган қулликдан чиқолмайдиганлар топилади. “Қаҳрамони”миз ҳам айни илм изидан тушадиган, келажак учун олдига катта-катта мақсадлар қўйиб, у томон дадил қадамлар қўядиган айни навқирон 18 ёшида “икки бор судланган хавфли рецидивист” деган тамға эгаси бўлиб ўтирибди…

Судланувчи йигит ўзганинг мол-мулкини яширин равишда талон-торож қилишга одатланган кўринади. Боис у муқаддам ҳам ўғрилик содир қилиб судланганди. Бу гал қариндошининг шими чўнтагидан 300 000 сўмни ўғирлаган.

Бундан ташқари, судланувчи такроран ўн кун оралиғида яна ўша қариндошига тегишли сумкадан 25 650 000 сўмни ўмаради. “Ўзингдан чиққан балога қайга борасан даъвога”, деб шуни айтсалар керакда…

Судланувчи суд мажлисида айбига қисман иқрорлик билдирди. Унинг кўрсатмасига кўра, ўзи истиқомат қилиб келаётган уйда бўлган вақтида, соат 08:30 ларда қариндоши ётган хонага кирган.

— Унга тегишли сумка ичидаги дафтарларни олдим. Шу вақтда анча пули борлигини кўрдим. Қариндошимга сумкасини олаётганим, пулларини шкафга солиб қуйганимни айтгандим. Тунги соат 03:00 ларда, ўзим истиқомат қилиб келаётган уйга келдим. Қариндошимнинг хонасига кириб, сумкасидан 25 000 000 сўмдан ортиқ бўлган пулларни олиб чиқиб кетдим. Сўнг дўстим билан кўришиб, унинг қўлига 200 000 сўм бердим. Кейин биргаликда компьютерхонага бордик. Йўл харажатларини ҳаммасини ўз ҳисобимдан тўладим. У ердан чиқиб, савдо мажмуасига бордим. У ерда дўстимга яна 500 000 сўм бердим. Бошқа дўстим билан кўришиб, кафеда овқатландик. Ушбу йўл харажатлари ва овқатланиш учун кетган пулларни ҳам ўзим тўлов қилдим. Кейин массажга кирдик, жами 1 275 000 сўм харажат қилдим. Шундан сўнггина уйга бордим. Уйда опам қариндошимизнинг пуллари йўқолганини ва мендан ҳам олган ёки олмаганимни сўради. “Пуллардан хабарим йўқ”, дедим. Сўнг ИИБ биносига боришимни айтишди, у ерда тушунтиришлар олишди, – дейди судланувчи. Қани эди бу ҳолатдан ақли бошига келиб, бироз фикр қилган бўлса, аксинча у ердан чиқиб, пинагини ҳам бузмай ўша тунда унга ҳамрохлик қилган икки дўсти билан кўришиб, тунги клубга боришади. Афсуски, бу ҳолатда ота-онанинг фарзанд тарбиясидаги назорати йўқлигини билиш қийин эмас… Йўқса, тунги клубда 1 200 000 сўм сарфлаб, камига тоққа чиқиб кетишмаган бўларди. Тоққа фақатгина дўстлари билан кетишган деб ўйларсиз, бироқ ундай эмас. Ёшлар тарбиясидаги энг фожиали ҳолатлардан бирини ҳам айнан ўша тоғдаги вазиятдан билса бўлади: – Биз билан бирга борган қизлар учун ҳам 1 800 000 сўм тўлов қилдим. Ушбу тоғдаги уй учун 450 000 сўм кетди. Эрталабки соат 08:00 ларда қайтиб, ҳамма уй-уйига тарқалди. Шу вақтда дўстимга сақлаб туриш учун 5 000 000 сўм бердим ва уйга кетдим. Ўша куни дўстимга қўнғироқ қилиб, берган пулларимдан автомашина олиши ва биргаликда кўчани айланишимизни айтдим. Кейин икки нафар дўстим билан кўришиб, харажатлар учун дўстимга 2 100 000 сўм бердим. Кечки вақтда дўстимдан пулларни қолганини қайтариб олиб, ўз эҳтиёжларим учун ишлатдим. Шу куни икки нафар маҳалладошимга 300 000 сўм қарзимни бердим, – дея содир қилган жиноятидан гўёки пушаймонлигини билдирган…

ҚОНУНИЙ ЖАЗО ТАЙИНЛАШНИ СЎРАДИ…
Жабрланувчи эса суд мажлисида қуйидагиларни баён қилди:
— Тошкентдаги университетлардан бирида ўқиётганим сабабли, 2021 йилнинг ноябридан буён тоғамнинг уйида яшаб келаётгандим. Шимимнинг чўнтагида турган 300 000 сўм ўғирланди. Лекин тоғамнинг уйида бўлгани учун бу ҳақда ҳеч кимга айтмадим. Шундан сўнг мен билан бирга хонада ётиш учун ижарага бир йигит келди. У билан бир хонада яшадик. Тўлов шартномаси асосида ўқиётганм учун отам йўловчи автомашинаси орқали 27 450 000 сўм юборганди.

Пулни олгач, истиқомат қилиб келаётган уйимга келиб, пулларнинг тўлиқ эканини санаб билдим. Сумкамга пулларни солиб қўйдим. Эртаси куни эрталаб ётоқхонамга қариндошим кириб, мени уйғотди ва кетаётганини айтди. Ўрнимдан туриб, сумкам йўқлигини кўрдим. Қариндошимдан сумкам қаердалигини сўрасам, “сумкани олдим ва ичига кийимларни солдим. Пулларни шкаф ичига қўйдим”, деди. Шкафда пулларни кўрдим, бироқ орасидан қанчадир миқдори тортилгани кўриниб турганди.

