Қидирув:

«АРИЗА ЁЗМАСА, АЛИМЕНТ ТЎХТАТИЛМАЙДИМИ?»

— Бир нафар болага алимент тўлардим. У яқинда 19 ёшга тўлди. МИБга учрашиб, алиментни тўхтатишни айтганимда, даъвогар ариза ёзиши кераклигини тушунтиришди. Агар даъвогар ариза ёзмаса, алимент тўлайвераманми?

Исми сир тутилди

Фахриддин БАХРОНОВ, фуқаролик ишлари бўйича Учтепа туманлараро суди судьяси:

 

— Ўзбекистон Республикасининг “Суд ҳужжатлари ва бошқа органлар ҳужжатларини ижро этиш тўғрисида”ги қонуни 70-моддасига кўра, алиментлар ва алимент мажбуриятлари бўйича қарзларни ундириш тартиби Оила кодекси билан белгиланади.
Оила кодексига кўра, болалар таъминоти учун алимент тўлаш мажбурияти икки хил бўлиши мумкин.

 

Биринчиси, Оила кодекси 96-моддасига биноан ота-онанинг вояга етмаган болаларига таъминот бериш мажбурияти бўлса, иккинчиси шу кодекснинг 100-моддасига мувофиқ ота-онанинг вояга етган меҳнатга лаёқатсиз, ёрдамга муҳтож болаларига таъминот бериш мажбуриятидир.

 

Савол мазмунига кўра, у ота-онанинг вояга етмаган болаларига таъминот бериш мажбурияти ҳақида бўлиб, ушбу ҳолатда боланинг вояга етганлигининг ўзи даъвогарнинг аризаси мавжуд-мавжуд эмаслигидан қатъий назар қарздорни алимент тўлаш мажбуриятидан озод этади.

 

Муҳокама қилинаётган ҳолатда ижрочининг вояга етган шахс таъминоти учун ундирилаётган алимент мажбуриятидан қарздорни озод қилиш учун даъвогар (ундирувчи)нинг аризаси бўлиши шартлиги ҳақидаги важи ва унинг хатти-ҳаракатлари (ҳаракатсизлиги) қонун талабига зид бўлиб, Ўзбекистон Республикасининг “Суд ҳужжатлари ва бошқа органлар ҳужжатларини ижро этиш тўғрисида”ги қонуни 41-моддасига кўра, ижро ҳужжати амалда ижро этилганда ижро иши юритиш тамомланиши шарт.

 

Ижро иши юритиш тамомланганда давлат ижрочиси бу ҳақда қарор чиқаради. Ижро иши юритишни тамомлаш тўғрисидаги қарорда қарздор жисмоний шахсни, унинг мол-мулкини, олиб қўйилиши лозим бўлган болани қидириш, шунингдек қарздор учун белгиланган чекловлар, шу жумладан Ўзбекистон Республикасидан чиқишга оид чеклашлар ва қарздорнинг ўз мол-мулкига бўлган ҳуқуқларига доир чекловлар бекор қилинади.

 

Бундай ҳолатда сиз МИБ туман (шаҳар) бўлим бошлиғи номига ижро ишини тамомлаш тўғрисида ёзма равишда мурожаат қилишингиз, агар давлат ижрочиси томонидан талабингиз рад этилса қонунда белгиланган тартибда маъмурий судга ёки юқори турувчи давлат ижрочисига шикоят қилишингиз мумкин.

“ТАЪТИЛГА ЧИҚСАМ, МОДДИЙ ЁРДАМ БЕРИЛАДИМИ?”

— Келаси ой меҳнат таътилига чиқмоқчиман. Айтинг-чи, таътил тўлови билан бирга бир йилда бир марта бериладиган моддий ёрдамни ҳам олсам бўладими? Миқдори қанча бўлади? Кимдир бир оклад, деди, кимлардир ярми?..

Исми сир тутилди.

