Матбуот хизмати – 32 sahifasi – Тошкент шаҳар суди

НОГИРОН ФАРЗАНДИНИНГ ДОРИЛАРИНИ НОҚОНУНИЙ СОТГАН ОТАГА ҲУКМ ЎҚИЛДИ

Минг афсуски, орамизда нафсининг қулига айланганлар ҳам борки, мўмай даромад олдида инсон саломатлиги, унинг ҳаёти ва мушкул вазиятда экани мутлақо аҳамиятга эга бўлмай қолган…

Лекин масаланинг яна бир жиҳати кишини ўйга толдиради, яъни 31 ёшли судланувчининг ўз фарзандлари бўла туриб, устига устак улардан бири II гуруҳ ногирони экани ҳам дўппини ерга қўйиб фикр-мулоҳаза қилишга ундамаган. Йўқса, махсус лицензияга эга бўлмаган дориларни яширинча сотган бўлармиди?

“ҲАРАКАТЛАРИ ШУБҲА УЙҒОТДИ”

— Жияним касаллиги сабабли болалар руҳий-асаб касалхонасига бордим. У ерда нотаниш шахс билан мулоқотим давомида жияним касаллиги ҳамда “Цереброкурин” дори воситаси кераклигини айтдим. У эса судланувчининг рақамини бериб, унга мурожаат қилсам “Цереброкурин” ва бошқа турдаги танқис дори воситаларини топиб беришини айтди. Қўнғироқ қилиб, жияним касаллигини, “Цереброкурин” зарурлигини айтдим. Ҳар бир донасини 400 АҚШ долларидан сотишини айтди, зарурлиги сабаб рози бўлдим ва сотиб олдим. Судланувчи “дори воситаси зарур бўлганда хоҳлаган пайтда қўнғироқ қилишингиз мумкин”, деди.

Танишим коронавирус касаллигига чалинганлиги боис “Ремдесевир” дорисидан топиб беришини сўрадим. У ҳеч қандай дорихонада ишламаслигини, “Цереброкурин”нинг ҳеч қандай ҳужжатлари мавжуд эмаслигини айтди. Орадан бир неча кун ўтгач эса сотиладиган 20 дона “Ремдесевир” ҳамда 20 дона “Цереброкурин” борлигини, агарда сотиб олсам “Цереброкурин”нинг ҳар бирини 410 АҚШ долларидан, “Ремдесевир”нинг ҳар бирини 85 АҚШ долларидан жами 9 900 АҚШ долларига сотишини айтди.

Унинг ушбу ҳаракатлари шубҳа уйғотди ҳамда дори воситаларининг чайқов бозорда сотилиши нарх сунъий ошишига олиб келишини англадим, – дейди харидор аёл.

Гап шундаки, судланувчи Ҳиндистонда ишлаб чиқарилган “Remdesivir”, Украинада ишлаб чиқарилган “Цереброкурин” дори воситаларининг Ўзбекистон Республикаси Тиббиёт амалиётида қўлланилишига рухсат этилган дори воситалари Давлат реестрида рўйхатга олинмагани, дори воситаларининг ушбу серияларига мувофиқлик сертификатлари расмийлаштирилмагани ҳамда фармацевтика фаолиятини амалга ошириш Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан бериладиган лицензия асосида амалга оширилиши белгиланганлигини билган.

Шунга қарамай, қонунга хилоф равишда супермаркет автотураргоҳида харидорга 20 дона “Remdesivir 100 mg Jubi-R” дори воситасининг ҳар бирини 900 000 сўмдан ҳисоблаб 1 700 АҚШ долларига, 20 қути “Цереброкурин”нинг ҳар бир қутисини 410 АҚШ долларидан ҳисоблаб 8 200 АҚШ долларига, жами 9 900 АҚШ долларига сотган. Айни савдо қизиган вақтида ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар ходимлари томонидан ўтказилган тезкор тадбирда ашёвий далиллар билан ушланган.

Фармацевтика тармоғини ривожлантириш агентлиги “Дори воситалари, тиббий буюмлар ва тиббий техника экспертизаси ва стандартлаштириш давлат маркази” давлат унитар корхонаси маълумотига кўра, фармацевтика фаолиятини амалга ошириш Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан бериладиган лицензия асосида дорихоналарда ва уларнинг филиалларида реализация қилиниши шарт. Шунга кўра, Вазирлар Маҳкамасининг 2017 йил 6 апрелдаги 185-сонли қарори билан тасдиқланган Низомнинг 3-боб 1-бандида белгиланган дори воситалари ва тиббий буюмларнинг дорихоналардан ташқарида сотиш тақиқланиши ҳақидаги талаблари бузилганлиги кўрсатилган.

“Тошкент шаҳар Дори-дармон” акциядорлик жамиятининг маълумотига кўра, “Remdesivir” ва “Цереброкурин” дори воситаларининг умумий қиймати 99 926 520 сўмни ташкил этиши маълум қилинган.

“СОТИШГА МАЖБУР БЎЛДИМ…”

Судда судланувчи айбига қисман иқрор бўлди…

— Нотаниш рақамдан қўнғироқ бўлди ва “Цереброкурин” дори воситаси топиб беришимни сўради. Аввалига рад қилдим, бир неча маротаба сўраганидан сўнг рози бўлдим. Сабаби отам оғир касаллиги туфайли операция учун катта пул жудаям зарур эди. Харидор аёл “Remdesivir” дори воситасини ҳам топиб беришимни сўради. Харидор 20 қути “Цереброкурин”ни сотиб олишини билдирганида, ушбу дорининг ҳар бир донасини 410 АҚШ долларидан сотишимни айтдим.

У рози бўлиб, “Remdesivir”ни топгунимча 10 минг АҚШ долларига мослаб олиб келиб беришимни сўради. Унга “Remdesivir”нинг ҳар бир қутисининг нархи 900 000 сўмдан эканини айтдим ва автотураргоҳда учрашишга келишдик.