Пулларни санаб кўрганимда жами 300 000 сўм йўқлигини билдим. Кейин ижарачи йигитни уйғотиб, ундан ҳам пулларни санаб кўришни сўрадим. 27 450 000 сўмдан 300 000 сўм кам чиққанини айтди. Ўқишга ишлатиш мақсадида 1 800 000 сўмни олдим. Шу вақтда 25 350 000 сўм қолганди. Қолган пулларни скотч билан ўраб, маҳкамлаб сақлаш мақсадида тоғамнинг аёлига бердим. Эртаси куни менга тоғамнинг рафиқаси ишга кетишини айтиб, пулни қайтариб берди. Уларни сақлаш мақсадида хонадондаги кўрпачалар орасига беркитиб қўйдим. Кейин пулларини олиб, санаб кўрганимда 25 350 000 сўм эканини билиб, қайта скотчлаб сумкамга солиб қўйдим. Шундан кейин соат 21:00 ларда ижарачи йигит билан биргаликда ишлаш мақсадида кўчага чиқиб кетдик. Шу тариқа тунги соат 02:00 ларда уйга қайтдик.

Телефонимдаги видеороликларни томоша қилиб ётганимда инстаграм орқали қариндошим билан ўзаро ёзишма ёзишдик. Қариндошим ухламай туришимни, у ҳам уйга келаётганини айтди. Тахминан соат 03:00 ларда ухлаб қолдим. Эртасига соат 09:00 ларда ўрнимдан туриб, сумкамдаги пул йўқлигини билдим.

Ижарачи йигитдан сўрасам, кўрмаганини ва ИИО ходимларига хабар беришни айтди. Уйда ҳеч ким бўлмагани учун уйда яшовчилардан сўраб кўрдим, кейин уйдан қидириб кўрдим. Топилмагач, ўқишга кетдим ҳамда шу куни кечки вақтда уйга қайтдим.

Қариндошим ҳам уйга келмади. Сўнг тоғамдан ҳам пулларни сўрадим, топилмади ва ИИО ходимларига хабар беришимни айтди. Пулларим ўғирлангани ҳақида ариза ёздим. Ҳозирда менга етказилган моддий зарар қопланмаган.

Жабрланувчи судланувчидан унга етказилган 25 950 000 сўмни ундириб беришни ҳамда унга нисбатан қонуний жазо тайинлашни сўради.

Судланувчи Жиноят кодексининг 169-моддаси (ўғрилик) 3-қисми “а” банди билан айбли деб топилди. Унга ЖКнинг 60,61-моддалари тартибида ўталмаган жазосидан қисман қўшиш йўли билан узил-кесил 5 йил 1 ой озодликдан маҳрум қилиш жазоси тайинланди.

Судланувчидан жабрланувчи фойдасига етказилган 25 950 000 сўм зарар ундирилиши, шунингдек, далилий ашё сифатида олиниб, Тошкент шаҳар ИИББ Молия бўлимига топширилган 4 624 000 сўм жабрланувчи фойдасига етказилган зарарни қоплаш учун қаратилиши белгиланди.

Бахтиёр АЛИМОВ,

жиноят ишлари бўйича

Сирғали туман суди раиси

АЛИМЕНТ УНДИРИБ БЕРИЛМАСА, НИМА ҚИЛИШ КЕРАК?

— Суд алимент ундируви учун қарор чиқарган. Аммо 1 йилдан бери алимент ололмаяпман. Ижрочи ундириб бермаяпти. Нима қилишим мумкин?
Исми сир тутилди

Бекзод Гадоев, фуқаролик ишлари бўйича Учтепа туманлараро суди судьяси:

— “Суд ҳужжатлари ва бошқа органлар ҳужжатларини ижро этиш тўғрисида”ги Қонунга асосан суд ҳужжатлари ва бошқа органлар ҳужжатларини мажбурий ижро этиш Бош прокуратура ҳузуридаги Мажбурий ижро бюроси органларининг давлат ижрочилари зиммасига юклатилган.

Судлар томонидан юборилган ижро ҳужжатлари бўйича давлат ижрочиси ижро иши юритишни қўзғатиш тўғрисидаги қарор чиқариб, ижро ҳужжатидаги талабларни ихтиёрий равишда бажариш учун кўпи билан ўн беш кун муддат белгилайди ва қарздорни бу тўғрисида хабардор қилади. Агар белгиланган муддатда қарздор ихтиёрий равишда пул суммасини тўламаса давлат ижрочиси мажбурий ижро ҳаракатларини амалга оширади.

Давлат ижрочиси суд ҳужжатини ижро этиш учун ундирувни қарздорнинг пул маблағларига ва бошқа мол-мулкига қаратиш, ундирувни қарздорнинг бошқа шахсларда турган пул маблағларига ва бошқа мол-мулкига қаратиш, ундирувни қарздорнинг дебиторлик қарзига, шу жумладан қарздор ундирувчи сифатида иштирок этаётган ижро ҳужжати бўйича унга тегишли бўлган маблағларга қаратиш, ундирувни қарздорга тегишли бўлган алоҳида мулкий ҳуқуқларга қаратиш, ундирувни қарздорнинг иш ҳақи, стипендияси, пенсияси ва бошқа турдаги даромадларига қаратиш, ижро ҳужжатида кўрсатилган муайян ашёларни қарздордан олиб қўйиш ва ундирувчига топшириш ва бошқа мажбурий ижро этиш чораларини кўради.

Амалдаги қонун ҳужжатига кўра алимент ундириш ҳақидаги ижро ҳужжатлари дарҳол ижро этилади.
Қарздор ихтиёрий равишда алиментни тўламаса давлат ижрочиси юқорида қайд этилган мажбурий ижро этиш чоралари қуллаган ҳолда ўз вақтида сизга алимент пулларини ундириб бериши керак.

Ҳар бир ота-она ўз фарзандларига нисбатан ғамғурлик қилиши, уларни тарбиясида иштирок этиши, уларни моддий ва маънавий жиҳатдан таъминлаши лозим.
Шундан келиб чиққан ҳолда алимент тўламаган ота (она)га нисбатан қонунда жавобгарлик чоралари белгиланган.

Бинобарин, Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекнинг 47-4-моддасига кўра моддий ёрдамга муҳтож бўлган вояга етмаган ёки меҳнатга лаёқатсиз шахсни моддий таъминлашдан бўйин товлаш, яъни уларни моддий жиҳатдан таъминлаш учун суднинг ҳал қилув қарорига ёки суд буйруғига биноан ундирилиши лозим бўлган маблағни жами бўлиб икки ойдан ортиқ муддат мобайнида тўламаслик, ўн беш сутка муддатга маъмурий қамоққа олишга ёки ушбу Кодексга мувофиқ маъмурий қамоқ қўлланилиши мумкин бўлмаган шахсларга базавий ҳисоблаш миқдорининг йигирма баравари миқдорида жарима солишга сабаб бўлади.

