Бугунги кунда кучли таъсир қилувчи моддалар савдосининг ёшлар ва катталар орасида тобора кенгайиб бориши нафақат жиноят, балки ижтимоий муаммо сифатида жамиятни чуқур хавотирга солмоқда. Кучли таъсир қилувчи моддаларнинг ноқонуний айланмаси ёшларнинг келажагига салбий таъсир кўрсатиб, уларни соғлом ҳаётдан узоқлаштирмоқда.
Сўнгги йилларда кучли таъсир қилувчи моддалар ноқонуний айланмаси ёшлар орасида тобора оммалашиб, тезкор тадбирлар натижасида кўплаб ёшлар ноқонуний савдода иштирок этгани фош этилмоқда.
Ёшлар ҳаётидаги қийинчиликлар, молиявий муаммолар, оилавий ва ижтимоий босимлар уларни гиёҳвандлик ва ноқонуний савдо йўлига кириб қолишига олиб келмоқда. Шу боис, бу иллатни фақат қонуний чоралар билан эмас, балки ижтимоий, психологик ва таълим соҳасидаги интеграциялашган ёндашувлар орқали ҳал қилиш зарурати ортмоқда.
Ҳуқуқни муҳофаза қилувчи орган ходимлари томонидан пойтахтда ўтказилган тезкор тадбир давомида 1988 йилда туғилган Н.Усмонова ва 2000 йилда туғилган Д. Зариповалар (исм-шарифлар ўзгартирилган) ноқонуний психотроп моддалар савдоси билан шуғулланаётгани аниқланган. Улар “Прегабалин” моддасидан тайёрланган 14 дона “Регапен” капсулалари ҳамда 0,1 грамм “Тропикамид” суюқлигини 100 АҚШ доллари ва 100 минг сўм эвазига сотаётган вақтида қўлга олинган.
Меҳмонхона хонаси кўздан кечирилганида, 14 дона “Регапен” капсулалари ва 3 дона “Тропикамид” флаконлари топилган. Бу моддаларнинг келгусида сотиш учун сақланаётгани аниқланган. Бундан ташқари, Д.Усмоновадан а-РВР моддасининг борлиги аниқланиб, у ҳам расмийлаштирилган.
Суд, ушбу жиноят иши юзасидан тўпланган иш ҳужжатларини текшириб чиқиб, гувоҳларнинг кўрсатувларига, суд мажлисида аниқланган ҳолатлар ҳамда тергов материалларини синчковлик билан, тўла, ҳар томонлама ва холисона текшириб чиқиб, судланувчиларнинг айблари билдирги, тушунтириш хатлари, фото суратлар, наркология марказининг далолатномалари ҳамда жиноят ишидаги бошқа объектив далиллар билан тўлиқ исботини топган деб ҳисоблади.
Суд Н. Усмонова ҳамда Д. Зариповани Жиноят кодекси 251-1-моддасининг 2-қисмида ( гиёҳвандлик воситалари, уларнинг аналоглари ёки психотроп моддалар ҳисобланмайдиган кучли таъсир қилувчи моддаларни тарғиб қилувчи маҳсулотни тайёрлаш, тарқатиш, реклама қилиш, намойиш этиш ёки бундай моддаларни ёхуд заҳарли моддаларни қонунга хилоф равишда муомалага киритиш)назарда тутилган жиноятни содир этганликда айбли деб топиб, 75-моддани қўллаб, 4 йил муддатга озодликни чеклаш жазоси тайинлади.
Ҳа иккала судланувчига политоксикомания (прегабалин, тропикамид)дан умумий асосда тиббий муассасаларда даволаниш чоралари кўриш белгиланди.
Бу воқеа — ёшлар орасидаги психотроп моддалар савдосининг жиддий таҳдид эканлигини яна бир бор кўрсатди. Ҳар бир инсон ҳаёти қадрлидир ва бундай жиноятларга қарши кураш ҳар биримизнинг жамият олдидаги масъулиятимиз эканлигини яна бир исботидир.
Ёшларимиз ўртасида психотроп моддалар савдосининг кенгайиши — жиддий ижтимоий муаммо бўлиб, унга қарши самарали ва кўп қиррали кураш зарур. Ҳар бир инсоннинг ҳаёти, соғлиги ва келажаги биз учун бебаҳо. Шу боис, жамиятнинг ҳар бир бўғини — ота-оналар, таълим муассасалари, ҳуқуқ-тартибот органлари ва нодавлат ташкилотлар биргаликда фаол кураш олиб бориши шарт.
Фақатгина шундай кенг қамровли ёндашув орқали жамиятимизни гиёҳвандлик таҳдидидан асраш ва ёшларимизнинг келажагини нурли қилиш мумкин.
Азимжон Ҳакимов,
Жиноят ишлари бўйича Яккасарой тумани суди судьяси
Шаҳнозабону Шодиева,
Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети талабаси