“Remdesivir” ва “Цереброкурин”ни жами 9 900 АҚШ долларига сотишга келишганман. Харидор билан кўришиб, пулларни олган вақтимда ёнимга фуқаролик кийимда бир нечта шахслар келиб, ўзларини таништиришди. Уларга ҳам ҳолатни маълум қилдим, яъни дори воситаларини отамнинг операциясига пул керак бўлгани учун сотганимни, уларни сотиб даромад кўриш мақсадим бўлмаганини айтдим.

“Цереброкурин”ни менга ногирон ўғлимни соғлигини тиклаш учун фуқаролар эҳсон қилишганди. Чунки ногирон ўғлим ушбу дорини истеъмол қилади. “Цереброкурин”ни уйда музлаткичда сақлаганман, дори маҳсулотларини сотиш билан шуғулланмайман. Дори воситаларининг дорихонадан ташқарида сотиш ноқонунийлигини билмаганман. Қилмишимдан чин кўнгилдан пушаймонман, – дея отаси жуда оғир касаллиги, оилада ягона боқувчи эканини инобатга олиб, суддан унга нисбатан енгиллик беришни сўраган судланувчи.

5 ЙИЛ ОЗОДЛИКДАН МАҲРУМ ҚИЛИНДИ, БИРОҚ…

Судланувчи Жиноят кодексининг 186-3-моддаси (сифатсиз ёки қалбакилаштирилган дори воситаларини ёхуд тиббий буюмларни ўтказиш мақсадида ишлаб чиқариш, тайёрлаш, олиш, сақлаш, ташиш ёки ўтказиш, дори воситаларини ёки тиббий буюмларни дорихоналардан ва уларнинг филиалларидан ташқарида реализация қилиш, шунингдек таркибида кучли таъсир қилувчи моддалар мавжуд бўлган дори воситаларини рецепт бўйича чакана реализация қилиш тартибини бузиш) 2-қисми “а” бандида назарда тутилган жиноятни содир этганликда айбли деб топилди ва 5 йил озодликдан маҳрум қилиш жазоси тайинланди. Унга нисбатан ЖКнинг 72-моддасини қўллаб, тайинланган жазони шартли деб ҳисоблаб, 3 йил синов муддати белгиланди.

Музаффар Кукиев,

жиноят ишлари бўйича

М. Улуғбек туман суди судьяси

ОЛДИНДАН ТЎЛАНАДИГАН АЛИМЕНТ СУММАСИ ҚАНДАЙ ҲИСОБЛАНАДИ?

— Алиментнинг 5 йиллигини олдиндан тўламоқчиман. Ҳозирги иш ҳақимдан келиб чиқиб тўлайманми ёки ўртача ойлик иш ҳақиданми?
Исми сир тутилди

Анвар Хамроев, фуқаролик ишлари бўйича Учтепа туманлараро суди судьяси:

— Вояга етмаган болалар таъминоти учун алиментлар бола вояга етгунига қадар бўлган давр учун, шу жумладан кўчмас ёки кўчар мулк ёхуд бошқа қимматли ашёни бериш йўли билан олдиндан тўланиши мумкин.

Алимент тўлаш тўғрисидаги келишув (алимент миқдори, шартлари ва тўлаш тартиби) алимент тўлаши шарт бўлган шахс билан алимент олувчи ўртасида тузилади.

Алимент тўлаш тўғрисидаги келишувга биноан тўланадиган алиментларнинг миқдорини тарафлар шу келишувда белгилайдилар. Алимент тўлаш тўғрисида келишувга эришилмаган тақдирда манфаатдор шахс алимент миқдорининг пул билан тўланадиган қатъий суммада белгиланиши ва алиментни бир йўла тўлаш тўғрисида ёки алимент эвазига муайян мол-мулкни бериш ёхуд алиментни бошқа усулда тўлаш тўғрисидаги талаб билан судга мурожаат қилишга ҳақли.

Вояга етмаган болалар таъминоти учун алиментлар олдиндан тўланган ёки алимент тўлаш мажбуриятини таъминлаш учун гаров шартномаси тузилган бўлса, шахс алимент тўлаш тўғрисида келишув тузиш мажбуриятидан озод этилади.

Олдиндан тўланиши мумкин бўлган алиментлар суммасини ҳисоблаш қуйидаги тартибда белгиланади:

а) агар ижро ҳужжатида алимент пул билан тўланадиган қатъий суммада белгиланган бўлса — ижро ҳужжатида кўрсатилган сумма ҳар ойлик алиментлар суммаси сифатида белгиланади;

б) агар ижро ҳужжатида алиментлар қарздорнинг ойлик иш ҳақи ва (ёки) бошқа даромадига нисбатан улушлар ҳисобида белгиланган бўлса — ойлик алимент суммаси қарздорнинг охирги ойдаги иш ҳақи ва (ёки) бошқа даромади улушидан, бироқ ҳисоблаш вақтида Ўзбекистон Республикасида амалда бўлган ўртача ойлик иш ҳақи миқдоридан кам бўлмаган миқдорда ҳисоблаб чиқилади. Бунда, қарздор ишсиз бўлса ёки ойлик иш ҳақи ва бошқа даромади тўғрисидаги маълумотлар тақдим қилинмаган тақдирда, тегишли улуш ҳисоблаш вақтида Ўзбекистон Республикасида амалда бўлган ўртача ойлик иш ҳақи миқдоридан келиб чиқиб ҳисобланади.

Ҳар ойлик алиментлар суммасини ҳисоблашда, алиментлар суммаси ҳар бир бола учун алиментни ҳисоблаш вақтида қонунчиликда белгиланган меҳнатга ҳақ тўлашнинг энг кам миқдорининг 26,50 фоизидан кам бўлмаслиги керак.