Жиноят кодексининг 122-моддасига кўра моддий ёрдамга муҳтож бўлган вояга етмаган ёки меҳнатга лаёқатсиз шахсни моддий таъминлашдан бўйин товлаш, яъни уларни моддий жиҳатдан таъминлаш учун суднинг ҳал қилув қарорига ёки суд буйруғига биноан ундирилиши лозим бўлган маблағни жами бўлиб икки ойдан ортиқ муддат мобайнида тўламаслик, шундай қилмиш учун маъмурий жазо қўлланилганидан кейин содир этилган бўлса, икки йилгача ахлоқ тузатиш ишлари ёки бир йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади.
Агар шахс алимент мажбуриятлари бўйича қарздорликни тўлиқ тўлаган бўлса, у жавобгарликдан озод қилинади.

Ушбу қонун талабига кўра қарздор алимент тўлашдан бўйин товлаганлиги учун жавобгарликка тортилиши лозим.

Сиз дастлаб алиментни ундириш юзасидан давлат ижрочисига мурожаат қилишингиз, агар давлат ижрочиси томонидан алимент ундириш чоралари қурилмаган ҳолатда МИБнинг юқори турувчи органига мурожаат қилиш ҳуқуқингиз мавжудлиги тушунтирилади.

ҲАМКАСБИНИ ЎЛДИРГАН САНЪАТКОР 11 ЙИЛГА ҚАМАЛДИ…

Муқаддам ўғрилик, қасддан баданга енгил шикаст етказиш жиноятларини ҳам содир этган 26 ёшли, оилали шахс бу гал қўлини қонга ботирди. Кишини ўйга толдирадигани – жабрланувчи ҳам, судланувчи ҳам санъат вакилларидан бўлишган…

Судланувчи ўзининг истеъмоли учун танишидан гиёҳвандлик воситасини сотиб олиш мақсадида, унга 350 000 сўм берган. Бироқ таниши ваъдасини бажармасдан, судланувчига гиёҳвандлик моддасини етказиб бермайди.

Натижада улар ўртасида бўлиб ўтган ўзаро суҳбатлар жараёнида келишмовчилик юзага келган. Бунинг замирида судланувчида танишидан ўч олиш мақсади пайдо бўлган.

Сўнг, судланувчи танишига қўнғироқ қилади. Унинг таклифи билан шу куни танишининг хонадонига боради. Ичкарига киргач, муқаддам уни ҳақоратлагани сабабли у билан ўзаро жанжаллашади. Уни қасддан ўлдириш мақсадида, хонадонда бўлган ошхона пичоғи билан қуролланади. Ювиниш хонасига кирган танишининг ортидан келиб, пичоқ билан унинг кўкрак қафаси ўнг томон юқори қисми, чап курак ости қисмига санчилган-кесилган жароҳатлари етказади. Танишининг ҳаракатсиз ётганлигини кўрганидан сўнг воқеа жойидан яширинган.

Ҳаёт учун хавфли бўлган, кўкрак қафаси чап томони орқа юзасини тешиб кирган чап ўпка ва плевра варақаларини шикастлаган санчиб-кесилган жароҳати оқибатида ички ва ташқи қон кетишдан таниши тез-тиббий ёрдам машинасида вафот этган.

“ҚАСД ОЛИШ УЧУН ЎЗ ВАҚТИНИ КУТИБ КЕЛДИМ”

Судда судланувчи айбига қисман иқрор бўлди…

— 2016 йилнинг ёз ойларида тўй маросимида хизматда юрганимда, бошқа бир гуруҳ аъзоларидан бири билан танишиб қолганман. Танишимнинг таклифи билан тўйхона ташқарисига чиқиб, у олиб келган наша гиёҳвандлик воситасини истеъмол қилдик. Кейин у мени гиёҳвандлик воситаси билан тез-тез меҳмон қилишни бошлади. Нашани қаердан олаётгани айтмаган.

У билан тез-тез қўнғироқлашиб, ундан гиёҳвандлик воситасини сотиб олиб, истеъмол қилишга ўрганиб қолгандим. Орада у “ҳозир наша йўқ”, дея “Лирика”ни 20 000 сўм эвазига сотиб олишни таклиф қилди. Рози бўлиб, бир ўзим истеъмол қилдим. У билан бирга унинг уйида ҳам истеъмол қилиб келганмиз.

Орадан йиллар ўтди… Зарарли одатга кўра, танишимдан истеъмолим учун гашиш сотиб олиш мақсадида қўнғироқ қилдим. Топиб беришини айтгани учун учрашиб 350 000 сўмни олиб, гашишни олиб келишни ваъда қилди. Бироқ, олиб келмади. Унга бир неча маротаба қўнғироқ қилдим. Мени ҳақорат қилди, кейин эса қўнғироқларимга жавоб бермай қўйди. Ундан қасд олиш учун ўз вақтини кутиб келдим. Дорихонадан 6 дона кучли таъсир қилувчи дори воситаларини сотиб олиб, истеъмол қилдим. Уйга қайтганимдан кейин танишимнинг қилган иши эсимга тушиб қолди.

Танишимга қўнғироқ қилиб, “ака, унақа йўқ бўлиб кетманг, бош оғриб кети-ку бирор нима йўқми?” дея ундан гиёҳвандлик воситаси билан меҳмон қилишини сўрадим. У “укам янги уйимда бир ўзимман, меҳмон қиламан”, деди. Асл мақсадим эса ундан менга нисбатан қилган ҳақорати бўйича қасд олиш бўлган. Манзилга етиб борганимда танишим кутиб олиб, хонадонига олиб кирди.

Менга уйининг барча хоналарини кўрсатди. Унга “эсингдан чиқиб қолмадимми, 350 000 сўмимни олиб кетгандинг. Ўлганни устига тепган қилиб, онамдан сўкиб, мени ҳароми дегансан”, дея жанжаллашиб кетдик. Сўнг танишимга “бўлди, нашани олинг, такси кутиб турибди, чакиб кетаман” дедим. У нашани истеъмол қилиш учун тайёрлаб турган вақтида, ўзи билан ошхонадан пичоқни олиб келди. Унга “нашани тайёрлаб, ҳаммомга киринг ва челакка сув олинг” деб алдаб, қўлидан пичоқни олдим.