Мурожаатга Тошкент шаҳар судининг фуқаролик ишлари бўйича судьяси Ахрор СУЛАЙМОНОВ жавоб берди:

 

— Бу борада фуқаролар ўртасида турли хил фикр-мулоҳазалар бўлиши ўринли. Чунки, таътил тўлови билан бирга моддий ёрдам бериш масаласи ҳар бир корхона, ташкилот ва муассасанинг жамоа шартномасида белгиланади. Жамоа шартномасининг мазмуни ва тузилишини тарафлар белгилайди. Жамоа шартномасига иш берувчи ва ходимларнинг меҳнатга ҳақ тўлаш шакли, тизими ва миқдори, пул мукофотлари, нафақалар, компенсациялар, қўшимча тўловлар, ходимларни иш билан таъминлаш, қайта ўқитиш, ишдан бўшатиш шартлари, иш вақти ва дам олиш вақти, меҳнат таътилларининг муддатлари, ишни таълим билан қўшиб олиб борувчи ходимлар учун имтиёзлар, ихтиёрий ва мажбурий тарздаги тиббий ҳамда ижтимоий суғурта ва бошқа масалалар бўйича ўзаро мажбуриятлари киритилиши мумкин.

 

Шундай экан, агар сиз ишлаётган корхонанинг жамоа шартномасида таътил тўлови билан бирга бир йилда бир марта бериладиган моддий ёрдам пулини бериш ҳам назарда тутилган бўлса, таътилга чиқиш ҳақидаги ариза билан бирга, ушбу пулни олиш ҳақидаги ариза билан иш берувчига мурожаат қилишингиз лозим.

АЛИМЕНТДАН ТАШҚАРИ, МОЛ-МУЛК ТАЛАБ ҚИЛИШИМ МУМКИНМИ?

— Бир йилдан бери турмуш ўртоғим билан бирга яшамаймиз. Яқинда у уйланди. Алиментдан ташқари, мол-мулк талаб қилишим мумкинми? Уй қайнотамни номида, машинасини яқинда куёвини номига ўтказибди. Никоҳимиз расман бекор қилинмаган.

Исми сир тутилди.

Мурожаатга  фуқаролик ишлари бўйича Яккасарой туманлараро суди раиси Ғайрат ЭРГАШЕВ жавоб берди:

 

— Агар никоҳингиз давомида, шунингдек никоҳ қайд этилгунга қадар, умумий маблағларингиз ҳисобига олинган мол-мулкларингиз мавжуд бўлса, ушбу мол-мулклар биргаликдаги умумий мулкингиз ҳисобланади ва сиз ушбу мулклардан ўз ҳиссангизни талаб қилиш ҳуқуқи эга бўласиз.

 

Бироқ, уй қайнотангиз ва атомашина турмуш ўртоғингизнинг куёви номида бўлса, ушбу мол-мулклардан улуш талаб қилиш ҳуқуқи эга эмассиз.

 

Уй-жой кодексининг 32-моддасига кўра, уй, квартира мулкдорининг оила аъзолари, шунингдек у билан доимий яшаётган фуқаролар, агар уларни кўчириб келган пайтда ёзма равишда бошқа ҳол қайд этилган бўлмаса, уйдаги, квартирадаги хоналардан мулкдор билан тенг фойдаланишга ҳақлидирлар. Улар мулкдор берган турар жойга ўзларининг вояга етмаган фарзандларини кўчириб киритишга ҳақлидир. Оиланинг бошқа аъзоларини эса, уй, квартира мулкдорининг розилиги билангина кўчириб киритишлари мумкин. Бу шахслар уй, квартиранинг мулкдори билан оилавий муносабатларни тугатган тақдирда ҳам уларда турар жойдан фойдаланиш ҳуқуқи сақланиб қолади. Уй, квартиранинг мулкдори билан унинг собиқ оила аъзолари, шунингдек у билан доимий яшаётган фуқаролар ўртасида турар жойдан фойдаланиш тартиби тарафлар келишуви билан белгиланади.

 

Агар келин бўлиб қайнотангиз номидаги уйга тушган бўлсангиз ва ушбу уйда доимий рўйхатда турсангиз, келин бўлиб тушган вақтингизда қайнотангиз билан ушбу уйда муайян вақтгача яшаш тўғрисида қайнотангиз билан ёзма келишув тузмаган бўлсангиз, сизда ушбу уйдан фойдаланиш ҳуқуқингиз мавжуд.

 

Уй-жой кодексининг 52-моддасига кўра, муниципал, идоравий уй-жой фонди ва аниқ мақсадли коммунал уй-жой фондининг уйларидаги турар жойни ижарага олувчи, унинг оила аъзолари ёки ижарага олувчи билан доимий яшаётган фуқаролар вақтинча бўлмаганида турар жой олти ой муддат давомида уларнинг ҳисобида сақланиб туради.