Юқоридагилардан келиб чиқиб, Сиз олдиндан тўланиши мумкин бўлган алиментлар миқдорини тарафларнинг келишувига кўра ёки ижро ҳужжатида кўрсатилган кўринишда амалга оширишингиз мумкин. Шунингдек, енгиллик яратиш мақсадида мажбурий ижро бюросининг расмий веб-сайтида олдиндан тўланадиган алиментлар миқдорини ҳисоблаш имконини берувчи интерактив давлат хизматлари кўрсатилган (махсус калькулятор).

ИККИ ХИЛ ФАМИЛИЯ БЎЛИШИ СУД ИШИГА ТАЪСИР ҚИЛАДИМИ?

— Биринчи турмушимдан ажрашганман. Лекин фамилиям ўзгармаган. Собиқ эрим алиментни камайтириш учун судга қизлик фамилиям билан ариза берган. Яқинда суд бўлиши керак. Паспортда бошқа, аризада бошқа фамилия бўлиши суд ишига таъсир қиладими?
Исми сир тутилди

Жасур Сирожев, фуқаролик ишлари бўйича Шайхонтоҳур туманлараро суди раис ўринбосари:

— Оила кодексининг 46-моддасига асосан, никоҳга кириш вақтида ўз фамилиясини ўзгартирган эр (хотин) никоҳдан ажратилгандан кейин ҳам шу фамилияда қолишга ҳақли ёхуд унинг хоҳишига биноан суд томонидан никоҳдан ажратиш тўғрисидаги қарор чиқарилаётганда унга никоҳгача бўлган фамилияси қайтарилиши мумкин.

Демак, эр ёки хотиннинг розилиги ҳамда суд жараёнидаги илтимосига асосан, эр (хотин) никоҳдан ажратилгандан кейин ҳам шу фамилияда қолишга ҳақли ёхуд ўзгартириши мумкин.

Оила кодексининг 105-моддасига асосан, алимент тўлаётган ота-онанинг бошқа вояга етмаган болалари бўлиб, ундан қонунда белгиланган миқдорда алимент ундирилганда ўша болалар алимент олаётган болаларга нисбатан моддий жиҳатдан камроқ таъминланиб қоладиган бўлса, шунингдек алимент тўлаётган ота (она) ногиронлиги бўлган шахс бўлиб, моддий жиҳатдан қийналиб келаётган бўлса ёки алимент олаётган шахс мустақил даромадга эга бўлган тақдирда, алимент миқдори суд томонидан камайтирилиши мумкин.

Бундан ташқари, Фуқаролик процессуал кодексининг 46-моддасига асосан, суд даъво бўйича жавоб бериши лозим бўлмаган шахсга нисбатан даъво тақдим этилганлигини аниқласа, ҳал қилув қарори қабул қилингунига қадар даъвогарнинг розилиги билан ишга дахлдор бўлмаган жавобгарни ишга дахлдор жавобгар билан алмаштиришга йўл қўйиши мумкин.

Бундай ҳолатда, суд собиқ турмуш ўртоғингиз аризасига кўра, агарда даъво аризасида никоҳгача бўлган фамилиянгиз кўрсатилган бўлиб, сизга тегишли шахсни тасдиқловчи бошқа ҳужжатларда бошқа фамилия кўрсатилган бўлса, суд жавобгар ариза бўйича, айнан бир шахс эканлигига аниқлик киритиши ва тақдим этилган ҳужжатлар доирасида ишни кўриши лозим бўлади.

АЖРИМГА ҚАЙТА АРИЗА ТОПШИРИШ УЧУН МУҲЛАТ ТУГАШИНИ КУТИШ ШАРТМИ?

— Ажрашиш учун судга ариза бергандим, иш судда кўрилиб тарафларга 6 ойлик мухлат берилди. Шу муддат тугашига ҳам бир ой вақт қолди. Ажрашиш фикримда қатъийман. Яна қайта топшириладиган аризани 1 ой ўтишини кутмасдан тоширсам, суд қабул қиладими?
Исми сир тутилди

Гули Шукурлаева, фуқаролик ишлари бўйича Мирзо Улуғбек туманлараро суди раис ўринбосари:

— Суд никоҳдан ажратишга доир ишлар бўйича қонуний ва асосли ҳал қилув қарори қабул қилиши учун ишнинг ҳақиқий ҳолатларини ҳар тарафлама, тўлиқ ва холисона текшириб чиқиши, жумладан, эр-хотин ўртасидаги ўзаро муносабатлар хусусиятини, никоҳдан ажратиш масаласи қўйилишига асос бўлган сабаблар, эр-хотин ўртасидаги келишмовчиликнинг асл сабабларини аниқлаши шарт. Шу сабабли Оила кодексининг 40-моддасига мувофиқ, суд ишнинг кўрилишини кейинга қолдириб, эр-хотинга ярашиш учун олти ойгача муҳлат тайинлашга ҳақли. Мазкур муддат 3 ойдан олти ойгача белгиланади. Ушбу муддат ичида суд тарафларга ярашиш учун берилган муддат сабабли суд мажлисини қолдириш ҳақидаги ажрим нусхасини туман ҳоқимияти қошидаги оила ва хотин қизлар бўлимига юборади ва натижаси бўйича хулоса олади.

Агар суд тарафларга ярашиш учун муддат берган ва суд мажлиси қолдирилган бўлса, такроран даъво аризаси билан мурожаат қилинмайди. Яъни дастлаб мурожаат қилишда тўланадиган давлат божи, тарафларнинг паспорт нусхалари, фарзандларининг туғилганлик ҳақидаги гувоҳнома нусхаси, никоҳ гувоҳномасини асли ва керакли бошқа ҳужжатлар талаб қилинмайди. Суд мажлиси муддат берилганлиги сабабли қолдирилса, иш суднинг иш юритувида қолдирилган сана келмаганча туради. Суд мажлиси қолдирилган санада тарафлар белгиланган вақтда суд мажлисига келади.

Яна бир ҳолат: даъвогарнинг никоҳдан ажратиш ҳақидаги талаби рад қилинган бўлса, агар оила тикланмаса даъвогарга такроран мазкур талаб билан ҳал қилув қарори қонуний кучга киргандан кейин олти ойдан кейин мурожаат қилиш ҳуқуқи тушунтирилади. Негадир кўп ҳолатларда фуқаролар шуни муддат деб қабул қилишади.