Шу вақтда у букилган ҳолатида челакка сув тўлдириб турган вақтида, қўлимдаги пичоқ билан ҳаммомга кириб, “эсингдан чиқдими онамни сўкканинг?” дея бор кучим билан танасининг турли жойларига бир неча маротаба пичоқ тиқдим. Қўл ва оёқларим билан уриб, унга тан жароҳат етказдим.

Ушбу зарбалардан ётган жойидан туролмай қолди. Кейин қўлимдаги пичоқни ўзим билан олиб, хонадондан югуриб чиқдим. Уйнинг йўлакчасида дастрўмолим билан қўлимни қон доғларидан тозаладим. Пичоқни дастрўмолга ўраб, чўнтагимга яшириб қўйдим.

Кўчага чиқиб, мен билан бирга келиб, машинасида кутиб ўтирган бошқа бир танишим билан кетдим. Машина бошқарувидаги танишимга ушбу ҳолатни билдирмадим. Унинг телефонидан укамга қўнғироқ қилдим. Машинанинг мусиқасини эшитиб кетаётган танишим эшитмайдиган даражада паст овозда укамга бўлиб ўтган ҳолатни айтиб бердим.

Кейин йўлда тушиб қолиб, пичоқни каналга ташлаб юбордим. Укам ва бир танишим билан кўришдим. Улар мени автомашинага ўтказишиб, ички ишлар органларига олиб боришди. Ходимларга бўлиб ўтган ҳолатларни тўлиқ баён қилиб бердим. Ҳозирда қилган ишидман чин кўнгилдан пушаймонман.

“ОРАЛАРИГА СОВУҚЧИЛИК ТУШГАНИНИ СЕЗГАНДИМ…”

Суд мажлисида жабрланувчининг қонуний вакили – рафиқаси қуйидагиларни баён қилди…

— Турмушимиздан 2 нафар фарзандимиз бор. Марҳум турмуш ўртоғим санъаткор эди. 2021 йилнинг баҳорида уйимизни сотиб, бошқа тумандан янги хонадон сотиб олдик. Бироқ у таъмир талаб бўлгани учун ишлари тугагунча маълум вақт қизлик уйимда, эрим эса қайинопамникида яшадик.

Эрим ҳар куни хонадондаги камчиликларни таъмирлаш ишларини олиб борган. Мудҳиш воқеа содир бўлган кун эрим таниши қўнғироқ қилгани ва бозорга бориб унитаз олиб келиб, ўрнатишини айтганди. Орадан тахминан икки соат ўтганидан кейин қайтиб эримга қўнғироқ қилсам, жавоб бермади. Соат 20:00 ларда амаким қўнғироқ қилиб, янги уйда пичоқбозлик бўлгани, эримдан хабар олишимни айтди. Янги уйга борганимда, тегишли орган ходимларидан эримни таниши пичоқлаб қўйганини ва натижада вафот этганидан хабар топдим.

Эртаси куни эримнинг дафн маросимларини ўтказдик. Эримнинг таниши ҳам санъат олами вакили. Турмуш ўртоғим ва унинг муносабатлари дастлабки пайтларда яхши бўлган. Бироқ охирги пайтларда ораларига совуқчилик тушганини сезгандим…

СУД ҲУКМ ҚИЛДИ…
Судланувчи Жиноят кодексининг 97-моддаси (қасддан одам ўлдириш) 1-қисмида назарда тутилган жиноятни содир этганликда айбли деб топилди ҳамда 11 йил озодликдан маҳрум қилиш жазоси тайинланди.

Унга нисбатан Жиноят кодексининг 96-моддасини қўллаб, жазони ижро этиш жойларида гиёҳвандликдан (наша) ҳамда токсикоманиядан (Регопен, Тропикамид ва Зардекс) мажбурий тарзда даволаш тиббий йўсиндаги мажбурлов чораси қўлланилиши белгиланди.

Музаффар КУКИЕВ,

жиноят ишлари бўйича

Мирзо Улуғбек туман суди судьяси

ЎҒЛИМ РУҲИЙ ХАСТА: УНДАН 50 ФОИЗ МИҚДОРИДА АЛИМЕНТ УНДИРИЛИШИ ТЎҒРИМИ?

— 2009 йил ўғлим руҳий касал деб топилди. Унгача соғлом бўлган. 2007 йил бир қизни келин қилдим. Улар кетма-кет иккита фарзандли бўлишди. 2017 йилгача тинч яшашди. 2020 йил август ойида ажрим бўлди. Келиним алимент ундириш учун судга берди. Суд 18 фоиз алимент ундириш ҳақида қарор чиқарган. Лекин ижрочилар 50 фоиз ундиришяпти. Шу тўғрими?
Исми сир тутилди

Жамшид ШАРОПОВ, фуқаролик ишлари бўйича Мирзо Улуғбек туманлараро суди судьяси:

— Оила кодексининг 96-моддасига асосан ота-она вояга етмаган болаларига таъминот бериши шарт. Вояга етмаган болаларига таъминот бериш мажбуриятини ихтиёрий равишда бажармаган ота (она)дан суднинг ҳал қилув қарорига ёки суд буйруғига асосан алимент ундирилади. Мазкур кодекснинг 99-моддасига кўра, агар вояга етмаган болаларига таъминот бериш ҳақида ота-она ўртасида келишув бўлмаса, уларнинг таъминоти учун алимент суд томонидан ота-онанинг ҳар ойдаги иш ҳақи ва (ёки) бошқа даромадининг

– бир бола учун тўртдан бир қисми;
– икки бола учун учдан бир қисми;
– уч ва ундан ортиқ бола учун ярмиси миқдорида ундирилади.

Бу тўловларнинг миқдори тарафларнинг моддий ёки оилавий аҳволини ва бошқа эътиборга лойиқ ҳолатларни ҳисобга олган ҳолда суд томонидан камайтирилиши ёки кўпайтирилиши мумкин. Мазкур ҳолатда сизнинг фарзандингиздан суд қарорига асосан 18 фоиз миқдорида алимент ундириш назарда тутилган бўлиб, мажбурий ижро бюроси томонидан 50 фоиз миқдорида алимент ундирилаётган бўлса, мажбурий ижро бюросининг ҳатти-ҳаракатлари ноқонуний ҳисобланади.