 

Бироқ, cизнинг ушбу уйда фойдаланиш ҳуқуқингиз юқорида қайд қилинган модда талабига кўра, уйда яшамаётган бўлсангиз, олти ой давомида сақланиб туради. Олти ойлик муддат ўтгач, қайнотангиз ёки уйда яшовчи шахсларнинг даъвосига кўра, ушбу уйдан фойдаланиш ҳуқуқингиз суднинг ҳал қилув қарорига асосан йўқотган деб топилиши мумкин.

ТАҚИҚ ҚЎЙИЛГАН УЙНИ СОТСА БЎЛАДИМИ?

– Отамдан мерос қолган уйга катта акамнинг кредитдан қарзи борлиги учун тақиқ қўйилган. Яқинда амакимнинг қизи ҳовлининг отасига тегишли қисмини сотмоқчи эканини билиб қолдик. Амаким ҳам, аммам ҳам ҳаёт. Лекин болалари ота-онасининг улушини сотишмоқчи. Тақиқ қўйилган бўлса ҳам улар олди-сотди қила олишадими? Ҳовлига алоҳида кадастр қилинмаган.

Исми сир тутилди.

Мурожаатга фуқаролик ишлари бўйича Мирзо Улуғбек туманлараро суди раис ўринбосари Гули Шукурлаева жавоб берди:

 

– Фуқаролик кодексининг 1116-моддасига асосан мерос фуқаронинг ўлими ёки унинг суд томонидан вафот этган деб эълон қилиниши оқибатида очилади.

 

Ҳозирги кунда агар амакингиз ва аммангиз ҳаёт бўлиб, уларнинг ушбу уйда улушлари бўлса, демак дастлаб ушбу уй-жой отангизнинг ота-онасидан мерос бўлиб ўтган ва ушбу уй-жой улушли мулк ҳисобланади. Васиятнома бўлмаган бўлса, ҳар бир меросхўрлар ўртасида тенг тақсимланган.

 

Амакингизни кредит қарздорлиги бўйича тақиқ қўйилган бўлса, демак суднинг қарори билан ундириш белгиланган. Ижро жараёнида давлат ижрочиси томонидан ижро қилиш ҳаракатлари амалга оширилган вақтда тақиқ қўйилган бўлиши мумкин ёки кредит шартномаси расмийлаштирилган вақтда гаров сифатида ушбу мулк амакингиз томонидан қўйилган бўлиши мумкин. Аммо бу ҳолатда барча улушли мулкдорлар (яъни меросхўрлар) тегишли тартибда мулк гаров сифатида қўйилишига розилик беришган бўлишлари керак. Акс ҳолда улушли мулк фақатгина битта улушли мулкдорнинг аризасига асосан гаровга олинишига йўл қўйилмайди.

 

Меросхўрлар, меросни қабул қилиб, уни давлат рўйхатидан ўтказганларидан кейин, яъни уйнинг кадастр ҳужжатида барча меросхўрлар мулкдор сифатида киритилгандан сўнг, уларнинг мулкка нисбатан мулк ҳуқуқлари вужудга келади.

 

Фуқаролик кодексининг 164-моддасига асосан мулк ҳуқуқи шахснинг ўзига қарашли мол-мулкка ўз хоҳиши билан ва ўз манфаатларини кўзлаб эгалик қилиш, ундан фойдаланиш ва уни тасарруф этиш, шунингдек ўзининг мулк ҳуқуқини, ким томонидан бўлмасин, ҳар қандай бузишни бартараф этишни талаб қилиш ҳуқуқидан иборатдир. Мулк ҳуқуқи муддатсиздир.

 

Амакингиз ва аммангиз ота-онасидан кейин меросни қабул қилиб, ўзининг мулк ҳуқуқини давлат рўйхатидан ўтказган бўлса, мулк ҳуқуқини тасарруф қилиш ҳуқуқига фақатгина ўзи ёки тегишли тартибда расмийлаштирилган ишончнома орқали вакили эга.

 

Мерос асосида қабул қилиб олинган улушли мулк фақатгина қолган меросхўрларнинг розилиги асосида сотилиши мумкин.