Ўзбекистон Республикаси Олий Суди Пленумининг 2011 йил 20 июлдаги “Судлар томонидан никоҳдан ажратишга оид ишлар бўйича қонунчиликни қўллаш амалиёти тўғрисида”ги қарорининг 18-бандида тушунтирилишича, айнан ўша тарафлар томонидан айнан ўша асослар бўйича никоҳдан ажратиш тўғрисидаги такрорий даъво аризаси суднинг иш юритувига бундай даъвони рад қилиш ҳақидаги ҳал қилув қарори ёки даъвогарнинг даъводан воз кечганлиги ёхуд тарафлар ярашганлиги муносабати билан иш юритишни тугатиш ҳақидаги ажрим қонуний кучга кирган кундан бошлаб, камида олти ой ўтгандан сўнг қабул қилиниши мумкин. Яъни ҳал қилув қарори қонуний кучга киргандан кейин олти ойдан кейин, яъни умумий 7 ойдан кейин, мурожаат қилиш ҳуқуқи вужудга келиш ҳуқуқи.

Бундан ташқари, амалдаги қонунчилигимизда суд томонидан берилган муддатни камайтириш ҳам тушунчаси мавжуд. Бу ҳолатда тараф муддатни қисқартириш ҳақидаги ариза билан мурожаат қилиши лозим. Мазкур ариза суд мажлисида кўриб чиқилади ва суд томонидан қаноатлантириш ёки ариза рад қилиш ҳақида ажрим қабул қилинади. Мазкур ажрим устидан шикоят келтирилма йди. Агар ариза қаноатлантирилса, берилган муддат қисқартирилиб, иш мазмунан кўрилиб, яқуний ҳал қилув қарори қабул қилинади.

Агар суд эр ва хотиннинг бундан буён биргаликда яшашига ва оилани сақлаб қолишга имконият йўқ деб топса Ўзбекистон Республикаси Оила кодексининг 41-моддасига мувофиқ уларни никоҳдан ажратади.

ҚОНУНИЙ АЖРАШМАГАНДА СУБСИДИЯГА УЙ ОЛОЛМАЙДИМИ?

— Жияним уч фарзанди билан ажрашди. Ҳозирда онаси билан бирга яшаяпти. Лекин холам ҳам ижарада туради. Айтинг-чи, жияним субсидияга уй олса бўладими? Бир таниши “боласи бир ёшдан ошмаганларга субсидия берилмайди, устига устак сиз ҳали ажрашмагансиз”, дебди. Шу тўғрими?
Исми сир тутилди

Ғайрат Эргашев, фуқаролик ишлари бўйича Яккасарой туманлараро суди раиси:

— Судсидия ипотека кредитлари асосида квартира сотиб олиш учун бошланғич бадал ва кредит фоизининг бир қисмини ёки якка тартибдаги уй-жойларни қуриш ва реконструкция қилиш учун кредит фоизининг бир қисмини қоплаш мақсадида Давлат бюджетидан фуқаро учун банкда унинг номига очилган тегишли ҳисобвараққа ўтказилган маблағ.

Аҳолини ижтимоий қўллаб-қувватлаш орқали даромади юқори бўлмаган ҳамда уй-жой шароитларини яхшилашга муҳтож бўлган оилалар, оғир ижтимоий вазиятга тушиб қолган хотин-қизлар, мамлакатимизда ижтимоий ҳаётида фаол иштирок этаётган ёшлар ва шу тоифадаги бошқа аҳоли қатламларига кўмаклашиш мақсадида Вазирлар Маҳкамаси томонидан 2020 йил 25 март куни 182-сонли қарори билан “Уй-жой сотиб олиш ёки якка тартибдаги уй-жойларни қуриш ва реконструкция қилиш учун фуқароларга субсидия тўлаш тартиби тўғрисида”ги Низом тасдиқланган.

Ариза берувчи ипотека кредитлари бўйича субсидия олиш учун исталган туман (шаҳар) давлат хизматлари марказига ўзи келиб мурожаат этади ёки Ягона интерактив давлат хизматлари порталида давлат хизматидан электрон тарзда фойдаланиш учун рўйхатдан ўтади.

Ариза берувчининг аризаси у рўйхатга олинган доимий яшаш жойидаги туман (шаҳар) комиссияси томонидан кўриб чиқилади.

Масъул ташкилотлар етти иш кунида ариза берувчининг ижтимоий мезонларга мувофиқлигини тақдим этилган ҳужжатлар асосида ташкилотларда мавжуд маълумотлар базаси билан солиштирган ҳолда ўрганиб чиқади ва ЯИДХПда онлайн электрон шаклда қуйидаги маълумотларни:

• тиббиёт бирлашмаси — ариза берувчи ва унинг оила аъзолари орасида сурункали касалликнинг оғир турларидан азоб чекувчи ва Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан тасдиқланган рўйхатга мувофиқ алоҳида хонада яшашга муҳтож бўлган шахслар, биринчи гуруҳ ногиронлиги бўлган шахсларнинг, ёлғиз ўзи оғир ногиронликка олиб келувчи касалликка чалинган болани парваришлаётган аёлларнинг мавжудлигини;

• давлат солиқ инспекцияси — солиқ тўловчининг жисмоний шахснинг шахсий идентификация рақами (ЖШ ШИР) бўйича ариза берувчи ва оила аъзоси сифатида келтирилган шахсларнинг (аризада «Labor — migration» дастурида рўйхатдан ўтганлиги кўрсатилган ариза берувчи бундан мустасно) даромадларини аниқлайди.