Зеро, мажбурий ижро бюроси суд қарорида назарда тутилган миқдордан кўп алимент ундириш ваколатига эга эмас. Бироқ ҳар бир бола учун ундиралаётган алимент миқдори, қонун ҳужжатлари билан белгиланган меҳнатга ҳақ тўлаш энг кам миқдорининг 26,5 фоизидан кам бўлмаслиги керак.

«УЙНИНГ ҚАРЗИНИ КИМ ТЎЛАЙДИ?»

— Ота-онамдан қолган уй менинг номимда. Ўзим 19 йилдан бери Россияда ишлаб юраман. 2016 йил катта опамни уйга қўйиб кетдим. Жўнаб кетганимдан бир ой ўтар-ўтмас, опам қазо қилиб қолди. Жанозага ҳам келолмадим. Орадан беш йил ўтиб қайтиб келсам, уй тўловлари бўйича қарз 22 млн.га етибди. Уйда опамнинг турмушидан ажрашган ўғли яшаб келаётганди. Қарзни жиянимдан талаб қилай десам, мияси чайқалган, ақлий ривожланишида муаммо бор. Ўзим тўлай десам, ахир бу ерда яшамаганман-ку? Энди уйнинг қарзини ким тўлайди?
Исми сир тутилди

Зулфия НУРАЛИЕВА, фуқаролик ишлари бўйича Мирзо Улуғбек туманлараро суди судьяси:

— Фуқаролик кодексининг 18-моддасига асосан фуқаролар мулк ҳуқуқи асосида мол-мулкка эга бўлишлари, уни мерос қилиб олишлари ва васият қилиб қолдиришлари мумкин. Ота-онангиздан қолган уй-жой кўчмас мулк бўлганлиги сабабли тегишли тартибда давлат рўйхатидан ўтган ҳужжат асосида Сизнинг номингизга расмийлаштирилган бўлса, Сиз мулкдор ҳисобланасиз.

Фуқаролик кодексининг 18-моддасига кўра, мулк ҳуқуқи шахснинг ўзига қарашли мол-мулкка ўз хоҳиши билан ва ўз манфаатларини кўзлаб эгалик қилиш, ундан фойдаланиш ва уни тасарруф этиш, шунингдек ўзининг мулк ҳуқуқини, ким томонидан бўлмасин, ҳар қандай бузишни бартараф этишни талаб қилиш ҳуқуқига эга. Ушбу Кодекснинг 182-моддасида мулк ҳуқуқининг вужудга келиш асослари келтирилган бўлиб, мазкур ҳолат бўйича Сизда уй-жойга нисбатан мулк ҳуқуқи мерос қилиб олиш асосида вужудга келганлигини англаш мумкин.

Сизда уй-жойга нисбатан мулк ҳуқуқи вужудга келиши билан бир қаторда қонун билан белгиланган мажбуриятлар ҳам вужудга келади.

Конституциямизнинг 51-моддасига кўра, фуқаролар қонун билан белгиланган солиқлар ва маҳаллий йиғимларни тўлашга мажбурдирлар.

Солиқ кодексининг 6-моддасида солиқ солишнинг мажбурийлиги принципи белгиланган бўлиб, унга кўра ҳар бир шахс ушбу Кодексда белгиланган солиқлар ва бошқа мажбурий тўловларни тўлаши шартлиги кўрсатиб ўтилган. Солиқ кодексининг 13-моддасига кўра солиқ тўловчилар ушбу Кодексга кўра зиммасига солиқлар ва бошқа мажбурий тўловларни тўлаш мажбурияти юклатилган жисмоний шахслар, юридик шахслар ва уларнинг бўлимларидир. Сиз мулкдор сифатида ушбу Кодекснинг 23-моддасида белгиланган солиқларни тўлаб боришингиз шарт.

Беш йил давомида тўланмаган солиқлар бўйича қарздорликни мулк эгаси сифатида тўлашингиз керак бўлади. Чунки, Сизда мулкдор сифатида қонунчиликда белгиланган солиқларни ўз вақтида тўлаш мажбурияти вужудга келган, ушбу мажбуриятни ўзга шахсга агар шартномадан ёки қонунда белгиланган ўзга ҳолатлар назарда тутилмаган бўлса юклатиш мумкин эмас. Юқоридаги келтирилган ҳолат бўйича Сиз ҳуқуқий муносабатларнинг субъекти бўлиб ҳисобланасиз.

«АЖРАШИШ 800 000 СЎММИ?»

— Жияним хотини билан бирга яшамайди. Бир нафар фарзанди бор. Ҳали қонунан ажрашмасдан туриб, хотини бошқа турмуш қилди, яқинда фарзандли ҳам бўлди. Жиянимни ҳам уйлантирамиз, деб судга ажрашиш учун ариза беришга юборсак, «800 минг сўм харажати бор», дейишибди. Опамнинг оиласи «Темир дафтар»га киритилган, ариза учун шунча пул тўлай олишмайди. Бу масалани қандай ҳал қилиш мумкин?
Исми сир тутилди

Ҳилола ЭРГАШЕВА, фуқаролик ишлари бўйича Учтепа туманлараро суди судьяси:

— Фуқаролик процессуал кодексининг 133-моддасига асосан суд харажатларини тўлашни кечиктириш, бўлиб-бўлиб тўлаш ва уларнинг миқдорларини камайтириш, Давлат божини тўлашни кечиктиришга қонунчиликда белгиланган ҳолларда йўл қўйилади. Суд тарафларнинг мулкий аҳволига қараб, улардан бирининг ёки иккаласининг давлат даромадига ундириладиган суд харажатларини тўлашни кечиктиришга ёки бўлиб-бўлиб тўлашга йўл қўйиши, шунингдек бу харажатларнинг миқдорини камайтириши мумкин.