 

Бу ҳолатда сотиш учун тақиққа қўйилган мулк бўйича олди-сотди ишларини амалга ошириш мумкин эмас.

МЕҲНАТ ТАЪТИЛИМДА КОВИД БЎЛДИМ

—Меҳнат таътилим тугамасдан ковидга чалиниб, даволаниб чиқдим. Таътил охирлаб қолгани учун «больничный» очдирдим. Ҳозир ҳам аҳволим яхшимас. Айтингчи, таътилни давом эттирсам бўладими? «Больничный» учун ҳақ тўланадими? Танишларим меҳнат таътилида бўлган одамга «больничный» тўланмайди, дейишди.

Исми сир тутилди.

Мурожаатга фуқаролик ишлари бўйича Яккасарой туманлараро суди раиси Ғайрат ЭРГАШЕВ жавоб берди:

 

—Меҳнат кодексининг 145-моддасида таътилни узайтириш ёки уни бошқа муддатга кўчириш тартиби берилган бўлиб, мазкур моддага кўра ходим вақтинча меҳнатга қобилиятсизлик даврида таътилни узайтириш ёки бошқа муддатга кўчириш ҳуқуқига эгадир.


Ходим таътилдан фойдаланишга тўсқинлик қилувчи сабаблар тўғрисида иш берувчини хабардор қилиши шарт.


Ушбу Кодекснинг 285-моддасига кўра, вақтинча меҳнатга қобилиятсизлик нафақаси касал бўлинганда, меҳнатда майиб бўлган ёки бошқача тарзда шикастланганда, шу жумладан турмушда жароҳатланганда, оиланинг бетоб аъзосини парвариш қилганда, карантин эълон қилинганда, санаторий-курортда даволанганда ва протез қилинганда тўланади.


Адлия вазирлиги томонидан 2002 йил 8 майда 1136-сон билан давлат рўйхатидан ўтказилган Ўзбекистон Республикаси Меҳнат ва аҳолини ижтимоий муҳофаза қилиш вазирининг 2002 йил 1 апрель кунидаги 21-сонли буйруғи билан тасдиқланган “Давлат ижтимоий суғуртаси бўйича нафақалар тайинлаш ва тўлаш тартиби тўғрисида” Низомнинг 14-бандига кўра, ходимнинг меҳнатга қобилиятсизлик кунлари йиллик (асосий ва қўшимча) таътил даврига тўғри келган ҳолларда, вақтинча меҳнатга лаёқатсизлик варақасида кўрсатилган барча кунлар учун нафақа тўланади.


Юқорида қайд қилинган қонун талабларига кўра, Сиз иш берувчини касал бўлганлигингиз тўғрисида огоҳлантириб, ўзаро келишувга асосан меҳнат таътилингизни узайтириш ёки бошқа муддатга кўчириш ҳуқуқига эгасиз.

 

Сизга меҳнатга қобилиятсизлик кунлари йиллик таътил даврига тўғри келган бўлишидан қатъи назар, вақтинча меҳнатга лаёқатсизлик варақасида кўрсатилган барча кунлар учун нафақа тўлаб берилади.

СУДГА КРЕДИТ ҚАРЗИНИ МУЗЛАТИШ ВА ПОЧЧАМГА ҚАРАТИШНИ СЎРАБ МУРОЖААТ ҚИЛСА БЎЛАДИМИ?

– Опамнинг икки нафар вояга етмаган фарзанди бор. Айни дам кичиги учун бола парваришлаш таътилида. Поччам пойтахтдаги йирик дўконлардан биридан опамнинг кредит карточкасига ноутбук ва уяли телефон олган. Икки ой кредит қарзини тўлагач, ишида камомад чиқиб, қамаб қўйишди. Ҳозир жазо муддатини ўтаяпти. Кредит қарзи эса 30 млн.га етган. Опам бунча пулни тўлолмайди. Судга кредит қарзини музлатиш ва поччамга қаратишни сўраб мурожаат қилса бўладими?

Исми сир тутилди.

Мурожаатга фуқаролик ишлари бўйича Шайхонтоҳур туманлараро суди раис ўринбосари Жасур СИРОЖЕВ жавоб берди:

– Фуқаролик кодексининг 353-моддасига асосан, икки ёки бир неча шахснинг фуқаролик ҳуқуқлари ва бурчларини вужудга келтириш, ўзгартириш ёки бекор қилиш ҳақидаги келишуви шартнома дейилади.