Бунда давлат солиқ инспекциясидан ариза берувчи ва оила аъзоларининг даромадлари бўйича балл берилмаган тақдирда, ариза бошқа масъул ташкилотлар томонидан кўриб чиқилмайди ва автомат равишда субсидия ажратишни рад этиш бўйича комиссия котибига юборилади;

• туман (шаҳар) оила ва хотин-қизлар бўлимлари — ариза берувчининг оғир ижтимоий вазиятга тушиб қолган хотин-қизлар, ногиронлиги бўлган, фарзандларини тўлиқсиз оилада тарбиялаётган, уй-жой шароитини яхшилашган муҳтож оналар тоифасига мансублигини;

• туман (шаҳар) ҳокимлиги молия бўлими — ариза берувчининг олис ва чекка ҳудудларда жойлашган бюджет ташкилотларига бошқа ҳудудлардан меҳнат фаолиятини амалга ошириш учун келган олий маълумотли мутахассис ва (ёки) тиббиёт ходими эканлигини тасдиқлайди.

ЯИДХПда масъул ташкилотлар ўрганиб чиқиш натижаларига кўра киритилган маълумотлар асосида ариза берувчининг ижтимоий мезонларга мувофиқлиги автоматлаштирилган тарзда баллар кўринишида баҳоланади.

Комиссия раиси ижтимоий мезонлар юзасидан баҳолаш натижаларига асосан ариза берувчига ипотека кредитлари бўйича субсидия бериш ёки беришни рад этишни электрон (ЭРИ орқали) шаклда тасдиқлайди.

Кўриб чиқиш якунлари бўйича субсидия бериш ёки беришни рад этиш тўғрисида электрон тасдиқланган QR-код қўйилган қарор тегишли туман (шаҳар) Давлат хизматлари марказига юборилади.

Ушбу хабарнома Давлат хизматлари маркази томонидан бир иш кунида ариза берувчига юборилади.

Бундан ташқари ЯИДХП орқали ариза берувчига «SMS» хабар юборилади.

Ижтимоий мезонлар асосида баҳоланган ариза берувчи 30 ва ундан юқори балл тўплаган тақдирда, талабгор сифатида тан олиниб, квартира сотиб олиш ёки якка тартибдаги уй-жойларни қуриш ва реконструкция қилиш учун ипотека кредити бўйича субсидия олишга ҳақли деб ҳисобланади.

Қуйидаги ҳолларда ариза берувчига субсидия ажратиш рад этилади:

а) тақдим этилган аризада кўрсатилган маълумотлар ижтимоий мезонларга мос келмаганда;

б) тақдим этилган маълумотлар нотўғри ёки сохта бўлганда;

г) илгари шаҳар ва қишлоқ жойларда арзон уй-жой қуриш дастурлари доирасида имтиёзли ипотека кредитларидан фойдаланган ҳолда квартира ёки якка тартибдаги уй-жой ҳамда субсидия олган (аввал олинган уй-жой бошқа шахсга бегоналаштириб юборилган тақдирда ҳам) оила аъзолари (эри, хотини) такрорий мурожаат этганда;

д) жорий йилда ҳудуд учун ажратиладиган субсидия сони тугаганда;

е) ариза берувчи ва/ёки оиланинг ўртача ойлик даромади: Қорақалпоғистон Республикаси ва вилоятларда — МҲТЭКМнинг 2,7 бараваридан кам ва 8,0 бараваридан юқори ва Тошкент шаҳрида — МҲТЭКМнинг 2,7 баравардан кам ва 9,2 бараваридан юқори бўлганда.

Юқорида қайд қилинган Низом талабларига кўра, жиянингиз исталган туман (шаҳар) давлат хизматлари марказига мурожаат этиши ёки Ягона интерактив давлат хизматлари порталида давлат хизматидан электрон тарзда фойдаланиш учун рўйхатдан ўтиши мумкин.

Жиянингизнинг аризасига асосан тегишли комиссия сизга ижтимоий мезонлар юзасидан баҳолаш натижаларига асосан ипотека кредитлари бўйича субсидия бериш ёки беришни рад этиш тўғрисида хулоса беради.

АМАЛИЙ ҚЎЛЛАНМА ЛОЙИҲАСИ МУҲОКАМА ЭТИЛДИ

БМТнинг Жиноятчилик ва наркотиклар бўйича ҳудудий бошқармаси ташаббуси билан одам савдосига қарши курашиш бўйича амалий қўлланма ишлаб чиқиш мақсадида ташкил қилинган ишчи гуруҳнинг навбатдаги сайёр йиғилиши бўлиб ўтди. Унда Олий суд судья ва ходимлари, Судьялар олий кенгаши аъзолари, Судьялар олий мактаби ходимлари, халқаро ва миллий экспертлар иштирок этмоқда.

Тадбирнинг бош мақсади одам савдосига қарши курашиш учун масъул бўлган ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар ходимлари ва судьялар томонидан амалиётда қўллаш учун қўлланма ишлаб чиқишдан иборат.

Қўлланмада одам савдоси билан боғлиқ ҳолатлар юзасидан терговга қадар текширув ўтказиш, молиявий тергов, халқаро ҳамкорлик, прокурор назорати, давлат айбловини қувватлаш ва суд муҳокамасининг ўзига хос хусусиятларини ҳалқаро ҳужжатлар ва миллий қонунчилик асосида ёритиш кўзда тутилган.

Тадбир якунига кўра, қўлланманинг якуний лойиҳаси тайёрланиб, халқаро экспертларга тақдим этиш режалаштирилган.

“МАЪМУРИЙ-ПРОЦЕССУАЛ ҚОНУНЧИЛИГИНИНГ АҲАМИЯТИ ВА СУД-ҲУҚУҚ ИСЛОҲОТЛАРДАГИ ЎРНИ” МАВЗУСИДА МУЛОҚОТ

Жаҳон иқтисодиёти ва дипломатия университети қошидаги Юридик клиниканинг суд мажлислари аудиториясида “Маъмурий-процессуал қонунчилигининг аҳамияти ва суд-ҳуқуқ ислоҳотлардаги ўрни” мавзусида мулоқот бўлиб ўтди.