Никохдан ажратиш ҳақидаги даъво ариза юзасидан базавий ҳисоблаш миқдорининг икки бараварига тенг, яъни ҳозирги кунда 600 000 сўм давлат божи ва 21 000 сўм почта харажати тўланиши лозим. Агар даъвогар судга моддий аҳволи оғирлиги ҳақида маълумот тақдим қилса, даъво ариза топширишда тўланадиган давлат божини кечиктиришни сўраши мумкин. Бу ҳақда даъво ариза билан судга илтимоснома тақдим қилиш зарур.

ЎЗ ОНАСИГА ТИҒ КЎТАРГАН АЁЛ

Холида Боқиева (исм-шарифлар ўзгартирилган) 70 ёшдан ўтганда жиноятга қўл ураман деб ўйламаганди. Қўшниларининг айтишича зиёли, икки тилни билгувчи, яқинларига меҳрибон аёл эди. Унинг айби шу эдики, вақтида турмуш қурмади. 96 ёшни қаршилаган онаси Салима Саидова йиқилиб операция бўлганидан сўнг, батамом унга боғланиб қолди. Ишларини йиғиштирди, ҳатто ишидан бўшади, фақат қари онасига қарайдиган бўлди. Тўғри, синглиси Раъно Ҳапкимова ҳам унга кўмаклашиб турарди. Юзга яқинлашган она ҳассасиз юролмас, оғриқ азобидан туну кун инграб чиқарди. Бора-бора бу Холидани чарчатди, асаблари тамом бўлди. Бу хонадондаги бақир-чақирларни қўшнилар ҳам билиб бўлишди.

Бу орада онасининг хотираси ҳам кирди – чиқди бўлиб қолди.

Касалга қараш ўзимас. Бунинг устига ўзи ҳам 70 ёшдан ошган аёл. “Бу азоблардан ўлиб қутулмасам ёки ўлдириб қутулмасам бўлмас”. Холида Боқиевани миясини шу каби бўлмағур хаёллар чулғаб олди.

Синглиси Р. Ҳакимова овқат олиб келаман деб чиқиб кетган куни ошхонада турган пичоқни қўлига олди. Кўзига ҳеч нарса кўринмади. Нима бўлса ҳам онасини тинчитишни ўйлади ва ухлаб ётган онасининг кўкрагига бир неча бор санчди. Ҳамма ёқ қип-қизил қонга беланди. Нима қилиб қўйдим? У онасини ўлдириб қўйганлигини англагач, энди ўзини ўлдириш мақсадида қўлидаги пичоқ билан чап билаги ва бўйнини ҳамда кўкрак қафасларини кесиб ташлади. Бу орада синглиси уйга келиб қолди. Қараса бунақа аҳвол. “Нима қилиб қўйдинг?” дея опасига бақирди. Тезда ўзини қўлга олиб ўғли ва тез тиббий ёрдамни чақирди.

Жабрланувчи шифокорлар томонидан кўрсатилган бир неча кунлик тиббий ёрдамга қарамасдан вафот этди.

Х. Боқиевага Жиноят кодекси 97-моддаси 2 қисми “в” банди билан жиноят иши қўзғатилиб, иш судга оширилди.

Суд мажлисида Х. Боқиеванинг қўшнилари Н. Раҳмонова, Х.Абилова, Т. Артемова ва бошқалар судланувчининг яхши аёл бўлганлиги, турмушга чиқмаса-да ота-онасига қараганлиги, меҳрибонлиги, зиёли эканлиги, кейингии пайтда С. Саидованинг бақир-чақирларини улар ҳам эшитишганини, унга нисбатан енгил жазо тайинлашни сўрашди.

Х. Боқиеванинг мазкур жиноятни содир этганликдаги айби, ҳодиса содир бўлган жойни кўздан кечириш баённомаси ва унга илова қилинган фотожадвал, тушунтириш хатлари, текшириш баённомалари, фотожадваллар… судга оид тиббиёт ва психиатрия экспертиза хулосалари ҳамда жиноят ишида тўпланган бошқа далиллар билан ўз исботини топди.

Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2004 йил 24 сентябрдаги “Қасддан одам ўлдиришга оид ишлар бўйича суд амалиёти тўғрисида”ги қарорининг 8-бандида “Айбдорнинг ҳаракатларини Жиноят кодекси 97-моддаси иккинчи қисмининг “в” банди билан квалификация қилишда, ожиз аҳвол, деб жабрланувчининг физиологик, жисмоний ёки руҳий жиҳатдан (жисмоний нуқсонлари, руҳияти бузилганлиги, жуда ёш ёки кексалиги, қаттиқ оғриқ ёки беҳуш ҳолатда ёхуд уйқуда бўлганлиги..,) ўзини ҳимоя қилишга, айбдорга фаол қаршилик кўрсатишга қодир эмаслик ёки ўзига нисбатан содир этилаётган ҳаракатларнинг хусусияти ва моҳиятини тушуна олмаслик ёхуд ўз ҳаракатларини бошқара олмаслик ҳолати тушунилиши керак. Бунда айбдор жабрланувчи ожиз аҳволда эканлигини англаган бўлиши шартлиги белгиланган.

Судлов ҳайъати, Х. Боқиевага нисбатан жазо тури ва меъёрини белгилашда унинг шахсини, кекса ёшда эканлигини, яшаш жойидан ижобий тавсифланганлигини, қилмишидан чин кўнгилдан пушаймонлигини, оғир шахсий оилавий шароитлар оқибатида ва мушкул аҳволда жиноят содир этганлигини Жиноят кодекси 55-моддасига асосан жазони енгиллаштирувчи ҳолатлар деб, жазони оғирлаштирувчи ҳолатлар аниқланмаганлигини инобатга олишни ва унга нисбатан модда санкцияси доирасида озодликдан маҳрум қилиш жазоси тайинлашни, шунингдек, Жиноят кодекси 7-моддаси, яъни инсонпарварлик принципи ва Жиноят кодекси 8-моддаси, яъни одиллик принципларига ва Олий суд Пленумининг 2006 йил 3 февраль кунги “Судлар томонидан жиноят учун жазо тайинлаш амалиёти тўғрисида”ги қарорига асосланиб, жазони енгиллаштирувчи бошқа ҳолатларни, Х. Боқиевани шахсини, кекса аёллигини, қилмишидан чин кўнгилдан пушаймонлигини, муқаддам судланмаганлигини, яшаш жойидан ижобий тавсифланганлигини, оғир шахсий оилавий шароитлар оқибатида ва мушкул аҳволда жиноят содир этганлигини, жабрланувчи қонуний вакилининг даъвоси йўқлигини ва унга нисбатан энг енгил жазо тайинлаш ҳақидаги баёнотини, шунингдек, судланувчи Х. Боқиеванинг яшаш жойидаги маҳалласи томонидан йиллар давомида оғир турмуш тарзидан ҳамда узоқ вақт асабнинг ёмонлашуви натижасида бу жиноятга қўл уриб қўйганлигини, озодликдан маҳрум қилиш жазосига бардош бера олмаслигини, унинг чексиз ижобий инсоний фазилатларга эгалиги унга озодликдан маҳрум қилиш билан боғлиқ бўлмаган жазо тайинлашни сўраб, тақдим этган илтимосномасини инобатга олиб, судланувчини тайинланган жазони ўтамасдан туриб ҳам унинг хулқини назорат қилиш орқали тузатиш мумкин деган қатъий фикрга келиб, Жиноят кодекси 72-моддасига асосан шартли ҳукм қўллашни лозим топди.