 

Шунингдек, Фуқаролик кодексининг 353-моддасига асосан, мажбурият — фуқаролик ҳуқуқий муносабати бўлиб, унга асосан бир шахс (қарздор) бошқа шахс (кредитор) фойдасига муайян ҳаракатни амалга оширишга, чунончи: мол-мулкни топшириш, ишни бажариш, хизматлар кўрсатиш, пул тўлаш ва ҳоказо ёки муайян ҳаракатдан ўзини сақлашга мажбур бўлади, кредитор эса — қарздордан ўзининг мажбуриятларини бажаришни талаб қилиш ҳуқуқига эга бўлади.

 

Юқоридаги қонун нормаларига кўра, кредит шартномаси ким билан тузилган бўлса, кредит шартномаси бўйича кредит тўловларини айнан ким тўлаши шартномада кўрсатилган бўлса, айнан шу шахсдан кредит қарздорлиги ундирилади.

 

Бундан ташқари, Фуқаролик кодексининг 292-моддасига асосан, кафиллик шартномаси бўйича кафил бошқа шахс ўз мажбуриятини тўла ёки қисман бажариши учун унинг кредитори олдида жавоб беришни ўз зиммасига олади.

 

Фуқаролик кодексининг 293-моддасига асосан, қарздор кафиллик билан таъминланган мажбуриятни бажармаган ёки лозим даражада бажармаган тақдирда кафил ва қарздор кредитор олдида солидар жавоб берадилар, башарти қонунда ёки кафиллик шартномасида кафилнинг субсидиар жавобгар бўлиши назарда тутилган бўлмаса.

 

Агарда сиз кредит шартномаси бўйича тараф ёки кафил бўлмасангиз, сиздан кредит қарздорлиги ундирилиши қонун ҳужжатларига зид.

 

Агар турмуш ўртоғингиз сизнинг кредит карточкангиздан рухсатингизсиз фойдаланган ҳаракатларидан норози бўлсангиз прокуратура ёи суд органларига мурожаат қилишингиз мақсадга мувофиқдир.

 

Кредит масаласи юзасидан эса Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик процессуал кодексининг 189-моддасига асосан, ишга тааллуқли бўлган барча ҳужжатларни илова қилган ҳолда туманингиздаги фуқаролик ишлари бўйича судга ариза билан мурожаат қилишингиз мумкин.

НИКОҲДАН АЖРАТИШДА БЕРИЛАДИГАН МУДДАТНИ ҚИСҚАРТИРСА БЎЛАДИМИ?

— Жиянимнинг тўйи бўлиши керак эди. Куёв билан ФҲДЁда никоҳдан ўтиб, гувоҳнома ҳам олиб бўлишганди. Аммо куёвнинг соғлигида муаммоси борлиги маълум бўлгач, тўй тўхтатилди. ФҲДЁда ажрашиш учун 3 ой муҳлат берилган. Жиянимни бошқасига узатмоқчимиз, шу муддатни қисқартирса бўладими? Ахир бир кун ҳам яшамаган?..

Исми сир тутилди.

Мурожаатга фуқаролик ишлари бўйича Учтепа туманлараро суди судьяси Дилшод Хасанов жавоб берди:

 

— Оила кодекси талабларига кўра, никоҳдан ажратиш суд тартибида ва фуқаролик ҳолати далолатномаларини қайд этиш органларида амалга оширилади.

 

Вазирлар Маҳкамасининг 2016 йил 14 ноябрдаги 387-сонли Қарори билан тасдиқланган Фуқаролик ҳолати далолатномаларини қайд этиш Қоидаларининг 107 ва 110-бандларига мувофиқ, ФҲДЁ органи эр-хотинни яраштириш бўйича тегишли чоралар кўриш учун эр-хотиннинг бирга яшаш жойидаги фуқаролар йиғинининг яраштириш комиссиясини, агар улар бирга яшамаётган бўлса, ҳар бирининг яшаш жойидаги фуқаролар йиғинининг яраштириш комиссиясини никоҳдан ажратиш тўғрисидаги ариза берилган кундан эътиборан уч кундан кечиктирмай ёзма равишда хабардор қилиши керак.