Тадбирда Тошкент шаҳар маъмурий суди судьяси А. Хожиев, Тошкент туманлараро маъмурий суди судьяси Ш. Ниязов ҳамда талабаларга маъмурий судлов процесси тўғрисидаги миллий қонунчиликнинг мазмун-моҳияти, маъмурий судлов ва фуқаролик процессларининг қиёсий омилларига оид маҳорат дарсини ўтишди.

«Инсон ҳуқуқлари ҳафталиги» доирасида ЖИДУ проректори О. Юсуфжонов, профессор ўқитувчилар И. Хамедов, З. Убайдуллаев ва талабалар иштирокида ўтказилган мулоқот қизғин муҳокама, баҳс ва таҳлилларга бой бўлди.

“ИНСОН ҲУҚУҚЛАРИ ҲАФТАЛИГИ”ДА СУДЬЯЛАР ТАЛАБА ЁШЛАР БИЛАН МУЛОҚОТДА БЎЛДИ

Жиноят ишлари бўйича Олмазор туман суди томонидан Ислом Каримов номидаги Тошкент давлат техника университетида “Инсон ҳуқуқлари” ва “Кибержиноятчиликка қарши кураш” мавзуларида давра суҳбати ўтказилди. Бу ҳақда Тошкент шаҳар суди матбуот хизмати хабар қилди.

Унда университетдаги Ёшлар масалалари ва маънавий-маърифий ишлар бўйича биринчи проректор М. Атамуратов, ИИБ киберхавфсизлик маркази масъул ходимлари, университет профилактика инспекторлари, декан муовинлари, тюторлар ҳамда 120 нафар талаба ёшлар иштирок этишди.

Учрашувда сўзга чиқққан проректор “Халқимизда тақиллатилган эшик очилмай қолмас”, деган нақл бор. Ниманидир талаб қилсангиз, у етиб боради. Биз инсон ҳуқуқлари соҳасидаги таълим масаласини жуда кўп марта гапирдик, “нега Ўзбекистонда инсон ҳуқуқлари университетлари йўқ, ҳатто ривожланган мамлакатларда ўрта мактаб дарсликларида ҳам бор, бизда нега бундай?”, деган катта чиқишлар қилдик. Ниҳоят 7 февралда Президентнинг инсон ҳуқуқлари соҳасида фундаментал таълимни ташкил қилиш бўйича қарори чиқди, – дея қарор бўйича мутасадди ташкилотлар йўналиш олиб бориб, бу нарса Ўзбекистонда жорий этилиши ва бу жудаям муҳимлиги ҳақида гапириб ўтди.

— Биз инсон ҳуқуқлари билан шуғулланар эканмиз, биринчи навбатда тадқиқотларимиз бўлиши керак. Айтайлик, Омбудсман, Миллий марказ – уларнинг йиллик ҳисоботлари бўлиши ва уларда реал вазият акс этиши керак. Баландпарвоз гапларни айтиб юриш мумкин, лекин асл ҳақиқатни ҳаётнинг ўзи кўрсатиб қўяди. Диний эркинлик, сўз эркинлиги билан боғлиқ масалалар бор. Буларнинг ҳаммаси ўша ҳисоботларда акс этиши лозим, — деди жиноят ишлари бўйича Олмазор туман судининг судьяси Хуршид Содиқов.

ИИБ киберхавфсизлик маркази масъул ходими ҳам йиғилганларга асримизнинг глобал муаммолари қаторига янгидан-янги кибержиноятчилик кириб келганига ҳам анча бўлганлиги, унинг бизга маълум бўлган вирусли дастурларни тарқатиш, паролларни бузиб кириш, кредит карта ва бошқа банк реквизитларидаги маблағларни ўзлаштириш талон-торож қилиш, шунингдек, интернет орқали қонунга зид ахборотлар, хусусан, бўхтон, маънавий бузуқ маълумотларни тарқатиш билан башарият ҳаётига катта хавф солаётганилиги ҳақида огоҳлантирди.

Тадбир сўнгида талабалар ўзларини қизиқтирган саволларига соҳа мутахасисларидан атрофлича жавоблар олишди.

“ИНСОН ҲУҚУҚЛАРИ ҲАФТАЛИГИ”ДА СУДЬЯ ВА ТАЛАБА ЁШЛАР УЧРАШДИ

Жиноят ишлари бўйича М. Улуғбек туман суди судьялари Санжар Абдуганиев ва Музаффар Кукиев ҳафталик доирасида ўтган тадбирда инсоннинг асосий ҳуқуқ ва эркинликларини таъминлаш ислоҳотларнинг ўзаги ҳисобланиши хусусида тўхталди…

Жиноят ишлари бўйича М. Улуғбек туман суди судьялари Санжар Абдуганиев ва Музаффар Кукиев “Инсон ҳуқуқлари ҳафталиги” доирасида Жаҳон иқтисодиёти ва дипломатия универститетининг ўқитувчилари ва 75 нафар талаба билан учрашди.

Давра суҳбатини Жаҳон иқтисодиёти ва дипломатия университетининг Ёшлар масалалари ва маънавий-маърифий ишлар бўйича биринчи проректори О. Юсуфжонов очиб берди. Кун тартибидан эса “Инсон ҳуқуқлари – олий қадрият” ҳамда “Судья ва ёшлар” мавзулари ўрин олди.

Судья Санжар Абдуганиев ўз сўзида Ўзбекистон Республикасида барча тенг ҳуқуқ ва мажбуриятга эгалиги, инсоннинг асосий ҳуқуқ ва эркинликларини таъминлаш Ўзбекистондаги ислоҳотларнинг ўзаги ҳисобланиши хусусида тўхталди.