Жиноят кодекси 42-моддасида жазо маҳкумни ахлоқан тузатиш, унинг жиноий фаолиятни давом эттиришига тўсқинлик қилиш ҳамда маҳкум, шунингдек бошқа шахслар янги жиноят содир этишининг олдини олиш мақсадида қўлланилиши назарда тутилган. Суд, жазо тайинлашда ўз қилмишига чин кўнгилдан пушаймон бўлган, яшаш жойидан ижобий тавсифланган, оғир шахсий оилавий шароитлар оқибатида ва мушкул ахволда жиноят содир этган Х.Боқиевани ахлоқан тузатиш ёки жиноий фаолиятни давом эттиришига тўсқинлик қилиш учун унга озодликдан маҳрум қилиш тариқасидаги жазони тайинлаш мақсадга мувофиқ ва адолатли бўлмаслиги сабабли унинг хулқини назорат қилиш орқали тузатиш мумкин деб ҳисоблаб, жамиятдан ажратмаган ҳолда шартли ҳукм қўллашни лозим топди.

Судда Х. Боқиева айбли деб топилди. Жиноят кодексининг 97-моддаси 2-қисми “в” банди билан 15 йил озодликдан маҳрум қилиш жазоси тайинланиб, Жиноят кодексининг 72-моддаси орқали тайинланган жазо шартлига алмаштирилиб, 3 йил синов муддати белгиланди.

Х. Боқиевага яшаш жойи ўзгарган тақдирда, бу ҳақида унинг хулқи устидан назорат олиб борувчи ички ишлар идораларига хабар бериш ва 1 ойда икки маротаба келиб, бу органларда рўйхатдан ўтиб туриш мажбурияти юклатилди, унга синов муддати давомида ҳукм шартларини бузган тақдирда, Жиноят кодекси 72-моддасининг 6 ва 8-бандида кўрсатилган оқибатлар юзага келиши мумкинлиги тушунтирилди. Холида Боқиевага нисбатан қўлланилган эҳтиёт чораси ўзгартирилиб, у дарҳол суд залида қамоқдан озод қилинди.

Айни пайтда судланувчи Х. Боқиева қонунда белгиланган жазони шартли ўтамоқда.

Воқеа тафсилотлари билан танишар экансиз, жуда оғир вазиятга тушасиз. Ким ҳам ўз онасига қўл кўтаради? Уни ўлдириш учун қўлига пичоқ олади? Бунинг жавоби оғир, қонунларку майли, виждон азоби-чи? Буниси энг ёмони…

Наргиза КАСИМОВА,

Тошкент шаҳар судининг жиноят ишлари бўйича судьяси

“АКАМ ҲОВЛИНИ МЕН БИЛАН БЎЛИШМОҚЧИ ЭМАС”: МУАММОНИ НОТАРИУС ҲАЛ ҚИЛАДИМИ?

— Оилада беш фарзандмиз: 2 ўғил, 3 қиз. Отамдан катта ҳовли мерос қолган. Опаларим ва акам ҳовлини мени номимга ўтказишмоқчи, аммо иккинчи акам норози. Бундай вазиятда муаммони нотариус орқали ҳал қилса бўладими?
Исми сир тутилди

Жасурбек МАМАЮСУПОВ, фуқаролик ишлари бўйича Мирзо Улуғбек туманлараро суди судьяси:

— Фарзандлар ўртасида отаси ёки онасидан қолган мерос мулки низо келиб чиқмаса, уларнинг розилиги билан нотариал тартибда расмийлаштирилади.

Агарда тарафлар ўртасида у ёки бу мерос мулкига нисбатан низо келиб чиқадиган бўлса, бундай мерос мулки суд тартибида тарафлар иштирокида кўриб чиқилади.

Суд ушбу масалани Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик Кодексининг V-бўлимида кўрсатилган қоидалар бўйича қонуний кўриб чиқади ва мерос мулкини тақсимлаб беради.

ҲАР БИР СУДЬЯНИНГ «ТАНКАСИ» БОР, УНГА «ТОШ ОТИШСА» ҲАМ, СУДЬЯ «ТАНКАСИ»ГА ТАЯНИШИ ЗАРУР

Барчамиз фаолиятини энди бошлаётган ҳар бир судья қасамёд қабул қилиши ва суд биносида Давлат байроғи ҳамда суд мажлиси залларида Давлат герби тасвири жойлаштирилишини яхши биламиз.

«Ўзбекистон Республикаси Давлат байроғи тўғрисида»ги, «Ўзбекистон Республикаси Давлат герби тўғрисида»ги ва «Судлар тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикаси қонунинг 7-моддасига кўра, суд биносида Ўзбекистон Республикасининг Давлат байроғи кўтарилади, суд биносининг олд томонида ва суд мажлислари залида Ўзбекистон Республикаси Давлат гербининг тасвири жойлаштирилади.

Яхши биласизки, Давлат гербнинг пастки қисмида Ўзбекистон Республикаси Давлат байроғини ифода этувчи чамбар лентасининг бантида «Ўзбекистон» деб ёзиб қўйилган.

Судья ана шу Давлат герби остида Ўзбекистон номидан қарор қабул қилади. Шу маънода Давлат рамзлари ва қасамёд ҳар бир судьянинг «танкаси»дир.