 

Никоҳдан ажратишни қайд этиш эр-хотиннинг ёки улардан бирининг иштирокида никоҳдан ажратиш ҳақида ФҲДЁ органига ариза берган кундан кейин уч ой ўтгач амалга оширилади ва собиқ эр-хотинларнинг ҳар бирига никоҳдан ажралганлик ҳақида гувоҳнома берилади.

 

Мазкур муддатни қисқартириш қонун ҳужжатларида назарда тутилмаган.

“ИККИ ЙИЛ ОЛДИН СУД ОРҚАЛИ АЖРАШГАНМАН. ФҲДЁ БАЗАСИДА ЭСА АЖРАШМАГАН БЎЛИБ ЧИҚДИМ. ШУНАҚАСИ ҲАМ БЎЛАДИМИ?”

— Собиқ хотиним билан икки йил олдин расман ажрашганмиз, яқинда уйланиш учун ФҲДЁга ариза ёзгани борганимда, аввалги никоҳим “база”дан чиқиб келди. “Суд орқали ажрашганмиз”, десам, ФҲДЁ ходими суд харажатлари тўланмаган ёки маълумотнома олинмаган бўлса керак, деб тушунтирди. Энди нима қилай?

Исми сир тутилди.

Мурожаатга фуқаролик ишлари бўйича Миробод туманлараро суди раиси Беҳзод САГАТОВ жавоб берди:

 

— Мазкур ҳолатда, мурожаатчи собиқ турмуш ўртоғи билан расман никоҳи бекор қилинган бўлса-да, Ўзбекистон Республикаси Оила кодексининг 47-моддасига асосан никоҳ фуқаролик ҳолати далолатномаларини қайд этиш органида никоҳдан ажратилганлик рўйхатга олинган кундан бошлаб тугатилиши белгиланганлиги боис, никоҳни бекор қилишга асос бўлган қонуний кучга кириб тасдиқланган суднинг ҳал қилув қарорини туман ФҲДЁ бўлимига қайд этиш учун тақдим этиб, мурожаат қилиши ва суд қарорида белгиланган никоҳдан ажратишда тўланиши лозим бўлган давлат божи тўловини тўлаши лозим бўлади.

3 ОЙДАН БЕРИ «БОЛНИЧНИЙ»ДАМАН. ТЎЛОВНИ ОЙЛИК ОШГАН НАРХДА ОЛАМАНМИ ЁКИ ЭСКИДА?

— Операциядан кейин 3 ойга «больничный» олгандим. Мен ишлаётган ташкилотда июнь ойида иш ҳақи оширилди. Айтинг-чи, «больничный»нинг бир ойи учун ошган нархда оламанми ёки эски нархдами?

Исми сир тутилди

Мурожаатга фуқаролик ишлари бўйича Яккасарой туманлараро суди раиси Ғайрат ЭРГАШЕВ жавоб беради:

 

— Меҳнат кодексининг 285-моддасига кўра, вақтинча меҳнатга қобилиятсизлик нафақаси касал бўлинганда, меҳнатда майиб бўлган ёки бошқача тарзда шикастланганда, шу жумладан турмушда жароҳатланганда, оиланинг бетоб аъзосини парвариш қилганда, карантин эълон қилинганда, санаторий-курортда даволанганда ва протез қилинганда тўланади.


Вақтинча меҳнатга қобилиятсизлик нафақаси меҳнатда майиб бўлган ва касб касаллигига чалинганда иш ҳақининг тўлиқ миқдорида, бошқа ҳолларда эса, ходимнинг давлат ижтимоий суғуртаси бадалларини тўлаган муддатига (умумий иш стажига), қарамоғидаги вояга етмаган болаларининг сони ва бошқа ҳолатларга қараб, иш ҳақининг олтмиш фоизидан юз фоизигача миқдорда тўланади.


Вақтинча меҳнатга қобилиятсизлик нафақасининг энг кам миқдори қонунчиликда белгиланган меҳнатга ҳақ тўлаш энг кам миқдорининг 35,2 фоизидан оз бўлмаслиги ва нафақа ҳисоблаб чиқариладиган иш ҳақи миқдоридан ортиб кетмаслиги лозим.