— Айниқса, инсон ҳуқуқларини таъминлаш борасидаги ислоҳотлар бевосита 2017-2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича “Ҳаракатлар стратегияси” билан чамбарчас боғлиқ. Мазкур тарихий ҳужжат доирасида қонун устуворлигига эришиш, суд-ҳуқуқ тизимини такомиллаштириш, жазо турларини либераллаштириш, қийноқларнинг олдини олиш, гендер тенглигини, шунингдек, очиқлик ва шаффофликни таъминлаш, сўз эркинлигини мустаҳкамлаш, қолаверса, инсонпарварлик тамойили асосида йўлдан адашганларга яна бир имкон бериш ҳамда уларни жамиятга мослаштириш борасида салмоқли ишлар амалга оширилди.

2020 йилда Инсон ҳуқуқлари бўйича Ўзбекистон Республикасининг Миллий стратегияси қабул қилингани ҳам инсон ҳуқуқларини таъминлаш борасида қўйилган муҳим қадамлардан бири бўлди, – дейди судья Санжар Абдуганиев.

Жиноят ишлари бўйича М. Улуғбек туман суди судьяси Музаффар Кукиев эса Миллий стратегиянинг 58-бандида қийноқларнинг олдини олиш бўйича институционал механизмларни такомиллаштириш масаласи белгилангани ҳақида сўз юритди.

— Ушбу банд ижросига тўхталадиган бўлсам, давлат раҳбарининг 2021 йил 26 июндаги “Қийноққа солиш ҳолатларини аниқлаш ва уларнинг олдини олиш тизимини такомиллаштиришга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги қарори билан қийноққа солиш ҳолатларини аниқлаш ва уларнинг олдини олиш тизимини халқаро ҳуқуқнинг инсон ҳуқуқлари соҳасидаги умумэътироф этилган принциплари ва нормаларига мувофиқлаштириш, қийноққа солиш ҳолатлари тўғрисидаги мурожаатларнинг тезкор ва холисона кўриб чиқилиши ҳамда айбдор шахсларнинг муқаррар жавобгарликка тортилиши механизмини такомиллаштириш, қийноққа солишдан жабрланганларга ижтимоий, ҳуқуқий, психологик ва тиббий ёрдам кўрсатилишини ҳамда уларга етказилган зарарнинг компенсация қилинишини таъминлаш, қийноққа солиш ҳолатларини аниқлаш ва уларнинг олдини олиш фаолиятига фуқаролик жамияти институтларини кенг жалб этиш каби масалалар устувор йўналишлар сифатида белгиланди ва Омбудсман ҳузуридаги миллий превентив механизм (МПМ) фаолияти янада такомиллаштирилди.

Жумладан, Омбудсман ҳузуридаги эксперт гуруҳи негизида Омбудсман ҳузуридаги Қийноқ ҳолатларини аниқлаш ва уларнинг олдини олиш бўйича жамоатчилик гуруҳлари ташкил қилинди.

Улар зиммасига қийноққа солиш ҳолатларини аниқлаш ҳамда уларни тезкор бартараф этиш бўйича талабномаларни тегишли давлат органига тақдим қилиш, қийноққа солиш ҳолатлари тўғрисидаги мурожаатларни кўриб чиқишда иштирок этиш каби вазифалар юклатилди, – дейди 2021 йил давомида Омбудсман ва унинг ҳузуридаги жамоатчилик гуруҳлари томонидан ҳаракатланиш эркинлиги чекланган шахслар сақланадиган жойларга 177 маротаба, 2022 йилнинг биринчи ярим йиллигида эса 156 маротаба мониторинг ташрифлари амалга оширилганини қайд этган судья.

Учрашув якунида талабаларнинг соҳага оид саволларига мутахассислар томонидан жавоблар берилиб, бундай учрашувларни мунтазам олиб боришга келишиб олинди.

Тадбирда университет ўқитувчилари ва талабалар ҳам ўз фикр-мулоҳазаларини билдирдилар. Шунингдек, университетининг алоҳида ташкил этилган суд залида талаблар учун сайёр суд мажлислари ўтказилди.

АЛИМЕНТ ТЎЛАМАСЛИК УЧУН ҚИЛИНАЁТГАН ҲАРАКАТНИ ҚАНДАЙ ИСБОТЛАШ МУМКИН?

— Эрим билан ажрашяпмиз. У икки болага алимент тўламаслик учун судга болалардан бирини унинг тарбиясига олиб беришларини сўраб ариза берибди. Алимент тўламаслик учун шундай қилаётганини қандай исботлашим мумкин?
Исми сир тутилди

Шаҳноза Ибрагимова, фуқаролик ишлари бўйича Яккасарой туманлараро суди судьяси:

— Конституциянинг 44 -моддасига асосан, ҳар бир шахсга ўз ҳуқуқ ва эркинликларини суд орқали ҳимоя қилиш, давлат органлари, мансабдор шахслар, жамоат бирлашмаларининг ғайриқонуний хатти-ҳаракатлари устидан судга шикоят қилиш ҳуқуқи кафолатланади.

Оила кодексининг 75-моддасига асосан ота-оналик ҳуқуқи болалар манфаатларига зид тарзда амалга оширилиши мумкин эмас. Болалар манфаатларини таъминлаш ота-она ғамхўрлигининг асосини ташкил қилиши лозим.

Ота-оналик ҳуқуқини амалга оширишда ота-она болаларининг жисмоний ва руҳий соғлиғига, ахлоқий камолотига зарар етказишга ҳақли эмас. Болаларни тарбиялаш усуллари менсимаслик, шафқатсизлик, қўполликдан, инсоний қадр-қимматни камситувчи муомаладан, болаларни ҳақоратлаш ёки эксплуатация қилишдан холи бўлиши керак.

Ўз ота-оналик ҳуқуқини болаларининг ҳуқуқ ва манфаатларига зид тарзда амалга ошираётган ота-она қонунда белгиланган тартибда жавобгар бўлади.
Болаларнинг таълим-тарбиясига тааллуқли барча масалалар болалар манфаатидан келиб чиққан ва уларнинг фикрини ҳисобга олган ҳолда ота-она томонидан ўзаро келишув асосида ҳал этилади. Агар ота-она ўртасида келишмовчиликлар мавжуд бўлса, улар (улардан бири) бу келишмовчиликларни ҳал қилиш учун васийлик ва ҳомийлик органига ёки судга мурожаат қилишга ҳақлидир.