Айни шу асосда ҳам биринчи босқич суди судьясининг ҳал қилув қарори, ҳукми Ўзбекистон Республикаси номидан эълон қилинади.

Айтиш керакки, суд давлат ҳокимиятининг бир бўғинидир. Ҳар бир судья суд ҳокимиятини амалга оширар экан, одил судловни, адолат ва қонун устуворлигини таъминлай олиши керак.

Судья томонидан қарор қабул қилинадиган суд мажлиси залларида давлат герби тасвирининг жойлаштирилиши, бу – судья учун энг аввало жуда катта масъулият ва ўта оғир юкни ҳис этиб туришини ҳамда буни бир лаҳза ҳам ёддан чиқармаслиги шартлигини англатади.

Илло, давлат номидан, давлат рамзлари остида иш кўриш ваколатига эга бўлган қози давлат рамзларига хиёнат қилиши, ўта оғир жиноятдир.

Шу билан бирга, қози қарор қабул қилишда ҳеч кимдан кўрмаган, манфаатдор бўлмаган, ҳеч бир шахс, ташкилотнинг таъсирига тушмаган ёки кейинги муддатга ўтиш ё ўтмай қолиш ҳолларидан ҳайиқмаган ҳолда, тўғри, адолатли, қонуний қарор қилиши, шу билан бирга, ушбу қарори юқори инстанцияда бекор бўлиш ҳолларида ҳам ўзининг принципиал позицияда қолишини кўзда тутиб, ўзгариб турувчи турли амалиётлар таъсирига берилмасдан, фақат ва фақат адолат, қонун ва юқорида қайд этилган «танкаси»га доим содиқ ҳолда қарор қабул қилавериши лозим.

Катта манфаатлар тўқнашса…

Юртимиз аҳолиси 35 000 000 дан ортиқ, олимларнинг фикрича, агар ер юзида 38 000 000 000 одам яшасагина, айнан бир хил фикрлайдиган иккита одам топилиши мумкин экан.

Демак, ҳаётга реаллик асосида қаровчи ҳар бир уйғоқ кишига сир эмаски, хоҳлайсизми-йўқми судья ҳақида, суд ҳақида турли қарашлар, фикрлар бўлган ва бўлаверади. Баъзан судда манфаатлар тўқнашиб туради. Катта-катта манфаатлар ҳам тўқнашиб кетади. Пировард эса, атрофда қозига нотўғри қараш, ундан ноўрин ўпкаланиш, «тош отиш» ҳоллари ҳам бўлиб туради. Бундай қарашлар эса, ўз-ўзидан одил судлов-ишончга таъсир этмай қолмайди.

Биласизки, аҳоли ишончи юксак куч. Бу куч ҳар қандай давлатни истиқболга, тараққиётга сўзсиз етакловчидир.

Демак, бундай ҳолатларда судьяга қанчалик қийин бўлмасин, ҳалол ва виждонан иш кўриши, одил судловни фақат қонунга бўйсунган ҳолда амалга ошириши, судьялик бурчи ва виждони буюрганидек беғараз, холис ва адолатли, очиқ, шаффоф фаолиятдан бир қадам ҳам чекинмаслиги даркор.

Беҳбудий ҳазратлари айтганларидек, «Ҳақ олинур, берилмас». Айни мана шу жараёнда одил судловга нисбатан аҳоли ишончини ошириш, давлат ва жамиятдан одамларни рози этиш, олиб борилаётган давлат ислоҳотлари натижасига эришиш, самарасини рўёбга чиқариш судьядан фидойилик, жумардлик, керак бўлса, жонфидолик талаб этади.

Зеро, адолат ва қонун устуворлигини таъминлаш осонлик билан ёки баланд парвоз рақамлар асосида ўрнатиладиган жараён эмас.

Бунинг натижаси қачон кўринади?

Агар аҳолининг кўпчилиги бир овоздан «охирги нуқтани суд қўяди, суд борку… судда гаплашамиз», дейишсагина бунинг натижаси кўринади.

Гапнинг индаллоси шуки, ҳар қандай ислоҳотлар, у хоҳ суд-ҳуқуқ, хоҳ иқтисодиёт, хоҳ ижтимоий ва ёки бошқа соҳаларда бўлмасин, ушбу ислоҳотларнинг натижаси албатта одил судлов билан, аҳолининг судга ишончи билан узвий боғлиқдир.

Агар одамлар мансабдорлардан эмас, қонундан қўрқса, судга ишонса, ҳар қандай вазиятда ҳам «одил суд борку», деб баралла айтса, ислоҳотлар натижаси ана шунда ёрқин бўй кўрсатади.

Ўз ўрнида алоҳида таъкидлаш лозимки, одил судловга ишонч олиб борилаётган ислоҳотларга ишонч демакдир. Чунки ҳар бир демократик давлатнинг моҳияти, бу – қонунлар асосида яшаш деганидир. Қонунларни оғишмай қўллаш ва адолатни таъминлаш одил судлов ҳамда судья адолатидан даракдир.

Бир сўз билан айтганда, суд, бу – ҳокимият. Судья эса, шу суд ҳокимиятини амалга оширувчи холис шахсдир.

«Судлар тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикаси қонунинг 60- моддасига мувофиқ, энди фаолиятини бошлаётган қозилар «зиммамга юклатилган вазифаларни ҳалол ва виждонан бажаришга, одил судловни фақат қонунга бўйсунган ҳолда амалга оширишга, судьялик бурчим ва виждоним буюрганидек беғараз, холис ва адолатли бўлишга тантанали қасамёд қиламан», деб Ўзбекистон Республикаси Давлат байроғи олдида қасамёд қилади.

Юқорида қайд этиб ўтилганлардан хулоса шуки, ҳар бир судья, ҳар қандай вазиятда ҳам боши узра қараб турган ўз «танкаси» –Давлат рамзларига ва албатта ичган қасамига садоқат билан собит қолиши ҳамда шу асосда судья қўрқув, иккиланиш, мансабга ёпишиб қолиш ҳиссидан мутлақо холи бўлиши шарт!

Нуриддин МУРОДОВ,

Тошкент туманлараро

иқтисодий суди раиси