Адлия вазирлиги томонидан 2002 йил 8 майда 1136-сон билан давлат рўйхатидан ўтказилган Меҳнат ва аҳолини ижтимоий муҳофаза қилиш вазирининг 2002 йил 1 апрель кунидаги 21-сонли буйруғи билан тасдиқланган “Давлат ижтимоий суғуртаси бўйича нафақалар тайинлаш ва тўлаш тартиби тўғрисида” Низомнинг 49-бандига кўра, вақтинча меҳнатга қобилиятсизлик, ҳомиладорлик ва туғиш бўйича нафақалар барча ҳолларда ходимнинг ҳақиқий иш ҳақидан ҳисоблаб чиқарилади. Ушбу Низомнинг 59-бандига кўра, агар вақтинча меҳнатга қобилиятсизлик ёки ҳомиладорлик ва туғиш даврида иш ҳақи ўзгарган бўлса, шу даврдан бошлаб нафақа миқдори ҳам тегишли равишда қайта ҳисоблаб чиқарилади. Агар нафақа ҳисоблаб чиқарилган иш ҳақига қўшимча ҳақ ҳисобланган бўлса, нафақа ҳам тегишли равишда ошади.


Юқоридаги қонун нормаларидан келиб чиққан ҳолда, cиз ишлаётган корхонангизда июнь ойидан бошлаб, иш ҳақингиз ошган бўлса, cизга вақтинча меҳнатга қобилиятсизлик нафақаси ошган иш ҳақингиздан келиб чиққан ҳолда тўлаб берилади.

НАБИРАЛАРИМНИ ВАСИЙЛИККА ОЛИШИМ УЧУН ОТАСИНИНГ РОЗИЛИГИ КЕРАКМИ?

— Қизим хорижда ишлайди. Фарзандлари менинг тарбиямда. Эри билан расман ажрашган. Набираларимни васийликка олишим учун отасининг розилиги керакми?

Исми сир тутилди

Мурожаатга Тошкент шаҳар судининг фуқаролик ишлари бўйича судьяси Ахрор СУЛАЙМОНОВ жавоб берди:

 

— Ота-она яшаш жойида вақтинча бўлмаганда, агар бола улар томонидан олти ойдан ортиқ муддатга қариндошларининг ёки бошқа яқин кишиларининг васийлигида ёки ҳомийлигида ва назорати остида қолдирилган бўлса, мазкур шахсларнинг болага нисбатан васийлиги ёки ҳомийлиги белгиланади.


Ота-она яшаш жойида олти ойдан кам муддатга вақтинча бўлмаганда, башарти бола улар томонидан қариндошларининг ёки бошқа яқин кишиларининг васийлигида ёки ҳомийлигида ва назорати остида қолдирилган бўлса, васийлик ёки ҳомийлик, агар бу боланинг манфаатлари учун зарур бўлса, белгиланади.
Ҳар икки ҳолатда ҳам боланинг ота-онасидан розилик аризаси талаб этилмайди.


Туман, шаҳар ҳокими васий ёки ҳомий бўлиш истагини билдирган шахснинг ёзма аризасига мувофиқ васий ёки ҳомий тайинлайди.

 

Васий ёки ҳомий тайинлашда унинг ахлоқий ва бошқа шахсий фазилатлари, мажбуриятларни бажариш қобилияти, васий, ҳомий ва васийликдаги ёки ҳомийликдаги шахс ўртасидаги муносабатлар, васий ёки ҳомий оиласининг васийликдаги ёки ҳомийликдаги шахсга муносабати, шунингдек васийликдаги ёки ҳомийликдаги шахснинг истаги инобатга олиниши лозим. Васийлик ёки ҳомийлик белгилаш зарурлиги ҳақида васийлик ва ҳомийлик органларига маълум бўлган кундан эътиборан бир ойдан кечиктирмай васий ёки ҳомий тайинланиши керак.


Демак, ушбу ҳолатда cиз набираларингизни васийликка олиш учун туман (шаҳар) ҳокимига ариза билан мурожаат қилишингиз лозим. Бунда вояга етмаганлар ота-онасининг розилиги талаб этилмайди.


(Асос: Ўзбекистон Республикасининг “Васийлик ва ҳомийлик тўғрисида”ги Қонуни 20-21-моддалари ва Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2014 йил 22 сентябрдаги 269-сон қарорига 1-илова “Ўзбекистон Республикасида васийлик ва ҳомийлик тўғрисида”ги Низомнинг 73-банди.)

Skip to content