Ота-она алоҳида яшаганда болаларнинг қаерда яшаши ота-онанинг келишувига биноан белгиланади. Ота-она ўртасида келишув бўлмаса, низо суд томонидан болалар манфаатларидан келиб чиқиб, уларнинг фикрини ҳисобга олган ҳолда ҳал этилади. Бунда суд, боланинг ота-онадан, ака-ука, опа-сингилларидан қайси бирига боғланиб қолганлигини, боланинг ёшини, ота-онасининг ахлоқий ва бошқа шахсий фазилатларини, ота-онанинг ҳар бири билан бола ўртасидаги муносабатларни, болани тарбиялаш ва унинг камолоти учун шарт-шароитлар (ота-онасининг машғулот тури, иш тартиби, моддий ҳамда оилавий аҳволи ва бошқалар) яратиш имкониятини ҳисобга олади.

Мазкур кодекснинг 76-моддасида боладан алоҳида яшаётган ота (она)нинг ота-оналик ҳуқуқини амалга ошириши белгиланган бўлиб, унга кўра, боладан алоҳида яшаётган ота (она) бола билан кўришиш, унинг тарбиясида иштирок этиш ва таълим олиши масаласини ҳал этишда қатнашиш ҳуқуқига эга.

Бола билан бирга яшаётган ота (она) боланинг она (ота)си билан кўришишига, агар бундай кўришиш боланинг жисмоний ва руҳий соғлиғига, ахлоқий камолотига зарар келтирмаса, қаршилик қилмаслиги керак.
Ота-она боладан алоҳида яшайдиган ота (она)нинг ота-оналик ҳуқуқларини амалга ошириш тартиби тўғрисида ёзма равишда келишув тузишга ҳақлидир.

Агар ота-она келиша олмасалар, низо ота-она (ёки улардан бири)нинг талабига биноан суд томонидан васийлик ва ҳомийлик органи иштирокида ҳал қилинади. Суднинг ҳал қилув қарори бажарилмаганда айбдор ота-онага нисбатан қонунчиликда назарда тутилган чоралар қўлланилади. Суднинг ҳал қилув қарори қасддан бажарилмаган тақдирда суд боладан алоҳида яшаётган ота (она)нинг талабига биноан бола манфаатларини ва унинг фикрини ҳисобга олган ҳолда болани унга бериш тўғрисида ҳал қилув қарори чиқариши мумкин.

Боладан алоҳида яшаётган ота (она) тарбия, даволаш, аҳолини ижтимоий ҳимоялаш муассасалари ва бошқа шунга ўхшаш муассасалардан ўз боласи тўғрисида ахборот олиш ҳуқуқига эга. Ота (она) томонидан боланинг ҳаёти ва соғлиғи учун хавф-хатар бўлгандагина, уларга ахборот бериш рад этилиши мумкин. Ахборот беришнинг рад этилиши устидан суд тартибида шикоят:

• Олий суди Пленумининг “Судлар томонидан вояга етмаган ва вояга етган меҳнатга лаёқатсиз болалар таъминота учун алимент ундиришга оид ишлар бўйича қонунчиликни қўллаш амалиёти тўғрисида”ги Қарориинг 17-бандига кўра агар суднинг бола таъминоти учун алимент ундириш ҳақидаги ҳал қилув қарори ёки буйруғи ижро этилиши вақтида бола алимент тўлаётган ота(она)нинг тарбияси ва қармоғига ўтган бўлса, ундирувчи эса, алимент олишдан воз кечмаган бўлса, кейинги тўланадиган алиментдан озод қилиш масаласи ота(она) томонидан тегишли тартибида қўзғатилган даъво асосида суд томонидан ҳал этилишига;

• агар ундирувчи юқорида қайд этилган ҳолатларда алиментдан воз кечса, ижро иш юритуви “Суд ҳужжатлари ва бошқа органлар ҳужжатларини ижро этиш тўғрисида”ги Қонуннинг 37-моддаси 2-қисмини 1-бандига асосан тугатилиши лозимлигига судларнинг эътибори қаратилиши белгиланган.

Турмуш ўртоғингизни фарзандлардан бирини ўзининг тарбиясига олиб бериш ҳақидаги даъво аризаси билан судга мурожаат этиши болалардан бирини унинг тарбиясига олиб берилиши дегани эмас.

Суд фарзандларнинг ёшини инобатга олган ҳолда унинг фикрини, тарафларнинг яшаш шароити, моддий ахволини, шахсий фазилатларини, фарзандларни опа сингил, ака ука эканлигини, уларни бир-биридан ажратиб бўлмаслик ҳолатларини эътиборга олган ҳолдагина фарзандларни ота онадан бирининг тарбиясига олиб бериши мумкин.

Бундан ташқари, Фуқаролик процесуал кодексининг 72-моддасига аосан суд қандай ҳолатлар иш учун аҳамиятга эга эканлигини, уларни тарафлардан қайси бири исботлаши кераклигини аниқлайди, ҳатто тарафлар бу ҳолатларни далил қилиб келтирмаган бўлса ҳам уларни муҳокамага қўяди.

Далиллар тарафлар ва ишда иштирок этувчи бошқа шахслар томонидан тақдим этилади. Суд уларга қўшимча далиллар тақдим қилишни таклиф этиши мумкин. Агар қўшимча далиллар тақдим этиш тарафлар ва ишда иштирок этувчи бошқа шахслар учун қийинчилик туғдирса, уларга суд далиллар тўплашда уларнинг илтимосномасига кўра кўмаклашади.

Юқоридаги қонун талабларини инобатга олиб, сизнинг вазиятингизда агарда суд турмуш ўртоғинигизнинг даъво талабларини қаноатлантиришни лозим деб топса, у алимент ундиришдан озод қилиш тўғрисидаги даъво талаби билан судга мурожаат этиш ҳуқуқига эга.